„Ci odlatują, ci zostają". Religijność młodych Polaków 3500-FAKM-RM
Tytuł zajęć „ci odlatują, ci zostają. Religijność młodych Polaków” wykorzystuje słowa piosenki autorstwa Agnieszki Osieckiej i dobrze symbolizuje relację młode pokolenie – Kościół katolicki: jedni „odlatują”, inni „zostają”. Dokumentują to zarówno badania krajowe (ok. 40% młodych ludzi opuściło Kościół katolicki, ponad 30% zostało), jak i międzynarodowe (np. ostatni raport PewResearch Center „Around the World, Many People Are Leaving Their Childhood Religion”). Zatem diagnoza ilościowych efektów procesu sekularyzacji nie pozostawia wątpliwości. Nie wiadomo natomiast, co się za tym procesem kryje:
(1) Co odpycha młodych ludzi od religii i Kościoła lub co ich od nich odciąga?
(2) Co utrzymuje młodych ludzi, których rówieśnicy Kościół opuszczają, w kręgu wiary i Kościoła?
Próba odpowiedzi na te pytania zostanie poprzedzona zapoznaniem się z (a) literaturą teoretyczną i (b) danymi empirycznymi. Zarówno literatura teoretyczna, jak i analizy empiryczne wskazują przede wszystkim czynniki, które wpływają na proces sekularyzacji; z mniejszym zainteresowaniem spotykają się czynniki hamujące ten proces.
Ogólny trend sekularyzacyjny, zwłaszcza wśród młodych, nie ulega wątpliwości. Tym bardziej proces ten domaga się zrozumienia – opisania go „ze współczynnikiem humanistycznym”. I to z dwóch stron: tych, którzy od Kościoła odchodzą i tych, którzy w Kościele zostają (traktowani jako niezbyt interesująca „reszta” po procesie sekularyzacji). Jak jedni i drudzy rozumieją swoje życiowe wybory? Jakie są ich motywacje? Czy w sferze kulturowej słabnie uniwersum religijne? Czy odstrasza instytucja Kościoła? Czy tych, którzy pozostają w obrębie wiary i Kościoła „trzyma” tradycja? Czy „wciąga” odnowowy typ religijności? Chodzi zatem o próbę zdiagnozowania obu tych tendencji „ze współczynnikiem humanistycznym” – na poziomie świadomości i motywacji młodych ludzi.
Chronologicznie praca na zajęciach będzie przebiegała następująco:
lektura wybranych pozycji współczesnej literatury z zakresu socjologii religii. (Wybrane pozycje – poniżej).
Następnie przeprowadzone zostaną
analizy dostępnych danych empirycznych.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
K_W01 zna i rozumie w pogłębionym stopniu metodologię badań i terminologię w zakresie dyscypliny nauki socjologiczne
K_W05 zna i rozumie w pogłębionym stopniu procesy zachodzące w społeczeństwie polskim i globalnym oraz ich wpływ na postawy i instytucje społeczne w kontekście fundamentalnych wyzwań współczesności
K_U01 potrafi zastosować terminy i kategorie socjologiczne do pogłębionej analizy złożonych problemów współczesnego społeczeństwa polskiego i globalnego
K_U02 potrafi krytycznie selekcjonować i interpretować informacje niezbędne do przeprowadzenia twórczych analiz socjologicznych, korzystając z różnych źródeł (w języku rodzimym i obcym na poziomie B2+) oraz posługując się nowoczesnymi technikami informacyjno-komunikacyjnymi
K_U05 potrafi prowadzić debatę, proponując tematy, argumentując stawiane tezy i dzieląc się posiadaną wiedzą w odwołaniu do literatury naukowej z zakresu socjologii i dyscyplin pokrewnych
K_S01 jest gotów do krytycznej oceny debaty naukowej i społecznej w obszarze nauk socjologicznych, a także swego w niej udziału, w tym uznania znaczenia dowodów naukowych i roli ekspertów w procesie tworzenia i implementacji wiedzy
Kryteria oceniania
Udział w dyskusji, analiza dostępnych wyników badań
Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: dwie nieobecności
Zasady zaliczania poprawkowego: takie same jak w terminie I.
Literatura
Literatura
(Uwaga: lista lektur może ulec zmianie):
Around the World, Many People Are Leaving Their Childhood Religion, Pew Research Center 2025
Bengtson V. (et al.) (2015), Does Religiousness Increase with Age? Age Changes and Generational Differences Over 35 Years. “Journal of the Scientific Study of Religion” [dalej: JSSR] Volume 54, Issue 2
Burge P. R. (2021), The Nones: Where They Came From, Who They Are, and Where They Are Going. Minneapolis: Fortress Press
Crockett A., D. Voas (2006), Generations of Decline: Religious Change in 20th-Century Britain. JSSR Volume 45, Issue 4
Grabowska M. (2021), Religijność młodych na tle ogółu społeczeństwa. Komunikat z badań CBOS nr 144/2021
Grabowska M., Gwiazda M. (red.) (2022), Młodzież 2021. „Opinie i Diagnozy” nr 49. Warszawa: CBOS
Houtman D., S. Aupers (2007), The Spiritual Turn and the Decline of Tradition: The Spread of Post-Christian Spirituality in 14 Western Countries, 1981–2000. JSSR Volume 46, Issue 3
Mandes S. (2021), Religijność i Kościół katolicki w życiu prywatnym i publicznym Polaków, w: Wartości w działaniu, pod red. M. Marody, WN Scholar, Warszawa, s. 211-240.
Schnittker J. (2002), When is Faith Enough? The Effects of Religious Involvement on Depression. JSSR Volume 40, Issue 3
Smith Ch. (2003), Theorizing Religious Effects Among American Adolescents. JSSR Volume 42, Issue 1
Smith Ch. (2014), Young Catholic America: Emerging Adults In, Out of, and Gone from the Church, Oxford University Press, rozdz. 4 i 5
Stolz J. (2020), Secularization theories in the twenty-first century: Ideas, evidence, and problems, “Social Compass” Vol. 67(2), s. 282-308
Taylor Ch., (2007), Oblicza religii dzisiaj. Znak, Kraków.
Thiessen J., S. Wilkins-Laflamme (2017), Becoming a Religious None: Irreligious Socialization and Disaffiliation. JSSR Volume 56, Issue 1
Wuthnow R. (2002), Religious Involvement and Status-Bridging Social Capital. JSSR Volume 41, Issue 4
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: