Tożsamość i budowanie więzi społecznych - perspektywa socjologiczna 3500-JIS-2-TiBWS-S
Wykład dotyczy problematyki kształtowania
(auto-)identyfikacji indywidualnych i zbiorowych – które
współczesne nauki społeczne i humanistyczne najczęściej
nazywają tożsamościami – oraz różnorodności sposobów
ustanawiania więzi i budowania relacji społecznych
rozumianych jako fundamenty tych (auto-)identyfikacji.
2
Cele wykładu są dwa. Cel pierwszy to omówienie pojęcia
tożsamości – wraz z najważniejszymi teoriami tożsamości –
a następnie przeprowadzenie jego krytyki. Cel drugi to
przejście do poszukiwania pojęć alternatywnych, które równie
dobrze, a potencjalnie nawet lepiej niż pojęcie tożsamości,
chwytałyby specyfikę mechanizmów (auto-)identyfikacji
jednostek i grup.
Wykład składa się z trzech bloków tematycznych:
(1) Pojęcie tożsamości w naukach społecznych i jego krytyka.
W tym bloku omawiamy kluczowe teorie tożsamości
sytuujące się na przecięciu socjologii i psychologii oraz
przeprowadzamy konceptualno-operacyjną i historyczną
krytykę pojęcia.
(2) Ideologia w perspektywie socjologicznej.
W tym bloku przedstawiamy wybrane teorie ideologii
wyrastające z tradycji marksowskiej (m.in. marksizm
strukturalistyczny i szkoła frankfurcka) oraz weberowskiej
(nurt kulturalistyczny i utylitarystyczny)
(3) Pojęcie podmiotowości w socjologii.
W tym bloku podejmujemy namysł nad różnymi filozoficzno-
socjologicznymi ujęciami nowoczesnej zasady podmiotowości
(odpowiedzi humanistyczne, antyhumanistyczne,
środka/balansu)
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
K_W04 - Ma uporządkowaną, pogłębioną wiedzę
specjalistyczną w zakresie praktyk komunikacyjnych,
K_W08 - Ma pogłębioną wiedzę o języku, jego złożonej i
historycznie zmiennej naturze oraz jego roli w
komunikacji społecznej
K_W10 - Ma rozszerzoną wiedzę o specyfice nauk
społecznych – zwłaszcza socjologicznej analizy dyskursu i
badań nad komunikacją społeczną
K_W11 - Ma rozszerzoną wiedzę o instytucjach społecznych,
w tym o aspektach komunikacyjnych i
dyskursywnych ich funkcjonowania,
K_W14 - Ma pogłębioną wiedzę o relacjach między
3
strukturami i instytucjami społecznymi a językowymi oraz
społecznymi aspektami budowania tożsamości indywidualnej i
grupowej,
K2_K20 - Ma pogłębioną wiedzę na temat historycznych
przemian struktur, instytucji oraz więzi społecznych,
wypracowaną w obszarze badań nad komunikacją społeczną
oraz socjologicznej analizy dyskursu
K_U10 - Posiłkując się wiedzą z zakresu socjologicznej
analizy dyskursu i badań nad komunikacją społeczną,
potrafi krytycznie dobierać dane i metody analiz oraz
formułować wnioski
K_K08 - Jest gotowy samodzielnie i krytycznie uzupełniać
swą wiedzę i umiejętności, łącząc perspektywę
socjologiczną i lingwistyczną
Kryteria oceniania
Test
egzamin
Literatura
Wybrana literatura:
Bauman, Z. (1993/2011). Ponowoczesne wzory osobowe.
Studia Socjologiczne, nr 1(200), s. 435-458.
Bokszański, Z. (2005). Tożsamości zbiorowe. WN PWN,
Warszawa, r. 1-3, s. 13-72.
Brubaker, R., Cooper, F. (2000). Beyond identity. Theory and
Society, 29(1), s. 1-47.
Cainzos, M. (2011). Marxism, Post-Marxism and the
Actionalist Turn in Social Theory, w: P. Sztompka (red.),
Agency and Structure. Reorienting Social Theory (ss.107-152).
London: Routledge.
Castells, M. (2008). Siła tożsamości. WN PWN, Warszawa, r.
1, s. 22-40.
Elliott, A. (2007). Technologie „ja”. w: Tenże, Koncepcje
jaźni. Warszawa: Wydawnictwo Sic!
Frybes, M. (1994). Touraine’a koncepcja ruchu społecznego,
w: P. Kuczyński i in. (red.), W poszukiwaniu ruchu
społecznego. Wokół socjologii Alaina Touraine’a (ss. 21-42).
Warszawa: Oficyna Naukowa.
Jacyno, M. (1997). Iluzje codzienności. O teorii socjologicznej
Pierre’a Bourdieu. Warszawa: Wydawnictwo IFIS PAN.
4
Jarymowicz, M. (2018). Psychologia tożsamości, w: J. Strelau
(red.), Psychologia. Podręcznik Akademicki. Tom I. GWP,
Gdańsk.
Hylewski, M. (2019). Nowa socjologia władzy Michela
Foucaulta. Nowa Krytyka, nr 42, 83-107.
Karalus, A. (2013). Zagadnienie ideologii we wczesnych
pismach Jurgena Habermasa. Idea. Studia nad strukturą i
rozwojem pojęć filozoficznych, t. XXV, Białystok, 181-198.
Kurkowska-Budzan, M. (2003). Historia zwykłych ludzi.
Współczesna angielska historiografia dziejów społecznych.
Kraków: WUJ.
Łukowski, M. (2010). Ideologia w kontekście marksizmu.
Teoria społeczna Karola Marksa i Louisa Althussera, Studia
Philosophica Wratislaviensa, 5(4), 131-149.
Malešević, S. (2002). Identity: Conceptual, Operational and
Historical Critique, w: S. Malešević, M. Haugaard (red.),
Making Sense of Collectivity, Pluto Press, London, s. 195-216.
Malešević, S. (2006). The Dominant Ideology of Modernity,
w: S. Malešević, Identity as ideology (ss. 83-108), London:
Palgrave Macmillan.
Nowak, A.W. (2011). Podmiot, system, nowoczesność.
Poznań: Wydawnictwo UAM.
Woolcock, J.A. (1985). Politics, Ideology and Hegemony in
Gramsci’s Theory. Social and Economic Studies, 34(3), 199-
210.
Wróbel, Sz. (2012). Efekt interpelacji, Teksty Drugie, 3, 22-
33.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: