Adaptacja, zdrowie i dobrostan z perspektywy społeczno-kulturowej 3500-FAKL-AZD
Kurs analizuje zdrowie i dobrostan z perspektywy społeczno-kulturowej odwołując się do przykładów z kontekstów polskich, europejskich i pozaeuropejskich. Seminarium to ma dać uczestnikom przestrzeń do dyskusji na temat wybranych współczesnych problemów dobrostanu i zdrowia. Na zajęciach debatowane będą wybrane zagadnienia dotyczące przemian i wyzwań adaptacyjnych w obliczu złożoności i płynności otaczającego świata, indywidualizacji i refleksyjności, wzrastającej różnorodności i mobilności. Przedmiotem rozważań będą takie koncepcje i zjawiska jak: pojęcie adaptacji i mechanizmy przystosowawcze; problemy i kryzysy psychiczne z perspektywy społeczno-kulturowej, uwarunkowania i społeczno-kulturowe odpowiedzi na wyzwania życia we współczesnym społeczeństwie (np. koncepcja rezyliencji, kultura terapeutyczna, popularność mindfulness). W ramach kursu omówione zostaną różnice między socjologią a antropologią zdrowia i medycyny, a także podstawowe koncepcje, takie jak rozróżnienie między disease (choroba jako jednostka medyczna) a illness (subiektywne doświadczenie choroby). Zostaną również przeanalizowane kwestie związane z dygitalizacją zdrowia, w tym rola internetowych grup wsparcia, telemedycyny oraz wyzwań i możliwości związanych z cyfryzacją systemu zdrowotnego.
Kolejnym istotnym zagadnieniem będzie analiza sposobów, w jakie ludzie przeżywają i opowiadają o swojej chorobie, a także ich wpływ na proces leczenia i funkcjonowanie społeczne. Istotną część kursu stanowić ma analiza nierówności zdrowotnych wynikających z czynników dotyczących kwestii rasowych, pozycji społeczno-ekonomicznej, płci oraz migracje, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji zdrowotnej migrantów w Holandii i Wielkiej Brytanii. Omówione zostaną także kulturowe uwarunkowania zdrowia, w tym koncepcje chorób związanych z określonym kontekstem kulturowym (culture-bound syndromes), tradycyjne systemy medyczne w Polsce i na świecie oraz specyficzne kulturowe postrzeganie zdrowia i zaburzeń psychicznych na Jawie w Indonezji.
Podczas zajęć uczestnicy poznają metody badań stosowane w socjologii i antropologii zdrowia, takie jak badania jakościowe, analiza narracji i badania etnograficzne. Szczególną uwagę poświęcimy również etycznym aspektom prowadzenia dotyczących zdrowia i dobrostanu, w tym kwestiom poufności, odpowiedzialności badacza i relacji między badaczem a uczestnikami badań, a także szerzej - badaniu grup podatnych na zranienienie (vulnerable).
