Instytucje, procesy, systemy: makrosocjologia 3500-IPS

K_W01 zna i rozumie podstawowe pojęcia socjologiczne
K_W04 posiada podstawową wiedzę strukturach, wybranych instytucjach społecznych i ich wzajemnych relacjach
K_W05 jest świadomy zróżnicowania społecznego oraz istnienia nierówności społecznych, a także ich wpływu na życie jednostek i funkcjonowanie grup społecznych
K_W06 posiada podstawową wiedzę na temat narzędzi i celów polityki społecznej
K_W10 posiada podstawową wiedzę o zróżnicowaniu kulturowym Polski i współczesnego świata
K_W17 posiada podstawową wiedzę o normach i regułach organizujących struktury i instytucje społeczne
K_W20 posiada podstawową wiedzę na temat procesów leżących u podstaw stabilności i zmiany społecznej, a także rozumie na czym polegają te procesy
K_W21 jest świadom procesów zachodzących w społeczeństwie polskim i globalnym oraz ich konsekwencji w zakresie postaw i instytucji społecznych
K_W22 posiada podstawową wiedzę na temat aktualnych potrzeb i problemów społeczeństwa polskiego oraz zmian w tym zakresie
K_U02 potrafi zastosować podstawowe terminy i kategorie socjologiczne do analizy społeczeństwa, zwłaszcza współczesnego społeczeństwa polskiego
K_U04 potrafi posługiwać się podstawowymi kategoriami teoretycznymi do opisu zmian społecznych we współczesnych społeczeństwach
K_U05 potrafi dokonać prostej analizy konsekwencji procesów zachodzących we współczesnych społeczeństwach
K_U11 potrafi na podstawie posiadanej wiedzy sformułować ogólną ocenę działania podjętego w celu rozwiązania konkretnych problemów społecznych
K_U13 potrafi przeczytać ze zrozumieniem tekst naukowy i wskazać jego główne tezy, argumenty autora oraz poddać je dyskusji
K_K04 potrafi argumentować stawiane tezy

Egzamin pisemny na koniec semestru

Do godzin przeznaczonych na zajęcia w sali (30h) należy doliczyć czas konieczny do przygotowania się do zajęć (czytanie lektur, sporządzanie notatek) - 4h oraz czas konieczny do przygotowania się do finalnego zaliczenia (egzaminu) - 10h.

1. Wprowadzenie do problematyki instytucjonalizmu w socjologii (wykład)
2. Instytucjonalizm w naukach społecznych
2.1. Thorstein Veblen, Teoria klasy próżniaczej, tłum. Janina i Krzysztof Zagórscy. Warszawa: Państwowe
Wydawnictwo Naukowe, 1971; rozdz. VIII Zwolnienie od pracy produkcyjnej a konserwatyzm, s. 169 –
188.
2.2. Karl Polanyi, Wielka transformacja. Polityczne i ekonomiczne źródła naszych czasów, tłum. Maria
Zawadzka, Warszawa 2010: Wydawnictwo Naukowe PWN, część II, rozdz. I. Szatański młyn, s. 41 – 68.
3. Nowy instytucjonalizm (NI) w naukach społecznych i jego zróżnicowanie (wykład)
3.1. Francis Fukuyama (2000) Wielki wstrząs. Natura ludzka a odbudowa porządku społecznego, tłum. Hanna
Komorowska i Krzysztof Dorosz. Warszawa: Politeja; rozdz. Skąd pochodzą normy.
3.2. J. G. March, J.P. Olsen, Instytucje. Organizacyjne podstawy polityki, rozdz.1, s. 9-36, Warszawa 2005 (ten
sam fragment jest także w antologii WTS, s. 565-582).
3.3. E: Rafałowski, Wojciech. 2017. Opisywanie i wyjaśnianie systemu partyjnego. Metody pomiaru.
Warszawa: Aspra-JR, rozdz. 1.4. Podstawowe pojęcia perspektywy neoinstytucjonalnej s. 21-28.
3.4. E: Jerzy Wilkin „Teoria wyboru publicznego – homo oeconomicus w sferze polityki”; w: Jerzy Wilkin (red.),
Teoria wyboru publicznego. Wstęp do ekonomicznej analizy polityki i funkcjonowania sfery publicznej. s. 9
– 20. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe: SCHOLAR, 2005.
4. Zmienność instytucjonalna; zagadnienie izomorfizmu instytucjonalnego
4.1. Claus Offe, Projektowanie instytucji w krajach Europy Wschodniej w okresie przemian w: J. Hausner
(red.). „Narodziny demokratycznych instytucji. Studia nad systemem reprezentacji interesów” Tom 3;
Kraków, Fundacja "Polska Praca", 1995.
4.2. Di Maggio, P., W. Powell (2006) „Nowe spojrzenie na ‘żelazną klatkę’: Instytucjonalny izomorfizm i
racjonalność zbiorowa w polach organizacyjnych”, w: Współczesne teorie socjologiczne, A. Jasińska-
Kania, L. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (red.), t. 1, s. 600 - 612. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe
Scholar.
5. Radykalna zmiana społeczna; transformacja gospodarcza w Polsce i jej długofalowe skutki dla ładu
politycznego.
5.1. J. Staniszkis, Państwo postkomunistyczne – w poszukiwaniu paradygmatu, w: I. Krzemiński, J. Raciborski
(wyb. i opr.) Oswajanie wielkiej zmiany, Warszawa 2007, s. 206-227.
5.2. Edmund Wnuk – Lipiński, Socjologia życia publicznego, rozdz. 1. Teorie radykalnej zmiany społecznej,
rewolucje demokratyczne, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2005, s. 19 – 52.
6. Typy dóbr i typy porządku społecznego opartego na różnych mechanizmach integracji i koordynacji
6.1. Vincent Ostrom, Elinor Ostrom (1994) „Administrowanie dobrami i usługami publicznymi”, w: Vincent
Ostrom, Federalizm amerykański. Tworzenie społeczeństwa samorządnego. Tłum. Justyna Kubicka-
Daab, Małgorzata Korzycka-Iwanow, s. 159 – 180. Warszawa–Olsztyn: Polskie Towarzystwo
Psychologiczne – Pracownia Wydawnicza, 1994.
6.2. E: Mancur Olson, Dobra publiczne i problem ,,pasażera na gapę”, w: Współczesne teorie socjologiczne,
A. Jasińska-Kania, L. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (red.), t. 1, s. 138 - 145. Warszawa:
Wydawnictwo Naukowe Scholar.

7. Kapitał społeczny, zaufanie, reputacja
7.1. Robert D. Putnam, Samotna gra w kręgle. Upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach
Zjednoczonych; tłum. Przemysław Sadura i Sebastian Szymański. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie
i Profesjonalne, 2008; rozdz. 1 Rozmyślania o zmianie społecznej w Ameryce, s. 27 – 49; rozdz. 24 Ku
programowi „kapitalistów społecznych”, s. 653 – 674.
7.2. Jacek Raciborski, Obywatel czasu transformacji: niespełnione nadzieje, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i
Socjologiczny nr 2/2009 oraz fragment ,,Dwie postaci społeczeństwa obywatelskiego” z książki:
Obywatelstwo w perspektywie socjologicznej, Warszawa 2011: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 38-44.
7.3. E: M. Walzer, Spór o społeczeństwo obywatelskie, w J. Szacki (red), Ani książę ani kupiec, Kraków- SiW
Znak, 84-105.
8. Państwo, państwo narodowe i jego kryzys
8.1. J. Habermas, Uwzględniając Innego, PWN, Warszawa 2009, rozdz. Europejskie państwo narodowe –
o przeszłości i przyszłości suwerenności i obywatelstwa, s. 113-133.
8.2. E: F. Fukuyama, Budowanie państwa, DW Rebis, Poznań 2005, rozdz. I. Zagubiony wymiar
państwowości, s. 15 -58.
9. Państwo – spór o siłę państwa.
9.1. Jacek Raciborski, Obywatelstwo w perspektywie socjologicznej, Warszawa 2011: Wydawnictwo Naukowe
PWN, rozdz.7. Państwo i lud: relacje stare i nowe, s. 251 – 280 (dostępna również online w BUW w
kolekcji ibuk.pl).
9.2. Helmut Willke, Tragedia państwa. Prolegomena do teorii państwa i policentrycznego społeczeństwa
w Zarządzanie Publiczne nr 1/2007 (dostępna online przez BUW w kolekcji czasopism CEEOL).
10. Państwo prawa – ujęcie klasyczne i współczesne (wykład)
10.1. Stephen Holmes, Rodowody koncepcji rządów prawa, w: J. Maravall, A. Przeworski (red), Demokracja i
rządy prawa, Warszawa: WN Scholar, s. 27-65.
11. Czy kryzys instytucji welfare state
11.1. Zygmunt Bauman, ,,Powstanie i upadek państwa opiekuńczego. Pomiędzy wykluczeniem i integracją”, w:
Z. Bauman ., Praca, konsumpcjonizm i nowi ubodzy, przekl. Stanisław Obirek, Kraków 2006: WAM, s. 87-
116.
11.2. Gromada, Anna. 2017. Rodzina 500+ jako polityka publiczna. Warszawa: Instytut Studiów
Zaawansowanych. Dostęp: http://krytykapolityczna.pl/file/sites/4/2017/09/Gromada_Rodzina-500.pdf
11.3. E: Gosta Esping-Andersen, Trzy światy kapitalistycznego państwa dobrobytu, Warszawa 2010: Difin,
rozdz. 1. Trzy ekonomie państwa opiekuńczego, s. 23-55.
12. Rewolucje społeczne i ich instytucjonalizacja
12.1. Ch. Tilly, Rewolucje europejskie 1492-1992, rozdz. 1 Konflikt, przewrót i rewolucja, s. 11-34 i rozdz. 7
Rewolucje wczoraj, dziś i jutro, s. 299-315.
12.2. E: P. Sztompka, Socjologia zmian społecznych, rozdz. Gwałtowne zmiany porządku politycznego – teorie
rewolucji, Kraków: Znak, s. 279-296.
13. Ruchy społeczne i ich instytucjonalizacja
13.1. C. Offe Nowe ruchy społeczne: przekraczanie polityki instytucjonalnej w: J. Szczupaczyński (red.) Władza
i społeczeństwo 1, Scholar, Warszawa 1995, s. 226-233
13.2. R. Collins, Ruchy społeczne jako obiekt uwagi emocjonalnej, w: K. Gorlach, P. Mooney (red), Dynamika
życia społecznego, Scholar, Warszawa 2008, s. 247 -261.
14. Unia Europejska – proces instytucjonalizacji nowego, ponadnarodowego ładu politycznego. (wykład)
14.1. Ulrich Beck, Europa kosmopolityczna, tłum. Aleksander Ochocki, Warszawa 2009: Wydawnictwo
Naukowe Scholar, rozdz. 2.5. Cechy Imperium Europejskiego s. 117 – 131.
15. System światowy i globalizacja.
15.1. Joseph E. Stiglitz, Globalizacja (r. I Nadzieje pokładane w instytucjach globalnych), PWN, Warszawa
2004.

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

• Strona przedmiotu 3500-IPS w USOSweb