Polityka i płeć 3500-FAKL-SPAPOL
Celem zajęć jest krytyczne spojrzenie na centralne kategorie socjologii polityki z perspektywy wybranych stanowisk feministycznych, marksistowskich i postkolonialnych, oraz skonfrontowanie omawianej refleksji teoretycznej z opisem empirycznym dotyczącym polskiego społeczeństwa. Spojrzymy na politykę i jej instytucjonalne ramy z pozycji grup społecznych, których polityczny, a nawet ludzki status pozostawał i wciąż pozostaje niepewny. Dzięki tym głosom zakwestionujemy uniwersalność pojęć takich jak „powszechne prawa człowieka i obywatela”, a zarazem zbliżymy się do pozainstytucjonalnych sposobów rozumienia polityczności. Zajęcia umożliwią poznanie różnych wizji emancypacji wyartykułowanych przez ruchy feministyczne na przestrzeni lat oraz różnych, formalnych i nieformalnych, strategii politycznego działania. Wreszcie, przedyskutujemy wyniki badań nad współczesnymi mobilizacjami queerowymi i feministycznymi oraz antygenderowymi w Polsce, by spróbować odpowiedzieć sobie na pytanie o porządek płci jako ważną stawkę w demokratycznej grze o władzę (od zarania demokracji aż po dziś?).
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
K_W01 zna i rozumie podstawowe pojęcia socjologiczne
K_W05 posiada podstawową wiedzę strukturach, wybranych instytucjach społecznych i ich wzajemnych relacjach
K_W07 jest świadomy istnienia różnych rodzajów organizacji społeczeństwa w przeszłości i współcześnie
K_W08 jest świadomy zróżnicowania społecznego oraz istnienia nierówności społecznych, a także ich wpływu na życie jednostek i funkcjonowanie grup społecznych
K_W27 posiada podstawową wiedzę na temat polityki oraz uczestnictwa w społeczeństwa sferze publicznej
K_U03 potrafi zastosować podstawowe terminy i kategorie socjologiczne do analizy społeczeństwa, zwłaszcza współczesnego społeczeństwa polskiego
K_U20 potrafi przeczytać ze zrozumieniem tekst naukowy i wskazać jego główne tezy, argumenty autora oraz poddać je dyskusji
K_K05 potrafi uczestniczyć w dyskusji
K_K06 potrafi argumentować stawiane tezy
K_K14 szanuje opinie innych osób (np. te wyrażane w trakcie dyskusji grupowej)
Kryteria oceniania
Egzamin pisemny na koniec zajęć, premia za aktywność i udział w dyskusji na zajęciach, wymagana obecność na zajęciach.
Dozwolone są dwie nieobecności. Osoby, które były nieobecne więcej razy zaliczają nieobecności przygotowując i wysyłając prowadzącemu streszczenia głównych tekstów z zajęć, na których były nieobecne.
Zasady zaliczania poprawkowego: egzamin ustny.
Literatura
Literatura podstawowa:
Kymlicka W. (2009). Współczesna filozofia polityczna. Tłum. Andrzej Pawelec. Warszawa: Fundacja Aletheia. Rozdział „Feminizm”: s. 453-516.
Literatura szczegółowa na poszczególne zajęcia:
Feminizm I - Sufrażystki
Górnicka-Boratyńska A. (2001). Stańmy się sobą. Cztery projekty emancypacji (1863-1939). Izabelin: Świat Literacki. „Wstęp” s. 6-33; „’Ster’ i ‘Nowe Słowo’ – projekt polskich sufrażystek” s. 82-145.
Górnicka-Boratyńska A. (2020). Chcemy całego życia. Antologia polskich tekstów feministycznych z lat 1878-1939. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca. Wybór do ustalenia przed zajęciami.
Feminizm II – Abolicjonistki i czarny feminizm
Davis A. Y. (2022) Kobiety, rasa, klasa. Tłum. Dariusz Żukowski. Kraków: Wydawnictwo Karakter: Rozdziały 1, 2, 3, 4, 7 oraz 9 i 12.
Feminizm II – Czarna myśl feministyczna
Collins P. H. (1990) „Czarna myśl feministyczna w macierzy dominacji”. Tłum. Bogdan Baran, w: A. Jasińska-Kania, L. M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (red.) Współczesne teorie socjologiczne. Tom II. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar: s. 1185 – 1196.
A. Lorde (2015) Siostra Outsiderka. Eseje i przemówienia. Tłum. Barbara Szelewa Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca, przemówienie „Narzędzia pana nigdy nie rozmontują pańskiego domu”: s. 119-122.
b. hooks (2013) Teoria feministyczna. Od marginesu do centrum. Tłum. E. Majewska. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej. Rozdział 2. „Feminizm. Ruch na rzecz zniesienia seksistowskiej opresji”: s. 49-67.
Działania zbiorowe I – Prawo do pojawienia się
Butler J. (2016). Zapiski o performatywnej teorii zgromadzeń. Tłum. Joanna Bednarek. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej. „Wprowadzenie”: s. 5-23; „Rozdział 1. Polityka płciowa i prawo do pojawiania się”: s. 25-59.
Działania zbiorowe II – Mobilizacje queerowe
Struzik J. (2019). Solidarność queerowa. Mobilizacja, ramy i działania ruchów queerowych w Polsce. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Rozdział „Widoczność, równość, różnorodność oraz praca nad sobą – ramy ruchów queerowych”: s. 167-225.
Działania zbiorowe III – Negocjowanie obywatelstwa
Kowalska B., Nawojski R. (2022) „’Kiedy państwo mnie nie chroni…’ – oddolne mobilizacje na rzecz praw reprodukcyjnych a doświadczanie obywatelstwa”. Studia socjologiczne 244(1): 81-103.
Kowalska B., Nawojski R. (2019) „Uwaga, uwaga tu obywatelki! Obywatelstwo jako praktyka w Czarnych Protestach i Strajkach Kobiet” w: Korolczuk E., Kowalska B., Ramme J., Snochowska-Gonzalez (red.). Bunt kobiet. Czarne Protesty i Strajki kobiet. Gdańsk: Europejskie Centrum Solidarności.”: s. 45-81.
Reprodukcja społeczna I – Feminizm marksistowski
Federici S. (2017) „Kapitał a płeć”. Tłum. Jakub Krzeski, Anna Piekarska. Praktyka Teoretyczna 3(25): 196-212.
Reprodukcja społeczna II – Strajki kobiet
Malinowska M. (reż). (2018). Strajk kobiet trwa.
Reprodukcja społeczna III – Między domem, ulicą a parlamentem?
Grabowska M. (2023) „W stronę nowej podmiotowości politycznej. Protesty aborcyjne, teoria społecznej reprodukcji i procesy demokratyzacji”. Przegląd socjologiczny 72(3): 39-67.
Fuszara M. (2021). „Feminizm stosowany. Bunt i tożsamość kobiet” w: K. Gadowska (red.) Socjologiczna agora. Wykłady mistrzowskie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Polityka I - Wybory
Fuszara M. (2010) Wystąpienie jako przedstawicielki Obywatelskiego Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej. Pierwsze czytanie obywatelskiego projektu ustawy o zmianie ustawy Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, ustawy Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw oraz ustawy Ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego, w związku z wprowadzeniem parytetu płci na listach kandydatów (druk nr 2713). 6 kadencja, 61 posiedzenie, 2 dzień (18-02-2010), 12 punkt porządku dziennego.
https://orka2.sejm.gov.pl/Debata6.nsf/main/4A450F0D
Fuszara M. (2013) „Kobiety w wyborach do Sejmu w 2011 roku z perspektywy uczestniczek i uczestników procesu wyborczego” w: M. Fuszara (red.) Kobiety, wybory, polityka. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych: s. 109-132.
Polityka II - Gender i antygender
Graff A., Korolczuk E. (2022). Kto się boi gender? Tłum. M. Sutowski. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej. Rozdział 1. „Gender, antygender i prawicowy populizm”: s. 37-75.
Rawłuszko M. (2021) „Podręczne mniejszości, skryte kolaborantki, prawdziwi Polacy”. Stan Rzeczy. 1(20): s. 79-109.
Stanley J. (2021). Jak działa faszyzm. My kontra oni. Tłum. Antoni Gustowski, Aleksandra Stelmach. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej. Rozdział 8. „Seksualny niepokój”: s. 143-154.
Władza I – Nekropolityka
Mbembe A.(2018). Polityka wrogości. Nekropolityka Tłum. Urszula Kropiwiec, Katarzyna Bojarska. Kraków: Wydawnictwo Karakter. Rozdział „Nekropolityka”: s. 203-251.
Władza II – Obcy i śmierć
Sadura P., Urbańska S. (2021) „Obcy w naszym kraju. Gniew, żal i strach podlaskiego pogranicza” oraz „Tam, gdzie ich zabierają i ‘gonią’ z powrotem”. Krytyka Polityczna.
https://krytykapolityczna.pl/kraj/obcy-w-naszym-kraju-podlasie-uchodzcy-stan-wyjatkowy-reportaz-badanie/
https://krytykapolityczna.pl/kraj/reportaz-badawczy-sadura-urbanska-granica-uchodzcy-wojsko-polisja-straz-graniczna/
Dunn E., Hajdarowicz I., Judzińska N. (2023) „’Tam liczy się spektakl przemocy’. Na marginesach rozmowy z Elisabeth Dunn o kryzysach na granucach”. Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej. 36: 4-28.
Władza III – Feministyczne ujęcie praw człowieka
Bunch. Ch. (1998) „Prawa człowieka w ujęciu feministycznym”. Pismo Ośrodka Informacji Środowisk Kobiecych OŚKA 4(5): s. 40-42.
Rawłuszko M. (2022) „Trzy przekroczenia #MeToo” w: A. Krajewska, M. Rawłuszko (red.) Równouprawnienie. Księga jubileuszowa dla Profesory Małgorzaty Fuszary. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego: s. 539-554.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: