Socjologia moralności 3402-31SCML

o Znaczenie socjologii moralności w nauczaniu etyki: socjologia moralności jako
dyscyplina, która uwrażliwia na wagę problemu dostrzegania standardów etycznych
stanowiących element świadomości moralnej społeczeństwa, i dzięki której kształtuje się
umiejętność opisowego podejścia do problematyki etycznej.
o Socjologia moralności jako subdyscyplina socjologii. Prekursorzy: Arystoteles, Polibiusz,
Ibn Chaldun, T. Hobbes, A. Smith, B. Mandeville,, K Darwin, K Marks. Szczególne
trudności towarzyszące opisowemu podejściu do problematyki moralnej, inne dyscypliny
zajmujące się moralnością - psychologia moralności, historia moralności. Moralność w
refleksji etycznej i jako przedmiot badań socjologicznych.
o Socjologia moralności wg. E. Durkheima. Uczniowie Durkheima: środowisko L 'Annee
Sociologiąue - znaczenie Levy-Bruhla i jego "nauki o obyczajach". Moralność a więź
społeczna (typ "solidarności") wg. Durkheima. Moralność a anomia społeczna. Socjologia
moralności E Westermarcka - rola i metodologia międzykulturowych badań porównawczych
nad moralnością.
o Problematyka socjologii moralności w pracach Maxa Webera. Weberowska koncepcja
moralności jako czynnika warunkującego zjawiska ekonomiczne: etyka protestancka a duch
kapitalizmu. Rola badań empirycznych w teorii Webera. Koncepcje Webera w świetle
późniejszych faktów.
o Eugene Dupreel jako filozof i socjolog moralności. Moralność w różnych epokach
historycznych. Charakterystyka normy moralnej wg. Dupreela. Cnoty honoru i cnoty
dobroczynności.
o Rola sytuacji zagrożenia jako czynnika kształtującego moralność, na przykładach:
Krótkotrwałe zagrożenie powodziowe. Zagrożenie jako zmienna wyjaśniająca kształtowanie
się moralności judeochrześcijańskiej. Obozy koncentracyjne. Ikowie.
o Socjologia moralności w Polsce - znaczenie Marii Ossowskiej. Problematyka socjologii
moralności w pracach Ossowskiej: analiza pojęcia moralności, metodologia badań nad
moralnością, czynniki wpływające na moralność, funkcjonowanie norm moralnych w życiu
społecznym, zagadnienie uniwersalności norm moralnych, nurty i piony w moralności.
o Marii Ossowskiej badania nad moralnością mieszczańska, etosem rycerskim i myślą
moralną angielskiego Oświecenia. Relacje między socjologią moralności i historią idei.
o Współczesne empiryczne badania nad moralnością. Wyniki sondaży społecznych.
Środowiskowe zróżnicowanie moralności. Rola motywacji moralnych w zachowaniach
honorowych dawców krwi - problem motywacji altruistycznych i przeżywanych reguł
wzajemnościowych.
o Rozwój moralny jednostki: koncepcje J. Piageta i L. Kohlberga. Fazy rozwoju moralnego.
Problem opisowego i wartościującego podejścia do różnych faz rozwoju moralnego.
o Różne typologie moralności: koncepcje G. Gurvitcha. Orientacje moralne: orientacja
prospołeczna, orientacja godnościowa, orientacja tabuistyczna, orientacja wzajemnościowa.
Wewnętrzna złożoność orientacji moralnych i ich środowiskowe zróżnicowanie. Konflikty
etyczne wynikające ze zróżnicowania orientacji moralnych.
o Tendencje moralne we współczesnym świecie. Koncepcje dotyczące moralności w epoce
postmodernistycznej - poglądy Z. Baumana. Socjobiologiczne podejście do moralności:
altruizm jako realizacja fitness, altruizm "recyprokalny", biologiczne uwarunkowania norm
moralnych.
o Świadomość moralna społeczeństwa polskiego w świetle badań empirycznych.

Metody i formy oceny pracy studenta: egzamin jednoczęściowy -pisemny, w uzasadnionych przypadkach zamieniony na ustny

Uwagi dodatkowe: Kontynuacja niektórych wątków wykładu ma miejsce w ramach konwersatorium "Dylematy etyczne współczesności"