PROBAD: Dlaczego zostają w kościele? 3500-PROBAD-DZWK
Projekt Dlaczego zostają w Kościele? nawiązuje
(1) do projektu badawczego, który zostanie złożony na konkurs NCN przez zespół badaczy (od doktorantów po profesorów), jak i
(2) do warsztatów badawczych realizowanych w semestrze letnim roku akademickiego 2022/23 Dlaczego odchodzą z Kościoła?
Ma na celu próbę udzielenia odpowiedzi na pytanie, dlaczego młodzi ludzie (niektórzy) – mimo dominujących w wielkomiejskich środowiskach młodzieżowych tendencji do porzucania praktyk religijnych, dystansowania się i odchodzenia z Kościoła – pozostają w Kościele i praktykują.
Od kilku lat socjologowie diagnozują przyspieszone odchodzenie od Kościoła i religii młodzieży i młodych dorosłych w Polsce. Zatem trend ogólny nie ulega wątpliwości. Tym bardziej intryguje, kto i dlaczego w Kościele pozostaje: czy są to osoby w typie religijności tradycyjnej, neotradycjonaliści (wybierający tradycję), czy może „religijnie odnowieni”?
Projekt oparty jest o multi method approach tzn. ma ambicję wykorzystania zarówno danych ilościowych (przede wszystkim sondażowych), jak i jakościowych (wywiadów). Dlatego próba odpowiedzi na zadane pytanie zostanie podjęta na dwa sposoby. Po pierwsze, poprzez analizy i interpretacje dostępnych sondażowych danych socjologicznych. Po drugie, poprzez zaplanowanie i zrealizowanie niewielkich własnych badań jakościowych – wywiady z młodymi ludźmi, którzy pozostają w Kościele i praktykują.
Od kilku lat socjologowie skupiają się na procesie przyspieszonego odchodzenia od Kościoła i religii młodzieży i młodych dorosłych w Polsce. W znacznie mniejszym stopniu zajmują się opisaniem i wyjaśnieniem, w terminach teoretycznych, kto i dlaczego młodzi ludzie pozostają w Kościele i praktykują.
Analizy i badania przeprowadzone w ramach zajęć poprzedzi
lektura wybranych pozycji współczesnej literatury teoretycznej
i empirycznej z zakresu socjologii religii, w tym ważnych polemik przeprowadzonych w ostatnich latach dotyczących istoty sekularyzacji czy pokoleniowego charakteru procesów odchodzenia od religii. (Wybrane pozycje – poniżej).
Następnie przeprowadzone zostaną
analizy dostępnych danych sondażowych (przede wszystkim
realizowanych w 2021 roku przez CBOS badań Krajowego Biura Przeciwdziałania Narkomanii uczniów ostatnich klas szkół ponadpodstawowych oraz – w miarę możliwości – także innych zbiorów danych).
W kolejnym etapie zostaną przygotowane i przeprowadzone
wywiady z młodymi ludźmi, pozostają w Kościele i praktykują
(na różne sposoby).
Będą one miały na celu pogłębienie wiedzy na temat mechanizmów, które „trzymają” młodych ludzi w Kościoła i motywują do praktyk religijnych. Wśród tych mechanizmów uwzględnione zostaną zarówno instytucje ważne dla praktykowania wiary (rodziny, szkoły, Kościoła), jak i zjawiska o charakterze społecznym i kulturowym (indywidualizacja, poszerzający się wachlarz stylów życia i typów religijności, więzi społeczne i inne), także te, które uczestnicy zajęć dodadzą z własnych doświadczeń, obserwacji i indywidualnego „odczytania” lektur.
Projekt zakończy
(4) przedstawienie uzyskanych wyników w postaci raportu badawczego.
Przyjęcie multi method approach nie oznacza, że wszyscy robią wszystko: i analizują dane sondażowe, i realizują badanie jakościowe. Praca w ramach tego Projektu badawczego zakłada, że choć studenci są w pewnym zakresie kompetentni zarówno w badaniach sondażowych, jak i jakościowych, to w projekcie Dlaczego zostają w Kościele? robią to, co ich interesuje i w czym są bardziej kompetentni. Natomiast w każdym przypadku praca badawcza kończy się opracowaniem raportu badawczego.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
K_W07 posiada pogłębioną wiedzę na temat wybranych metod i technik badań społecznych, ich ograniczeń, specyfiki i obszarów zastosowania
K_W08 jest świadomy znaczenia refleksyjnego i krytycznego podejścia do wyników badań społecznych, analiz i procedur badawczych
K_W09 wie jak zaplanować i zrealizować złożone ilościowe i jakościowe badania empiryczne; ma świadomość konsekwencji metodologicznych wyborów
K_U01 potrafi zidentyfikować przyczyny i przewidzieć potencjalne skutki przeszłych i bieżących wydarzeń społecznych. Potrafi formułować krytyczne sądy na temat bieżących i przeszłych wydarzeń społecznych
K_U02 potrafi krytycznie selekcjonować informacje i materiały niezbędne do pracy naukowej, korzystając z różnych źródeł (w języku rodzimym i obcym) oraz posługując się nowoczesnymi technologiami
K_U03 potrafi samodzielnie formułować i weryfikować sądy na temat przyczyn wybranych procesów i zjawisk społecznych
K_U04 potrafi posługiwać się kategoriami teoretycznymi oraz metodami badawczymi do opisu i analizy zmian społecznych i kulturowych we współczesnych społeczeństwach oraz ich konsekwencji
K_U05 potrafi zaplanować i zrealizować badanie społeczne przy użyciu zaawansowanych ilościowych i jakościowych metod i technik badań socjologicznych
K_U10 potrafi przygotować prezentację wybranego zagadnienia lub badania w języku polskim i w języku obcym
K_K01 potrafi inicjować, planować, organizować i zarządzać pracą zespołu zadaniowego
K_K03 potrafi gromadzić, wyszukiwać, syntetyzować, a także krytycznie oceniać informacje na temat zjawisk społecznych
K_K04 potrafi argumentować stawiane tezy posługując się dowodami naukowymi
K_K05 potrafi podejmować samodzielną działalność w interesie publicznym lub własnym
K_K06 poszukuje nowych metod i źródeł w celu uzupełnienia swojej wiedzy i doskonalenia umiejętności zawodowych
K_K08 jest świadomy istnienia dylematów etycznych związanych z pracą socjologa
K_K09 jest otwarty na różne perspektywy teoretyczne i metodologiczne badań społecznych
K_K10 bierze odpowiedzialność za projektowane i wykonywane zadania
Kryteria oceniania
Udział w dyskusji, przygotowanie projektu badawczego, realizacja badania, analiza zebraneho materiału w postaci pracy pisemnej - raportu badawczego;
Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: dwie nieobecności
Zasady zaliczania poprawkowego: takie same jak w terminie I.
Literatura
Bengtson V. (et al.) (2015), Does Religiousness Increase with Age? Age Changes and Generational Differences Over 35 Years. “Journal of the Scientific Study of Religion” [dalej: JSSR] Volume 54, Issue 2
Burge P. R. (2021), The Nones: Where They Came From, Who They Are, and Where They Are Going. Minneapolis: Fortress Press
Generations of Decline: Religious Change in 20th-Century Britain
Crockett A., D. Voas (2006), Generations of Decline: Religious Change in 20th-Century Britain. JSSR Volume 45, Issue 4
Grabowska M. (2021), Religijność młodych na tle ogółu społeczeństwa. Komunikat z badań CBOS nr 144/2021
Grabowska M., Gwiazda M. (red.) (2022), Młodzież 2021. „Opinie i Diagnozy” nr 49. Warszawa: CBOS
Houtman D., S. Aupers (2007), The Spiritual Turn and the Decline of Tradition: The Spread of Post-Christian Spirituality in 14 Western Countries, 1981–2000. JSSR Volume 46, Issue 3
Mandes S. (2021), Religijność i Kościół katolicki w życiu prywatnym i publicznym Polaków, w: Wartości w działaniu, pod red. M. Marody, WN Scholar, Warszawa, s. 211-240.
Schnittker J. (2002), When is Faith Enough? The Effects of Religious Involvement on Depression. JSSR Volume 40, Issue 3
Smith Ch. (2003), Theorizing Religious Effects Among American Adolescents. JSSR Volume 42, Issue 1
Smith Ch. (2014), Young Catholic America: Emerging Adults In, Out of, and Gone from the Church, Oxford University Press, rozdz. 4 i 5
Stolz J. (2020), Secularization theories in the twenty-first century: Ideas, evidence, and problems, “Social Compass” Vol. 67(2), s. 282-308
Taylor Ch., (2007), Oblicza religii dzisiaj. Znak, Kraków.
Thiessen J., S. Wilkins-Laflamme (2017), Becoming a Religious None: Irreligious Socialization and Disaffiliation. JSSR Volume 56, Issue 1
Wuthnow R. (2002), Religious Involvement and Status-Bridging Social Capital. JSSR Volume 41, Issue 4
Uwaga: lista lektur może ulec zmianom (skróceniu)
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: