Dlaczego? Wyjaśnienia przyczynowe w badaniach jakościowych 3500-FAKL-DLA
Przesłanką zajeć jest przekonanie, że w ramach metodologii
jakościowych można zadawać pytania „dlaczego?” i otrzymywać na
nie wiarygodne odpowiedzi, oparte o systematyczne
rozumowania, także na w ramach studiów pojedynczych
przypadków. Obecnie w badaniach jakościowych dominuje
paradygmat interpretacyjny, w ramach którego nie stosuje się
wyjaśnień przyczynowych w ścisłym tego słowa znaczeniu.
Ewentualnie, badania jakościowe traktowane są jako źródło
hipotez, które mogą być następnie testowane w badaniach
ilościowych.
W trakcie zajęć zostanie zrekonstruowany klasyczny paradygmat
rozumowań przyczynowych w socjologii światowej (Weber,
Durkheim) i polskiej (Ossowski, Karpiński), zdefiniowana zostanie
współczesna perspektywa teoretyczna, która w centrum stawia
pytania o przyczyny/racje (Tilly, Boudon) oraz wprowadzona
zostanie rozwijana w trakcie ostatnich kilkunastu lat metodologia
wyjaśnień kauzalnych w ramach badań jakościowych, szczególnie
skoncentrowana na metodzie process tracing, która pozwala na
formułowanie tez przyczynowych w ramach studiów pojedynczych
przypadków (Bennet i Checkel; Beach i Pedersen).
Zajęcia wpisują się tradycję metodologiczną realizowaną od blisko
osiemdziesięciu lat na Uniwersytecie Warszawskim w ramach
kolektywu myślowego Katedry Metodologii.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
K_W17 ma podstawową wiedzę o kryteriach poprawności wnioskowania
K_W18 zna podstawowe metody i techniki badań społecznych oraz wie
jakie dobrać metody badawcze w celu rozwiązania prostych problemów
badawczych
K_U01 umie rejestrować i prowadzić obserwację zjawisk społecznych w
sposób metodologicznie poprawny
K_U05 potrafi formułować proste samodzielne sądy na temat przyczyn
wybranych procesów i zjawisk społecznych
K_U11 potrafi dobrać odpowiednie metody i techniki badawcze w celu
przeprowadzenia analizy konkretnego problemu społecznego
Kryteria oceniania
Aktywność w trakcie zajęć (30%) oraz przygotowanie projektu
badania stosującego metodologię poznaną na zajęciach, który
będzie omówiony w trakcie indywidualnego egzaminu ustnego
(70%).
Sposób zaliczenia Zaliczenie na ocenę: przygotowanie projektu badawczego i przedstawienie go w trakcie rozmowy
Literatura
Ramowa literatura obejmuje fragmenty z następujących prac:
Emile Durkheim, Zasady metody socjologicznej, tłum. Jerzy
Szacki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012,
fragmenty.
Max Weber, Racjonalność, władza, odczarownie , tłum.
Marian Holona, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2011,
fragmenty.
Charles Tilly, Why? What happens when people give
reasons… and why, Princeton University Press, Princeton and
Oxford 2006, fragmenty.
Raymond Boudon, Essais sur la théorie générale de la
rationalité, PUF, Paris 2007, fragmenty. [referat]
Stanisław Ossowski, Dwie koncepcje historycznych uogólnień,
[w:] tenże, Dzieła. Tom IV. O nauce, Państwowe
Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1967, s. 319-328.
Jakub Karpiński, Przyczynowość w badaniach socjologicznych,
Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1985,
fragmenty
Gary Goertz, James Mahoney, A Tale of Two Cultures.
Qualitative and Quantitative Research in the Social Sciences,
Princeton University Press, Princeton and Oxford 2012,
fragmenty.
Andrew Bennett, Jeffrey Chackel, Process Tracing: From
Metaphor to Analytic Tool, Cambridge University Press, 2014,
fragmenty.
Derek Beach, Rasmus B. Pedersen, Process-Tracing Methods:
Foundations and Guidelines, The University of Michigan
Press, wyd. 2, 2019, fragmenty.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: