Przygody z zieloną ekonomią. Czego uczą nas sukcesy i porażki programów zrównoważonego rozwoju? 3500-PZE(KZ)-OG

Porównując doświadczenia krajów Globalnej Północy i Południa, studenci
poznają uwarunkowania instytucjonalne, ekonomiczne i społeczne, które
decydowały o skuteczności omawianych programów. W centrum uwagi znajdą
się zarówno działania rządowe, jak i oddolne inicjatywy społeczne – spółdzielnie
energetyczne, ruchy klimatyczne czy miejskie projekty ekologiczne. Zajęcia
przybliżą podstawowe pojęcia i narzędzia ekonomii ekologicznej – takie jak
entropia, de-wzrost, zielony wzrost, koszt termo-ekologiczny czy rezyliencja –
oraz pomogą zrozumieć ich znaczenie w praktyce polityk gospodarczo-
klimatycznych.
Zajęcia podzielone będą na siedem bloków tematycznych:
1. Wprowadzenie: wyparta natura przypomina o sobie
Czy uwzględnienie środowiska naturalnego jako przedmiotu troski człowieka to
kwestia zupełnie nowa dla dwudziestowiecznych decydentów i ekspertów?
Dlaczego modele ekonomiczne zakładające nieskończoność zasobów przez
niemal stulecie nie budziły większych podejrzeń? Kiedy i dlaczego ekonomiści
zdecydowali się wyłączyć ziemię spośród czynników produkcji i czy wzrost liczby
badań nad kryzysem ekologicznym możemy interpretować jako jej powrót?
2. Początki proekologicznej legislacji w latach 70. XX w.
Dlaczego kwestie ekologiczne weszły do debaty i polityki na większą skalę
właśnie w latach siedemdziesiątych? Jaki jest związek między kryzysem projektu
welfare state i początkiem neoliberalnej deregulacji z politykami
środowiskowymi? Jakie spory i dylematy możemy zidentyfikować przyglądając
się historii środowiskowych agend ONZ?

3. Globalna Północ i polityki państwowe
Jakich modeli łączących wzrost z ochroną środowiska próbowano w USA i UE?
Które z nich mogą stanowić inspirację na przyszłość, a które okazały się
porażkami? Czy zasadne jest mówienie o klimatycznej hipokryzji krajów
rozwiniętych i czy da się ją uchwycić w statystykach? Czy nowoczesne
instrumenty finansowe umożliwiają przekroczenie ekonomicznych barier
zielonego wzrostu?
4. Globalne Południe i polityki państwowe
Czy troska o środowisko to luksus, na który mogą pozwolić sobie tylko bogate
kraje uprzemysłowione? Czy da się pogodzić trwające uprzemysłowienie z
ochroną środowiska? Czy autorytarne reżimy rzeczywiście są sprawniejsze w
osiąganiu celów środowiskowych?
5. Globalna Północ i inicjatywy oddolne
Czy nowe kooperatywy globalnej północy mogą realnie transformować
gospodarkę czy są jedynie kolejną chwilową modą? Czy spółdzielnie zielonej
energii uratują zatrudnienie w regionach dotychczas żyjących z wydobycia
węgla? Jakie wnioski z kryzysów środowiskowych płyną dla myślenia o mieście i
przestrzeni?
6. Globalne Południe i inicjatywy oddolne
Jakie szanse mają inicjatywy działające poza aparatem państwa i interesami
dużego biznesu? Czy niski poziom kapitału i słaba infrastruktura stanowią
granicę nie do przekroczenia? Czego możemy nauczyć się z bardziej (i mniej)
udanych prób budowania zielonego wzrostu w krajach rozwijających się?
7. Ekonomia przyszłości
Czy rzeczywiście jesteśmy skazani na klimatyczny defetyzm? Jeśli nawet zmian
klimatu nie uda się zatrzymać – może uda się do nich dostosować gospodarkę?
Czy zielona transformacja musi być finansowana z zewnątrz, czy może sama się
finansować? Dlaczego niektórzy wolą mówić o zielonym wzroście a inni
kwestionują samą koncepcję wzrostu? Dlaczego stosunek do wyzwań
środowiskowych tak często idzie w poprzek podziałów lewica-prawica i wieś-
miasto?

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Tryb prowadzenia

w sali

Założenia (opisowo)

Osoba zapisująca się na zajęcia powinna: • mieć podstawową wiedzę z zakresu celów polityki proekologicznej • umieć korzystać z literatury naukowej • posługiwać się j. angielskim na poziomie wystarczającym do lektury tekstów naukowych

Koordynatorzy przedmiotu

Michał Górka
Antoni Grześczyk

Efekty kształcenia

W zakresie wiedzy:

• zna przykłady skutecznych i nieskutecznych kampanii środowiskowych
• zna teorie i modele związane ze zrównoważonym rozwojem oraz społeczną
odpowiedzialnością biznesu (CSR)
• posiada wiedzę na temat narzędzi i celów polityki proekologicznej
W zakresie umiejętności:
• Umie odwoływać się do klasycznych i współczesnych teorii z zakresu ekonomii
ekologicznej
• Potrafi analizować podstawowe wskaźniki wykorzystywane w ekonomii
ekologicznej, wskazując ich założenia i ograniczenia
• Potrafi rozpoznawać i interpretować podstawowe problemy związane ze
zrównoważonym rozwojem
W zakresie kompetencji społecznych:
• Dokonuje krytycznej oceny źródeł i wyników analiz, respektując różne
perspektywy
• Potrafi argumentować za stawianymi tezami w obszarze zrównoważonego rozwoju

Kryteria oceniania

Ocena ważona według następujących kryteriów:
• Obecność – 50%
• Przygotowanie do zajęć i udział w dyskusji – 20%
• Test pisemny – 30%
W ramach zajęć ogólnouniwersyteckich oferowanych w Programie ZIP 2.0.
obowiązkową metodą weryfikacji założonych efektów uczenia się są pre test i
post test, przygotowany przez wykładowcę. Podczas gdy pre test stanowi
jedynie podstawę do ewaluacji efektów programu, wyniki post testu stanowią
30% wagi oceny końcowej.

Literatura

podstawowa:

1. Nicolas Georgescu-Roegen (1971), The Entropy Law and the
Economic Process, Harvard University Press, Cambridge.
2. Kate Raworth (2021), Ekonomia obwarzanka, Wydawnictwo Krytyki
Politycznej, Warszawa.
3. Jason W. Moore (2025), Narodziny taniej natury [w:] Antropocen czy
kapitałocen? Natura, historia I kryzys kapitalizmu, Słowo, Obraz
Terytoria, Warszawa, 121-164.
4. Dipesh Chakrabarty (2011). Klimat historii. Cztery tezy, Teksty Drugie,
168-199.
5. Clive L. Spash, Viviana Asara (2018), Ekonomia ekologiczna. Między
naturą a społeczeństwem. [w:] Pomyśleć ekonomię od nowa.
Przewodnik po głównych nurtach ekonomii heterodoksyjnej,
Wydawnictwo Naukowe Heterodox, Poznań, 195-212.
Dodatkowo krótkie fragmenty tekstów przewidziane w ramach poszczególnych
bloków tematycznych.
uzupełniająca:
1. Jerzy Hausner, Michał Krzykawski (red.) (2023), Gospodarka i
entropia. Jak wyjść z polikryzysu?, Wydawnictwo Naukowe Scholar,
Warszawa (wybrane teksty)
2. Ernst F. Schumacher (1981), Małe jest piękne, Państwowy Instytut
Wydawniczy, Warszawa.
3. Jason Hickel (2022), Mniej znaczy lepiej. O tym jak odejście od
wzrostu ekonomicznego ocali świat, Karakter, Kraków.
4. Zofia Łapniewska (2025), Economy or Environment? Sustainability
from a Political Economy Perspective, Ekonomista, 424-448.
5. Ignacy Sachs (2011), Trzeci brzeg. W poszukiwaniu ekorozwoju,
Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
6. Bendyk i in. (2023), Obwarzanek po polsku, Wydawnictwo Krytyki
Politycznej, Warszawa.
7. Mariana Mazzucato (2024), Misja Gospodarka. Jak zmienić kapitalizm
na skalę kosmiczną, Wydawnictwo Ekonomiczne Heterodox, Poznań.
8. David Harvey (2006), Spaces of Global Capitalism: Towards a Theory
of Uneven Geographical Development, Verso, London.
9. Joel Kovel (2007), The Enemy of Nature: The End of Capitalism or the
End of the World?, Zed Books, London.
10. John Bellamy Foster et al. (2010), The Ecological Rift: Capitalism's

War on the Earth, Monthly Review Press, New York.
11. Józef Pajestka (1989), Prolegomena globalnej racjonalności
człowieka. O racjonalność ewolucji cywilizacyjnej, Państwowe
Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3500-PZE(KZ)-OG w USOSweb