Socjologia męskości 3500-FAKL-SOCMES

Celem konwersatorium jest zapoznanie uczestniczek z teoriami i podejściami badawczymi mieszczącymi się w szeroko pojętym obszarze studiów nad męskościami. Mężczyźni i męskość to coraz częściej pojawiająca się w debacie publicznej oś analizy zjawisk społecznych, zarówno w polityce jak i w kulturze. Czy „kryzys męskości” naprawdę istnieje? Czy jest tylko jeden sposób, aby być „prawdziwym mężczyzną”, a jeśli tak – to jaki to sposób, i jak jest tworzony? Co kryje się pod sformułowaniem „toksyczna męskość”? Na te i inne pytania będziemy wspólnie szukać odpowiedzi.
Główną soczewką przez którą przyglądać będziemy się męskościom jest dorobek Critical Studies on Men and Masculinities (CSMM). Kurs rozpoczyna się od przedstawienia najważniejszych współczesnych teorii męskości (męskości hegemonicznej Raewyn Connell, męskości inkluzywnej Erica Andersona, męskości opiekuńczej Karli Elliott, męskości hybrydowej Michaela Messnera), aby następnie przyjrzeć się analizom krytykującym owe podejścia. Kolejne spotkania poświęcone będą męskościom w różnych kontekstach społecznych, takich jak migracje, rynek pracy, rasa, emocje, edukacja, zdrowie. Omówimy zjawiska społeczne takie jak upłciowiona luka zdrowotna, spróbujemy znaleźć odpowiedź na to, kim jest performatywny mężczyzna, i zastanowimy się nad tym, jak polscy politycy grają męskością w trakcie kampanii wyborczych.
Podczas zajęć, oprócz tekstów naukowych, uczestnicy zachęcani będą do zapoznawania się z reportażami, filmami, literaturą piękną i innymi tekstami kultury, oraz interpretowania ich za pomocą analizowanych w trakcie semestru ram teoretycznych. Jednocześnie są to zajęcia oparte na pracy z tekstem, dlatego konieczna jest znajomość języka angielskiego pozwalająca na swobodne czytanie i rozumienie tekstów naukowych.

Szczegółowy wykaz literatury wraz z przypisaniem do konkretnych spotkań zostanie przedstawiony i omówiony podczas pierwszych zajęć.

Arcimowicz, K. (2019). The Category of Masculinity in the Polish Media Discourse on Robert Lewandowski. Przegląd Socjologii Jakościowej 16 (1), 12-27.
Bridges, T., & Pascoe, C. J. (2014). Hybrid masculinities: New directions in the sociology of men and masculinities. Sociology compass, 8(3), 246-258.
Connell, R. (1995). Masculinities. Cambridge University Press (wybrane fragmenty)
Connell, R., Messerschmidt, J. (2005). Hegemonic Masculinity: Rethinking the Concept. Gender & Society 19(6), 829-859.
de Boise, S. (2015). „I’m not homophobic, I have gay friends”: Evaluating the Validity of Inclusive Masculinity. Men and Masculinities 18(3), 318-339.
Demetriou, D. Z. (2001). Connell's concept of hegemonic masculinity: A critique. Theory and society, 30(3), 337-361.
Elliott, K. (2016). Caring Masculinities: Theorizing an Emergent Concept. Men and Masculinities 19(3), 240-259.
Graff, A. (2019). Bunt upokorzonych samców. Czas kultury
Gulczyński, M. (2021). Przemilczane nierówności. O problemach mężczyzn w Polsce. Kraków: Klub Jagielloński.
Harrington, C. (2021). What is “Toxic Masculinity” and Why Does It Matter? Men and Masculinities 24(2), 245-352.
Kimmel, M. (2013). Angry White Men: American Masculinity at the End of an Era. Nation Books.
Kłonkowska, A. (2024). Męskości kobiece w: Urszula Kluczyńska, Anna M. Kłonkowska Socjologia męskości. Teoria w badaniach. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 131-128.
Mehring, K., Off, G., Wojnicka, K. (2025). The populist radical right, the gender gap and protective masculinity across European countries. European Journal of Politics and Gender XX(XX), 1-42
Phillips, M.Y. & Rogers, B.A. (2021). Brotherhood and sexism as manhood acts for trans men in the Southeastern United States, Sociological Spectrum 41(4), 322-337.
Srinivasan, A. (2021). Right to Sex w: Right to Sex. Feminism in the Twenty-First Century, Farrar, Strauss and Giroux.
Śmieja, W. (2024). Po męstwie. Wołowiec: Czarne. (wybrane fragmenty)
Walker, C., Roberts, S.(2018). Masculinity, labour, and neoliberalism: working-class men in international perspective. Springer. (wybrane fragmenty)
Wojnicka, K. (2025). Mężczyznologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. (wybrane fragmenty)
Wojnicka, K., de Boise, S. (2025). Caring Masculinities: Rethinking the Concept. Men & Masculinities 28(4), 339-358.
Wojnicka, K., Kubisa, J. (2024) The COVID-19 pandemic and caring masculinity: new prospects or a wasted opportunity?, Gender, Work & Organization, 31(5): 1723–37.
Wojnicka, K., Priori, A., Mellström, U., & Henriksson, A. (2025). He leads a lonely life: Single men’s narratives of dating and relationships in the context of transnational migration. Journal of Ethnic and Migration Studies, 51(1), 141-158.