Zajęcia składać się będą z krótkich wprowadzeń do poszczególnych zagadnień, grupowych i ogólnych dyskusji wokół wybranych lektur oraz prezentowanych materiałów audiowizualnych i studiów przypadków.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
K_W08 jest świadomy zróżnicowania społecznego oraz istnienia nierówności społecznych, a także ich wpływu na życie jednostek i funkcjonowanie grup społecznych
K_W15 posiada podstawową wiedzę o metodach badania zróżnicowania kulturowego
K_U03 potrafi zastosować podstawowe terminy i kategorie socjologiczne do analizy społeczeństwa, zwłaszcza współczesnego społeczeństwa polskiego
K_U05 potrafi formułować proste samodzielne sądy na temat przyczyn wybranych procesów i zjawisk społecznych
K_U06 potrafi posługiwać się podstawowymi kategoriami teoretycznymi do opisu zmian społecznych we współczesnych społeczeństwach
K_U17 potrafi formułować sądy na temat motywów ludzkiego działania oraz przewidywać społeczne konsekwencje tego działania
K_U19 umie opisać rolę kultury w funkcjonowaniu jednostki i społeczeństwa
K_U20 potrafi przeczytać ze zrozumieniem tekst naukowy i wskazać jego główne tezy, argumenty autora oraz poddać je dyskusji
K_K05 potrafi uczestniczyć w dyskusji
Kryteria oceniania
Test zaliczeniowy na koniec zajęć, aktywność na zajęciach
Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2
Zasady zaliczania poprawkowego: takie same jak w I terminie
do godzin przeznaczonych na zajęcia w sali (30h) należy doliczyć czas konieczny do przygotowania się do zajęć (czytanie lektur) – 4h tygodniowo oraz czas konieczny do przygotowania się do finalnego zaliczenia (egzaminu/ napisania eseju) – 10h
Korzystanie z narzędzi generatywnej sztucznej inteligencji, takich jak ChatGPT, jest dozwolone w przypadku wybranych zadań kursowych/zaliczeniowych. Domyślnie korzystanie z takich narzędzi jest zabronione, chyba że wyraźnie zaznaczono inaczej. Każde użycie musi zostać odpowiednio opisane i/lub zacytowane. Studenci/tki ponoszą odpowiedzialność za wszystkie treści wygenerowane z użyciem narzędzi AI.
Literatura
Bracken P, Thomas P. Postpsychiatry: a new direction for mental health BMJ 2001; 322 :724 doi:10.1136/bmj.322.7288.724
Broch, H. (2001). The Villagers’ Reactions Towards Craziness: An Indonesian Example, “Transcultural Psychiatry” 38.3 (2001): 275-305.
Brodniak W., (2000), Choroba psychiczna w świadomości społecznej, Warszawa: Oficyna Naukowa (fragmenty)
Craciun, M. Time, Knowledge, and Power in Psychotherapy: A Comparison of Psychodynamic and Cognitive Behavioral Practices. Qual Sociol 40, 165–190 (2017). https://doi.org/10.1007/s11133-017-9355-x
Fletcher D., Sarkar M. (2013). „Psychological resilience: A review and critique of definitions, concepts and theory, European Psychologist 18(1), 12.
Frank, A. (1997). The wounded storyteller (fragmenty)
Kleinman A., (1980), Patients and Healers in the Context of Culture. An Exploration of the Borderland Between Anthropology, Medicine and Psychiatry, Berkley, Los Angeles, London: University of California Press.
Kleinman, A. (1988). The Illness Narratives: Suffering, Healing, and the Human Condition (fragmenty)
Kobierzycki T., (2011), Humanistyczne wymiary zdrowia i choroby, “Humanistyka i przyrodoznawstwo”, issue 17.
Rakowski, T. (2008). Medycyna humanistyczna. Nowe wyzwania w praktyce lekarskiej, „Medycyna po dyplomie”, nr 10.
Rathod, S. Contemporary Psychotherapy and Cultural Adaptations. J Contemp Psychother 47, 61–63 (2017). https://doi.org/10.1007/s10879-016-9344-5
Scott, D.A., Valley, B. & Simecka, B.A. Mental Health Concerns in the Digital Age. Int J Ment Health Addiction 15, 604–613 (2017). https://doi.org/10.1007/s11469-016-9684-0
Sime, D. (2014). ‘I think that Polish doctors are better’: Newly arrived migrant children and their parents' experiences and views of health services in Scotland, “Health & place” 30 (2014): 86-93.
Wierciński, H. (2001). Stosowana antropologia medyczna, czyli co antropolog może dać lekarzowi [W:] Ząbek M (red.). Antropologia stosowana. Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW, Warszawa (2001): 337-354.
Wright K (2008). „Theorizing therapeutic culture: past influences, future directions”, Journal of Sociology 44(4).
Ziebald, S., Wyke, S. (2012). Health and Illness in a Connected World: How Might Sharing Experiences on the Internet Affect People’s Health?, “The Milbank Quarterly, Vol. 90, No. 2, 2012 (pp. 219–249)”.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: