Systemy wyborcze i systemy partyjne w krajach demokratycznych 3500-FAKL-SWISP
Konwersatorium służy wprowadzeniu w problematykę systemów wyborczych, podziałów społecznych oraz systemów partyjnych i ich wzajemnych powiązań.
Kurs rozpoczyna wykład dotyczący pojęcia systemu wyborczego, jego składników i głównych klasyfikacji systemów wyborczych. Kolejne (prowadzone już w formie konwersatorium) zajęcia zostaną poświęcone różnorodnym definicjom pojęcia partii politycznej i systemu partyjnego, funkcjom partii w systemach demokratycznych i niedemokratycznych oraz klasyfikacjom systemów partyjnych. Omówiona zostanie także koncepcja demokracji większościowej i konsocjonalnej Arenda Lijpharta.
Dalsze spotkania będą służyły zapoznaniu studentów z różnorodnością możliwości w zakresie charakterystyki systemów partyjnych. Wprowadzone zostaną pojęcia fragmentacji, polaryzacji i instytucjonalizacji systemów partyjnych oraz chwiejności i dysproporcjonalności wyników wyborów. Każde zajęcia będą obejmowały konceptualizację pojęcia, przedstawienie jego mierników syntetycznych oraz wprowadzenie w problematykę determinant danego zjawiska. Wśród omawianych zagadnień swoje miejsce znajdą także orientacje badawcze związane z ww. problematyką, algorytmy przeliczania głosów na mandaty oraz kwestie wpływu systemu wyborczego na system partyjny wraz z uwarunkowaniami kontekstualnymi tej relacji (np. dziedzictwo kultury politycznej charakterystyczne dla krajów pokomunistycznych), przedstawione zostaną liczne przykłady badań empirycznych.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
K_W01 zna i rozumie podstawowe pojęcia socjologiczne w polu socjologii polityki
K_W05 posiada podstawową wiedzę strukturach, wybranych instytucjach społecznych i ich wzajemnych relacjach
K_W06 posiada podstawową wiedzę na temat instytucji regionalnych, krajowych i międzynarodowych
K_W07 jest świadomy istnienia różnych rodzajów organizacji społeczeństwa w przeszłości i współcześnie
K_W08 jest świadomy zróżnicowania społecznego oraz istnienia nierówności społecznych, a także ich wpływu na życie jednostek i funkcjonowanie grup społecznych
K_W10 posiada podstawową wiedzę o rodzajach więzi społecznych i jak wpływają na życie polityczne
K_W11 rozumie społeczną naturę relacji łączących jednostki, grupy i instytucje społeczne
K_W17 ma podstawową wiedzę o kryteriach poprawności wnioskowania
K_W18 zna podstawowe metody i techniki badań społecznych oraz wie jakie dobrać metody badawcze w celu rozwiązania prostych problemów badawczych
K_W22 posiada podstawową wiedzę na temat najważniejszych zagranicznych, międzynarodowych i krajowych badań socjologicznych w obszarze socjologii polityki
K_W23 posiada podstawową wiedzę o normach i regułach organizujących struktury i instytucje społeczne
K_W27 posiada podstawową wiedzę na temat polityki oraz uczestnictwa w społeczeństwa sferze publicznej
K_W28 posiada podstawową wiedzę na temat procesów leżących u podstaw stabilności i zmiany społecznej, a także rozumie na czym polegają te procesy
K_W34 zna najważniejsze procesy i idee społeczne XIX, XX i XXI w., które ukształtowały oblicze współczesnego świata
K_W35 jest świadomy wyboru określonej perspektywy teoretycznej i dostrzega konsekwencje tego wyboru
K_U02 potrafi zinterpretować przeszłe i bieżące wydarzenia społeczne (polityczne, kulturowe, gospodarcze) przy pomocy pojęć i teorii socjologicznych
K_U03 potrafi zastosować podstawowe terminy i kategorie socjologiczne do analizy społeczeństwa, zwłaszcza współczesnego społeczeństwa polskiego
K_U05 potrafi formułować proste samodzielne sądy na temat przyczyn wybranych procesów i zjawisk społecznych
K_U06 potrafi posługiwać się podstawowymi kategoriami teoretycznymi do opisu zmian społecznych we współczesnych społeczeństwach
K_U07 potrafi dokonać prostej analizy konsekwencji procesów zachodzących we współczesnych społeczeństwach
K_U11 potrafi dobrać odpowiednie metody i techniki badawcze w celu przeprowadzenia analizy konkretnego problemu społecznego
K_U13 potrafi zinterpretować proste zjawiska społeczne przy użyciu podstawowych metod statystycznych
K_U15 potrafi na podstawie posiadanej wiedzy omówić działania prezentowane jako rozwiązania konkretnych problemów społecznych (w skali mikro i makro)
K_U16 potrafi na podstawie posiadanej wiedzy sformułować ogólną ocenę działania podjętego w celu rozwiązania konkretnych problemów społecznych
K_U17 potrafi formułować sądy na temat motywów ludzkiego działania oraz przewidywać społeczne konsekwencje tego działania
K_U20 potrafi przeczytać ze zrozumieniem tekst naukowy i wskazać jego główne tezy, argumenty autora oraz poddać je dyskusji
K_K03 potrafi dzielić się posiadaną wiedzą socjologiczną
K_K04 potrafi gromadzić, wyszukiwać i syntetyzować informacje na temat zjawisk społecznych
K_K06 potrafi argumentować stawiane tezy
K_K07 umie dokonać krytycznej analizy źródeł
K_K12 potrafi właściwie korzystać ze źródeł informacji naukowej
K_K14 szanuje opinie innych osób (np. te wyrażane w trakcie dyskusji grupowej)
Kryteria oceniania
Egzamin pisemny na koniec zajęć, możliwa premia za aktywność, wymagana obecność na zajęciach.
Dwie nieobecności dopuszczalne bez konsekwencji, kolejne dwie podlegają usprawiedliwieniu. Egzamin pisemny podlega poprawie w formie egzaminu ustnego w sesji jesiennej.
30h zajęć w sali, 4h tygodniowo na przygotowanie do zajęć, 10h przygotowania do egzaminu końcowego
Literatura
• Flis, Jarosław. 2015. Antynomie sprzeciwu. Studia Socjologiczno-Polityczne 1(03)/2015: 93-103.
• Grzelak Paweł, Mikołaj Cześnik, Michał Kotnarowski. 2011. Chwiejni versus kapryśni – niestabilność zachowań wyborczych w Polsce. „Studia Polityczne” 28: 61-86.
• Haman, Jacek. 2004. Demokracja, decyzje, wybory. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 71-80.
• Haman, Jacek. 2005. Większościowy system wyborczy: oczekiwania, ograniczenia, rozwiązania alternatywne. „Decyzje” 4: 5-28.
• Kamiński, Marek M., Grzegorz Lissowski, Piotr Świstak. 2007. „Renesans komunizmu” czy efekt instytucji? Polskie wybory parlamentarne 1993. W: Ireneusz Krzemiński, Jacek Raciborski (red.), Oswajanie wielkiej zmiany: Instytut Socjologii UW o polskiej transformacji, Warszawa: IFiS PAN, s. 356-376.
• Kamiński, Marek. 1997. Jak komuniści mogli zachować władzę po Okrągłym Stole. Rzecz o (nie)kontrolowanej odwilży, sondażach opinii publicznej i ordynacji wyborczej. „Studia Socjologiczne” 2: 5-33.
• Kitschelt, Herbert. 1995. Formation of Party Cleavages in Post-Communist Democracies: Theoretical Propositions. „Party Politics” 1: 447-472.
• Lijphart, Arend. 2005. Konsensusowy model demokracji. W: Paweł Śpiewak (wyb. i opr.), Przyszłość demokracji, Warszawa: Fundacja Aletheia, s. 153-167.
• Lijphart, Arend. 2005. Westministerski model demokracji. W: Paweł Śpiewak (wyb. i opr.), Przyszłość demokracji, Warszawa: Fundacja Aletheia, s. 135-152.
• Mair, Peter. 2010. Orientacje lewicowe i prawicowe. W: Russell J. Dalton, Hans-Dieter Klingemann, Zachowania polityczne 1, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 258-279.
• Markowski, Radosław. 2002. System Partyjny czy Zbiorowisko Partii? O Stabilnym Rozchwianiu Polskiej Polityki. W: Mirosława Marody (red.), Wymiary Życia Społecznego: Polska na Przełomie XX i XXI Wieku, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar: 241-269.
• Materska-Sosnowska, Anna. 2015. Relacje między wyborami prezydenckimi a systemem partyjnym w Polsce. „Studia Socjologiczno-Polityczne” 1(03)/2015: 75-92.
• Pierzgalski, Michał. 2008. System wyborczy jako ważna zmienna warunkująca kształt systemu partyjnego w Japonii. „Studia Wyborcze” 5: 75-97.
• Powell, Eleanor N., Joshua A. Tucker. 2013. Revisiting Electoral Volatility in PostCommunist Countries: New Data, New Results and New Approaches. „British Journal of Political Science” 44 (1): 123-147.
• Raciborski, Jacek, Jędrzej Ochremiak. 2006. O blokowaniu list w wyborach samorządowych 2006 roku i o racjonalności partii politycznych. Decyzje 6: 59-80.
• Raciborski, Jacek. 2006. Teoria demokracji a reguły wyborów. Nauka 3: 27-44.
• Rafałowski, Wojciech. 2013. Politologiczne i socjologiczne teorie fragmentacji systemów partyjnych: od izolacji do interakcji. „Studia Socjologiczne” 3 (210): 53-74.
• Rafałowski, Wojciech. 2015. Instytucjonalizacja systemów partyjnych a konsekwencje ordynacji wyborczych. Analiza porównawcza na podstawie danych z krajów pokomunistycznych. „Studia Polityczne” 1(37): 139-160.
• Rafałowski, Wojciech. 2015. Pozycja prezydenta w systemach politycznych krajów pokomunistycznych a fragmentacja systemu partyjnego, „Studia Socjologiczne” 4 (219): 59-79.
• Rafałowski, Wojciech. 2016. Polaryzacja systemów partyjnych w krajach pokomunistycznych. „Studia Polityczne” 41: 41–66
• Rafałowski, Wojciech. 2017. Opisywanie i wyjaśnianie systemu partyjnego. Metody pomiaru. Warszawa: Aspra-JR.
• Tavits, Margit, Natalia Letki. 2014. From Values to Interests? The Evolution of Party Competition in New Democracies. „Journal of Politics” 76(1): 246-258.
• Wiatr, Jerzy. 2006. Europa pokomunistyczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, fragment rozdziału 5 „Narodziny systemów partyjnych” s. 161-201.
• Wojciech Sokół, Marek Żmigrodzki (red.). 2008. Współczesne partie i systemy partyjne. Zagadnienia teorii i praktyki politycznej. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, fragmenty rozdziałów I, II, III, V ss. 12-22, 27-36, 66-71, 108-122.
• Young, H. Peyton. 2003. Sprawiedliwy podział. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, rozdział 3 „Tak proporcjonalnie jak to tylko możliwe”.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: