Dziedzictwo kulturowe i pamięć społeczna w ujęciu 3500-SSZCZ-DKPS
Zajęcia będą poświęcone społecznym relacjom z przeszłością w ramach pamięci społecznej oraz dziedzictwa kulturowego. Pamięć z definicji odsyła do historii i zdarzeń z przeszłości, lecz w życiu społecznym jest przede wszystkim obiektem współczesnych działań nastawionych na kreowanie określonych wizji grupy własnej i grup obcych oraz relacji między nimi, tożsamości zbiorowych lub kreowanie i promowanie określonych postaw społecznych. Omówione zostaną:
sposoby postrzegania przeszłości w różnych kulturach,
procesy kształtowania pamięci przez instytucje polityczne (tzw. polityka historyczna),
kształtowanie pamięci społecznej w grupach mniejszościowych, lokalnych i w różny sposób zmarginalizowanych oraz kwestie aktywizmu pamięciowego,
problemy definiowania dziedzictwa kulturowego danej grupy (w tym rozróżnienie na dziedzictwo materialne i niematerialne) oraz formy jego ochrony na poziomie lokalnym, państwowym i międzynarodowym.
Zagadnienie pamięci zbiorowej zostanie omówione z dwóch perspektyw: antropologicznej i socjologicznej. W ramach tego pierwszego podejścia studenci zapoznają się z różnymi koncepcjami wpływu przeszłości na teraźniejszość funkcjonującymi w społeczeństwach ludzkich (takich jak myślenie mityczne, kult przodków, sposoby postrzegania czasu). Zapoznają się także z koncepcjami kulturoznawczymi i socjologicznymi dotyczącymi pamięci zbiorowej – sposobu jej funkcjonowania w ponowoczesnych społeczeństwach, społecznego podziału pracy mnemonicznej, produkcji kulturowej związanej z kreowaniem określonych wizji przeszłości, a także etyczne problemy związane ze społecznym pamiętaniem i zapominaniem.
Przedstawione zostaną klasyczne badania nad pamięcią społeczną, które legły u podstaw memory studies (np. koncepcja Maurice Halbwachsa), jak i współczesne koncepcje pamięci kulturowej i komunikacyjnej, koncepcje transmisji pamięci, post-konfliktowych i post-kolonialnych procesów pamięciowych oraz pamięci biograficznej.
W drugiej części zajęć przedstawione zostaną współczesne koncepcje heritage studies dotyczące rodzajów dziedzictwa, procesów kreowania dziedzictwa i roli prawa międzynarodowego w tych procesach, dziedzictwa „negatywnego”/”kłopotliwego”, społecznych praktyk wobec dziedzictwa oraz krytycznych studiów nad dziedzictwem postkolonialnym.
Studenci zapoznają się także z metodami stosowanymi w memory studies i heritage studies.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
K_W01 zna i rozumie podstawowe pojęcia socjologiczne
K_W14 posiada podstawową wiedzę o zróżnicowaniu kulturowym Polski i współczesnego świata
K_W16 posiada podstawową wiedzę o problemach wynikających ze zróżnicowania kulturowego współczesnego społeczeństwa
K_W22 posiada podstawową wiedzę na temat najważniejszych zagranicznych, międzynarodowych i krajowych badań socjologicznych
K_W29 jest świadom procesów zachodzących w społeczeństwie polskim i globalnym oraz ich konsekwencji w zakresie postaw i instytucji społecznych
K_U02 potrafi zinterpretować przeszłe i bieżące wydarzenia społeczne (polityczne, kulturowe, gospodarcze) przy pomocy pojęć i teorii socjologicznych
K_U03 potrafi zastosować podstawowe terminy i kategorie socjologiczne do analizy społeczeństwa, zwłaszcza współczesnego społeczeństwa polskiego
K_K12 potrafi właściwie korzystać ze źródeł informacji naukowej
Kryteria oceniania
Egzamin pisemny
Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2
Zasady zaliczania poprawkowego: Egzamin ustny
do godzin przeznaczonych na zajęcia w sali (30h) należy doliczyć czas konieczny do przygotowania się do zajęć (czytanie lektur) – 2h tygodniowo oraz czas konieczny do przygotowania się do finalnego zaliczenia (egzaminu) – 10h
Korzystanie z narzędzi generatywnej sztucznej inteligencji, takich jak ChatGPT, jest dozwolone w przypadku wybranych zadań kursowych/zaliczeniowych. Domyślnie korzystanie z takich narzędzi jest zabronione, chyba że wyraźnie zaznaczono inaczej. Każde użycie musi zostać odpowiednio opisane i/lub zacytowane. Studenci/tki ponoszą odpowiedzialność za wszystkie treści wygenerowane z użyciem narzędzi AI.
Literatura
M. Halbwachs, Społeczne ramy pamięci, Warszawa 2008.
J. Assmann, Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, Warszawa 2008.
A. Assmann, Secastian C. (eds.). Memory in a Global Age. Discourses, Practices and Trajectories, 2010
P. Connerton, Jak społeczeństwa pamiętają, Warszawa 2012
P. Connerton, How modernity forgets, 2009
A. Huyssen, Present Pasts: Urban Palimpsests and the Politics of Memory, 2003.
Smith L., Uses of heritage, 2006.
Logan, W. and Reeves, K., Places of Pain and Shame. Dealing with ‘Difficult Heritage’, 2009.
Timm Knudsen Britta, Oldfield John, Buettner Elizabeth, Zabunyan Elvan (eds.), Decolonizing Colonial Heritage. New Agendas, Actors and Practices in and Beyond Europe, 2022.
Verdery, K., The Political Lives of Dead Bodies, 1999.
Winter, Jay. War and Martyrdom in the Twentieth Century and After. “Journal of Soviet and Post-Soviet Politics and Society” 2: 217-256, 2015. .
Nora, Pierre. 1989. Between Memory and History: Les Lieux de Mémoire, “Representations”, no. 26 (Spring 1989): 7-25.
Bernhard, M. and Kubik, J. (eds), Twenty Years After Communism. The Politics of Memory and Commemoration, 2014.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: