Procesy ludnościowe 3500-FAKM-PL
Podstawowym celem wykładu jest przekazanie studentom wiedzy na temat aktualnej i przyszłej sytuacji demograficznej Polski i pozostałych krajów Europy. Przeanalizowane zostaną możliwe scenariusze przyszłych zmian sytuacji ludnościowej. Omówione zostaną przyczyny oraz społeczne i ekonomiczne konsekwencje procesów starzenia się społeczeństwa.
Rzeczowa analiza wspomnianych zjawisk będzie wymagała wprowadzenia podstawowych pojęć z zakresu analizy demograficznej. Omówione zostaną kluczowe zjawiska i procesy. Zaprezentowane zostaną również najważniejsze w demografii teorie i hipotezy.
Kurs obejmuje:
1. Podstawowe metody pomiaru i analizy danych stosowane w demografii (źródła danych demograficznych, analiza przekrojowa i kohortowa, konstrukcja współczynników demograficznych)
2. Najważniejsze zagadnienia demografii
- Rozrodczość, płodność i umieralność (podstawowe mierniki). Metody konstrukcji tablic trwania życia (przeciętne dalsze trwanie życia).
- Reprodukcja ludności. Analiza struktur demograficznych.
- Małżeńskość
- Mobilność przestrzenna
3. Procesy demograficzne - najważniejsze teorie i analiza zjawisk zachodzących we współczesnym świecie
- Historia rozwoju ludności świata, Europy, Polski.
- Najważniejsze teorie demograficzne (m.in. maltuzjanizm i neomaltuzjanizm, teorie ludności optymalnej, ekonomiczne teorie płodności Liebensteina, Beckera i Easterlina)
- Teoria przejścia demograficznego
- Koncepcja drugiego przejścia demograficznego
- Urbanizacja
- Historyczne i współczesne migracje. Teorie migracji
4. Społeczne i ekonomiczne konsekwencje starzenia się populacji. Polityka ludnościowa.
- Prognozy demograficzne dla Polski
- Zmiany w relacjach międzypokoleniowych
- Konsekwencje zmian demograficznych dla rynku pracy (kurczenie się i starzenie zasobów pracy)
- Konsekwencje zmian demograficznych dla systemu opieki społecznej
- Pronatalistyczne polityki społeczne
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Kryteria oceniania
Egzamin pisemny, dopuszczalne 2 nieusprawiedliwione nieobecności
Egzamin poprawkowy ma taką samą formę jak egzamin w pierwszym terminie.
Do godzin przeznaczonych na zajęcia w sali (30h) należy doliczyć czas konieczny do przygotowania się do zajęć (czytanie lektur) – 2h tygodniowo oraz czas konieczny do przygotowania się do finalnego zaliczenia (egzaminu) – 15h
Literatura
J. Z. Holzer, Demografia, PWE, Warszawa 2003 (wybrane rozdziały)
J. Jóźwiak, Demograficzne uwarunkowania rynku pracy w Polsce, [w:] Rynek pracy wobec zmian demograficznych, M. Kiełkowska (red.), Instytut Obywatelski, Warszawa 2013, s. 8-23
G. Lanzieri, The greying of the baby boomers. A century-long view of ageing in European populations, “Statistics in focus”, Eurostat 2011
M. Okólski, Demografia zmiany społecznej, Scholar, Warszawa 2004 (wybrane rozdziały)
M. Okólski, Demografia. Podstawowe pojęcia, procesy i teorie w encyklopedycznym zarysie, Scholar, Warszawa 2005
M. Okólski, A. Fihel, Demografia. Współczesne zjawiska i teorie, Scholar, Warszawa 2012 (wybrane rozdziały)
Podstawowe informacje o rozwoju demograficznym Polski do 2014. Notatka informacyjna, GUS, Warszawa 2015 (albo nowsza wersja, jeśli będzie dostępna)
Sytuacja demograficzna osób starszych i konsekwencje starzenia się ludności Polski w świetle prognozy na lata 2014-2050, GUS, Warszawa 2014
Trwanie życia w 2014 r., GUS, Warszawa 2015 (albo nowsza wersja, jeśli będzie dostępna)
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: