PROBAD: Wyzwania etyczne w badaniach uchodźców 3500-PROBAD-EBJ

Jednym z największych wyzwań społeczno-politycznych ostatnich lat w Polsce i na świecie są migracje uchodźcze. W Polsce fenomeny te wybrzmiały szczególnie na granicy polsko-białoruskiej oraz w związku z przyjęciem kilku milionów uchodźców z Ukrainy tuż po jej zaatakowaniu przez Rosję. Konieczność rozpoznania tych zjawisk zainicjowało szereg badań społecznych, jak i różnego typu inicjatyw związanych z tworzeniem archiwów społecznych (m.in. Badacze i Badaczki na granicy).

Celem warsztatów będzie rozpoznanie oraz systematyzacja podstawowych wyzwań etycznych doświadczanych w aktualnie realizowanych w Polsce projektach badawczych. Uczestnicy zajęć zaprojektują i przeprowadzą wywiady jakościowe z badaczkami i badaczami fenomenów uchodźstwa z obu granic (polsko-białoruskiej oraz polsko-ukraińskiej). Opracują raport systematyzujący problematykę metodologii badań tego obszaru ze szczególnym uwzględnieniem dylematów etycznych i sposobów ich rozwiązywania. Porównanie podobieństw i różnic doświadczeń badaczek i badaczy problematyki uchodźstwa w Polsce daje szansę dla przygotowania praktycznych rekomendacji dla przyszłych badaczy i komisji etycznych.

Warsztaty mają na celu pogłębienie kompetencji badawczych z obszaru etyki stosowanej i metod jakościowych oraz rozwijanie umiejętności planowania i realizowania badań w zespole.

Rodzaj przedmiotu

fakultatywne

Tryb prowadzenia

w sali

Założenia (opisowo)

Student/ka ma podstawowe umiejętności z zakresu: prowadzenia metod badań jakościowych, m.in. projektowania badań, konstruowania scenariusza wywiadu jakościowego, nawiązywania kontaktów i prowadzenia wywiadu pogłębionego, opracowywania raportów jakościowych zna i respektuje zasady etyki badawczej bliskie mu są wysokie standardy współpracy w grupie (zaangażowanie w pracę zespołu; okazywanie innym szacunku, wsparcia i troski) interesuje się zagadnieniami migracyjnymi i problematyką uchodźczą

Koordynatorzy przedmiotu

Sylwia Urbańska

Efekty kształcenia

K_W07 posiada pogłębioną wiedzę na temat wybranych metod i technik badań społecznych, ich ograniczeń, specyfiki i obszarów zastosowania
K_W08 jest świadomy znaczenia refleksyjnego i krytycznego podejścia do wyników badań społecznych, analiz i procedur badawczych
K_W09 wie jak zaplanować i zrealizować złożone ilościowe i jakościowe badania empiryczne; ma świadomość konsekwencji metodologicznych wyborów
K_U01 potrafi zidentyfikować przyczyny i przewidzieć potencjalne skutki przeszłych i bieżących wydarzeń społecznych. Potrafi formułować krytyczne sądy na temat bieżących i przeszłych wydarzeń społecznych
K_U02 potrafi krytycznie selekcjonować informacje i materiały niezbędne do pracy naukowej, korzystając z różnych źródeł (w języku rodzimym i obcym) oraz posługując się nowoczesnymi technologiami
K_U03 potrafi samodzielnie formułować i weryfikować sądy na temat przyczyn wybranych procesów i zjawisk społecznych
K_U04 potrafi posługiwać się kategoriami teoretycznymi oraz metodami badawczymi do opisu i analizy zmian społecznych i kulturowych we współczesnych społeczeństwach oraz ich konsekwencji
K_U05 potrafi zaplanować i zrealizować badanie społeczne przy użyciu zaawansowanych ilościowych i jakościowych metod i technik badań socjologicznych
K_U10 potrafi przygotować prezentację wybranego zagadnienia lub badania w języku polskim i w języku obcym
K_K01 potrafi inicjować, planować, organizować i zarządzać pracą zespołu zadaniowego
K_K03 potrafi gromadzić, wyszukiwać, syntetyzować, a także krytycznie oceniać informacje na temat zjawisk społecznych
K_K04 potrafi argumentować stawiane tezy posługując się dowodami naukowymi
K_K05 potrafi podejmować samodzielną działalność w interesie publicznym lub własnym
K_K06 poszukuje nowych metod i źródeł w celu uzupełnienia swojej wiedzy i doskonalenia umiejętności zawodowych
K_K08 jest świadomy istnienia dylematów etycznych związanych z pracą socjologa
K_K09 jest otwarty na różne perspektywy teoretyczne i metodologiczne badań społecznych
K_K10 bierze odpowiedzialność za projektowane i wykonywane zadania

Kryteria oceniania

Udział w poszczególnych fazach prac badawczych zespołu, opracowanie części raportu finalnego, prezentacja wyników badań.
Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2
Zasady zaliczania poprawkowego są takie same, jak w pierwszym terminie

Literatura

Kodeks etyki socjologa. (2012) Polskie Towarzystwo Socjologiczne. https://pts.org.pl/wp-content/uploads/2016/04/kodeks.pdf
American Anthropological Association. (2012) Statement on ethics: principles of professional responsibilities. https://ethics.americananthro.org/category/statement/
Jaworska Dorota, Khedi Alieva, Marcin Boryczko. 2019. „Badania wśród uchodźców i przymusowych migrantów – rozważania metodologiczne i etyczne”. Przegląd Socjologii Jakościowej 15(2): 202–227.
Golczyńska-Grondas Agnieszka. 2019. „Wywiady biograficzne z osobami ze środowisk wykluczenia społecznego – refleksja nad wybranymi problemami metodologicznymi i etycznymi”. Przegląd Socjologii Jakościowej 15(2): 178–201.
Ślęzak Izabela. 2018. „Praca nad zaufaniem. Etyczne, praktyczne i metodologiczne wyzwania w relacjach badacz–badani na przykładzie etnografii agencji towarzyskich”. Przegląd Socjologii Jakościowej 14(1): 138–162.
Sadura P., Urbańska S. (17.09.2021) „Obcy w naszym kraju. Gniew, żal i strach podlaskiego pogranicza”, Krytyka Polityczna [https://krytykapolityczna.pl/kraj/obcy-w-naszym-kraju-podlasie-uchodzcy-stan-wyjatkowy-reportaz-badanie/]
Sadura P., Urbańska S. (5.11.2021) „Tam, gdzie ich zbierają i „gonią” z powrotem”, Krytyka Polityczna [https://krytykapolityczna.pl/kraj/reportaz-badawczy-sadura-urbanska-granica-uchodzcy-wojsko-polisja-straz-graniczna/]
Surmiak (2020) Pisemna zgoda? Argumenty badaczy jakościowych za i przeciw pisemnej zgodzie. Przegląd socjologiczny. 2020 69(3): 37–58.
Wiles Rose (2013) Informed consent (3), Anonymity and Confidentiality (4), in: What are Qualitative Research Ethics?, Bloomsbury Academic, p. 25-55.
Wojnicka, K. (2020) Sex and the Fieldwork: Gender, Sexuality, Nationality, and Social Class in Research on European (Heterosexual) Men, International Journal of Qualitative Methods, Volume 19: 1–10.
Bielenin-Lenczowska Karolina (2015) Rozdział II. Metoda: kobieta, badaczka, cudzoziemka, matka – kwestie etyki i relacje władzy. W: Spaghetti z ajwarem. Translokalna codzienność muzułmanów w Macedonii i we Włoszech. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 24-35
Surmiak, A. (2019) „Komisje etyczne dla badań społecznych w Polsce. Perspektywa socjologów i antropologów społeczno-kulturowych”. Studia Socjologiczne 4(235): 157–182.
Kaźmierska, K. (2014). Autobiograficzny wywiad narracyjny – kwestie etyczne i metodologiczne w kontekście archiwizacji narracji. Studia Socjologiczne, 3(214): 221-238.
Maciejewska-Mroczek Ewa, Maria Reimann. 2016. „Jak zgadzają i nie zgadzają się dzieci.O (nie)równowadze sił i świadomej zgodzie w badaniach z dziećmi”. Przegląd Socjologii Jakościowej 12(4): 42–55.
Bielska Beata. 2016. „Praktyki ukrywania. O pułapkach, pokusach i pożytkach z badań niejawnych”. Przegląd Socjologii Jakościowej 12(3): 70–87.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3500-PROBAD-EBJ w USOSweb