CPS: Elity władzy – klasyczne i współczesne ujęcia 3500-CPS-EW
Celem wykładu jest przegląd klasycznych i współczesnych teorii elit politycznych. Teoria elit ewoluowała od krytyki demokracji (klasyczny elityzm) po ukazanie elit jako jednej z podstaw demokracji (neoelityzm). Współcześnie elity traktuje się jako istotny element demokratycznego ładu. Jest to także wyraz określonego doświadczenia zbiorowego. Wykład omawia główne teorie elit Mosce, Parety, Michelsa, Webera, Znamierowskiego (klasyczne), Schumpeter i Dahl (neolityzm), po współczesne: Higley, Pakulski, Etzioni-Halevy, Keller. Zostaną także omówione także takie zjawiska związane z wyłanianiem i funkcjonowaniem elit jak rekrutacja polityczna, układ władzy elitarno-wodzowski, elity rewolucyjne (Lasswell) i lokalne. Zostanie także omówiona rola czynnika elitarnego w demokracji: senat (druga izba), wyższa administracja i sądownictwo. Dodatkowo będą poruszane takie specjalne tematy jak rola elitaryzmu w historii politycznej Polski, kobiety w polityce czy elity globalne. Elity są także przedmiotem ataku i krytyki (populizm antyelitystyczny i elity w oczach opinii publicznej – spiski elit). Elity mają także swoje dysfunkcje i patologie (Pakulski, Lasch, Chełpa).
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
W_01 Zna klasyczne i współczesne teorie elit politycznych
W_02 Rozumie procesy rekrutacji, funkcjonowania i legitymizacji elit w różnych systemach politycznych
W_03 Orientuje się w krytykach elit i zjawiskach takich jak populizm czy patologie elit
U_01 Potrafi analizować przykłady działania elit w kontekście teorii socjologicznych
K_01 Angażuje się w refleksję nad rolą elit w demokracji i systemach niedemokratycznych
Kryteria oceniania
Egzamin pisemny i recenzja pisemna
Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2
Zasady zaliczania poprawkowego: takie same jak w I terminie
Do godzin przeznaczonych na zajęcia w sali (30h) należy doliczyć czas konieczny do przygotowania się do zajęć (czytanie lektur) – 2h tygodniowo oraz czas konieczny do przygotowania się do finalnego zaliczenia (egzaminu) – 10h
Literatura
1. Żyromski M., Teorie elit a systemy polityczne, 2008
2. Schumpeter J., Kapitalizm, socjalizm, demokracja, 1995
3. Sartori G., Teoria demokracji, 1994
4. Znamierowski C., Elita, ustrój, demokracja, 2001
5. Dahl R., Demokracja i jej krytycy, 1995
6. Lasch C., Bunt elit, 1997
7. Wasilewski J., Demokratyczny elityzm, Studia socjologiczne, nr. 3/2020, s. 5-30.
8. Best H., Higley J. (red.), The Palgrave Handbook of Political Elites, Palgrave Macmillan 2018
9. Siemieńska R., Płeć, wybory, władza, 2005
10. Maranowski P., Elita sądownictwa w III RP na początku procesu przemiany i destabilizacji, 2020
11. Bartkowski J., Lokalne elity władzy w Polsce w latach 1966-1995, 1997
12. Etzioni-Halevy Eva, Władza w demokracji: teoria elit demokratycznych, 2005
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: