Style - gatunki - konteksty 3500-JIS-SGK
W dobie intensywnych kontaktów i wymiany kulturowej, których efektem są wzmożone przeobrażenia społeczne w różnych obszarach życia, na pierwszy plan wysuwa się rola dyskursu jako medium łączącego działania językowe z ustanawianą przez nie praktyką społeczną. Nieodłącznym nośnikiem tekstowym tych zmian są gatunki mowy i style, które nadając znaczenia interakcji, symbolizują jednocześnie działania, pozycje oraz relacje jej uczestników. Te ostatnie są elementami dynamicznie budowanych kontekstów, których źródła odnaleźć można w dyskursywnie kształtowanych schematach myślowych aktorów społecznych, wywierających bezpośredni wpływ na tekstową formę zdarzeń komunikacyjnych.
Celem wykładu jest zaprezentowanie funkcji, jaką gatunki, style i konteksty, w znaczeniu praktyk i instytucji społecznych o charakterze językowym i kognitywnym, odgrywają w tworzeniu oraz modyfikacji rzeczywistości społecznej. Szczególną uwagę zwraca się na konstytutywną rolę gatunków z różnych obszarów dyskursu w ustanawianiu i rozwijaniu określonych sfer życia publicznego, takich jak polityka, gospodarka, biznes, media, edukacja, służba zdrowia, turystyka, itp. Teksty składające się na powyższe domeny są zarówno obrazem, jak i medium zachodzących w nich procesów kulturowych, takich jak np. globalizacja, urynkowienie, czy technologizacja, czego wyrazem są wewnętrzne przeobrażenia gatunkowe polegające na hybrydyzacji, marketyzacji, konwersacjonalizacji, czy multimodalności tych dyskursów. Zmianom gatunkowym towarzyszą często przesunięcia, przemieszczenia, czy odwrócenia tekstowo definiowanych ról społecznych, co przekłada się na przebudowę tożsamości i wynikającą z niej zmianę stylów oraz perspektyw wypowiedzi. Uruchomienie nowych skryptów językowych w relacjach międzyludzkich oraz nowych dyskursywnych schematów działania pociąga za sobą przeformułowanie parametrów kontekstowych, względem których uczestnicy interakcji interpretują zaistniałe sytuacje komunikacyjne.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
K_W01
Ma pogłębioną wiedzę o specyfice przedmiotowej i metodologicznej językoznawstwa, analizy
dyskursu i semiotyki społecznej.
K_W03
Zna terminologię z zakresu językoznawstwa, analizy dyskursu i semiotyki społecznej na poziomie
rozszerzonym.
K_W05
Ma pogłębioną wiedzę o związkach językoznawstwa, lingwistycznej analizy dyskursu i semiotyki
społecznej.
K_W07
Zna zaawansowane metody wypracowane przez językoznawstwo, lingwistyczną analizę dyskursu i
semiotykę społeczną, pozwalające problematyzować, analizować i interpretować zjawiska zachodzące w dziedzinie kultury, komunikacji międzyludzkiej i dyskursów społecznych.
K_W16
Ma rozszerzoną wiedzę o człowieku jako twórcy i uczestniku dyskursów społecznych i kulturowych.
K_U05
Potrafi wykorzystywać dorobek współczesnego językoznawstwa, lingwistycznej analizy dyskursu i
semiotyki społecznej w celu krytycznej analizy i interpretacji wytworów kultury, nurtów
intelektualnych i ideowych.
K_K01
Rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie, jest gotowy do podjęcia studiów trzeciego stopnia.
K_K02
Jest gotowy do podjęcia pracy wymagającej wiedzy z zakresu języka komunikacji publicznej,
specjalistycznej, międzykulturowej; znajomości wybranego języka obcego oraz wiedzy o
współczesnych procesach społecznych i politycznych.
Kryteria oceniania
egzamin pisemny (100% oceny końcowej)
Egzamin ocenia się na podstawie stopnia opanowania materiału z zajęć, umiejętności tworzenia własnych wypowiedzi w formie pisemnej.
Warunkiem przystąpienia do egzaminu jest uczestnictwo w wykładzie (dopuszczalne 2 nieobecności).
Literatura
Bakhtin, Mikhail. 1986. Speech Genres and Other Late Essays. Austin: University of Texas Press.
Dijk, Teun van. 2006. „Discourse, context and cognition”, Discourse Studies 8(1), 159-177.
Dijk, Teun van. 2008. Discourse and context. A sociocognitive approach. Cambridge: Cambridge University Press.
Dijk, Teun van. 2009. Society and discourse. How social contexts influence text and talk. Cambridge: Cambridge University Press.
Duszak Anna, 1998. Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa. Warszawa: PWN.
Fairclough, Norman. 2003. Analyzing discourse. Textual analysis for social research. London and New York: Routledge (chapters: 2-4, 9-10).
Gajda, Stanisław, 2008 [1993]. „Gatunkowe wzorce wypowiedzi”, w: D. Ostaszewska & R. Cudak (red). 2008. Polska genologia lingwistyczna.
Goffman, Erving. 1959. The Presentation of Self in Everyday Life. New York: Doubleday Anchor Books.
Halliday, Michael A.K. 1978. Language as social semiotic. The social interpretation of language and meaning. London: Edward Arnold.
Harré, Rom / Luk van Langenhove (red.) 1999. Positioning Theory. Moral Contexts of Intentional Action. Oxford: Blackwell.
Hymes, Dell. 1972. “Models of the interaction of language and social life”, in: John J. Gumperz / Dell Hymes (red.) Directions in Sociolinguistics. New York: Holt, Rinehart and Winston, Inc.
Ostaszewska, Danuta (red.) 2000. Gatunki mowy i ich ewolucja. Tom I-II. Katowice: Wydawnictwo UŚ.
Swales, John. 1990. Genre analysis: English in academic and research settings. Cambridge: Cambridge University Press.
Witosz, Bożenna. 2012. „Badania nad dyskursem we współczesnym językoznawstwie polonistycznym”, w: Analiza Dyskursu. Centrum – peryferie (str. 61-76).
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: