Co w rejestrach piszczy – zasoby administracyjne jako źródło danych w badaniach społecznych i analityce publicznej. Wprowadzenie do badań wykorzystujących dane administracyjne 3500-FAKL-CWRP

W ostatnich latach, wraz z rozwojem IT, nastąpił gwałtowny rozwój badań społecznych opartych na informacjach pochodzących z rejestrów administracyjnych. Zarówno analizy rządowe, jak i spisy powszechne, analizy biznesowe, czy wreszcie badania naukowe coraz częściej sięgają do zasobów administracyjnych jako źródła danych. Dane te niejednokrotnie nazywane bywają „nową ropą” współczesnej gospodarki. Mają jednak tę przewagę nad ropą, że nigdy się nie wyczerpią, a nawet ich zasoby stają się coraz bogatsze.
Wykorzystanie danych administracyjnych w badaniach wymaga jednak szczególnego podejścia – metodologii uwzględniającej ich specyfikę. Niezbędne jest poznanie nie tylko organizacyjno-technicznych procedur, ale również zrozumienie mocnych stron i ograniczeń badań bazujących na danych rejestrowych.
Zajęcia, na które zapraszam są próbą pokazania, jak socjolog może wykorzystać w swojej działalności badawczej zasoby administracyjne. Adresowane są do osób zainteresowanych poznaniem i przetestowaniem potencjału gwałtownie rozwijającego się sektora badań populacyjnych opartych na danych administracyjnych. Potencjał ten jest ogromny. Dane administracyjne pozwalają na precyzyjną analizę różnorodnych zagadnień m.in.:
- efektywności pomocy społecznej,
- skutków niepełnosprawności,
- kosztów rodzicielstwa, nierówności płci,
- ścieżek edukacyjnych, interakcji edukacji i rynku pracy,
- efektywności terapii medycznych,
- oceny potrzeb zdrowotnych,
- epidemiologii,
- ewaluacji polityk publicznych.
Ukończenie tych zajęć ułatwi dalsze kształcenie w co najmniej dwóch rolach:
- jako ekspert dziedzinowy, od którego, poza wiedzą z danej dziedziny (np. zagadnień pomocy społecznej) oczekuje się dobrej znajomości zawartości odpowiednich zasobów danych, rozumienia ogólnej logiki analiz bazujących na danych administracyjnych i umiejętności interpretacji wyników, jednak bez wymogu biegłości w analizach statystycznych;
- jako analityk danych, który umie przygotować algorytmy wskaźników, umie we współpracy z ekspertem dziedzinowym przygotować model analiz, wreszcie – wesprze eksperta dziedzinowego w pracach nad formułowaniem wniosków z badania; nie wymaga się jednak od niego pełnej wiedzy dziedzinowej.
Właściwe przygotowanie do prowadzenia takich badań wymaga dobrej znajomości specyfiki ich metodologii. Podczas zajęć studenci zapoznają się ze strukturą (zawartością merytoryczną oraz organizacją) rejestrów administracyjnych, logiką tworzenia wskaźników na bazie tychże rejestrów, możliwościami analitycznymi badań prowadzonymi w oparciu o dane z nich pochodzące, ograniczeniami prawno-administracyjnymi prac analitycznych na bazie rejestrów, w tym m.in. z mechanizmami chroniącymi prywatność badanych objętych takimi analizami.
Studenci poznają najważniejsze polskie i zagraniczne projekty opierające się na analizie danych administracyjnych.
W ramach zajęć studenci będą mieli okazję poznać problematykę badawczą i metodologie pięciu aktualnie realizowanych dużych projektów, w których wykorzystywane są dane administracyjne, a także spotkać się z ich zespołami badawczymi:
- Szósta edycja Ogólnopolskiego systemu monitorowania ekonomicznych losów absolwentów szkół wyższych (ELA) – analizy karier zawodowych i naukowych studentów, doktorantów i osób ze stopniem doktora;
- Pilotaż monitoringu karier absolwentów szkół ponadpodstawowych;
- Zintegrowana Platforma Analityczna –projekt, w którym Uniwersytet Warszawski wspólnie ze Szkołą Główną Handlową są naukowymi partnerami administracji rządowej; celem projektu ZPA jest udostępnienie danych administracyjnych do analiz;
- Opracowanie projektu ustawy wdrażającej Konwencję o prawach osób niepełnosprawnych – projekt, w którym Uniwersytet Warszawski wspólnie ze Szkołą Główną Handlową i Instytutem Badań Strukturalnych są partnerami ekonomicznymi (analitycznymi) Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej.
- Dlaczego kobiety zarabiają mniej? Początki losów zawodowych mężczyzn i kobiet – projekt NCN, w którym Uniwersytet Warszawski wspólnie ze Szkołą Główną Handlową i Ośrodkiem Przetwarzania Informacji-Państwowym Instytutem badawczym bada m.in. mechanizmy warunkujące lukę płacową ze względu na płeć i rodzicielstwo (gender pay gap, parenthood penalty).
W ramach prac zaliczeniowych studenci będą przygotowywali w dwuosobowych zespołach krótkie raporty badawcze lub prezentacje opracowane na podstawie wyników wtórnej analizy danych administracyjnych dostępnych publicznie w postaci: albo zbiorczych opracowań, albo w postaci danych statystycznych. Podczas zajęć poszczególne zespoły będą omawiały zarówno etapy, jak i główne wnioski ze swoich prac.
Najaktywniejsi studenci, którzy podczas zajęć szczególnie zainteresują się problematyką badań bazujących na danych administracyjnych, będą mieli możliwość współpracy z zespołem Centrum Analiz Danych Publicznych Wydziału Socjologii UW, a nawet zaangażowania w niektóre z z wdrażanych projektów.
Zajęcia te będą dobrym przygotowaniem do zajęć realizowanych na studiach II stopnia na Wydziale Socjologii UW pt. „USG państwa. Badania oparte na rejestrach administracyjnych w analizie skuteczności pomocy społecznej, nierówności płci a nawet w epidemiologii.”