Projektowanie procesu badawczego 3402-31PPB

SYLABUS
Projektowanie procesu badawczego. Dr Marcin Sińczuch, ISNS UW
Część II. Studia przypadku.

1. Elementy i etapy procesu badawczego – krótka powtórka podstawowych założeń i pojęć z zakresu metodologii badań społecznych.
Zajęcia o charakterze wykładu – przypomnienie elementów procesu badawczego i jego ogólnego przebiegu. Zwięzłe omówienie celów badań społecznych, metod i technik badawczych, głównych pojęć (konceptualizacjia, operacjonalizacja, pomiar, badania: indukcyjne, dedukcyjne, idiograficzne, nomotetyczne, próba losowa - reprezentatywność, próba celowa, jednostka analizy i jednostka pomiaru, wnioskowanie proste i złożone – zaawansowane). Zapoznanie się prowadzącego z kompetencjami i oczekiwaniami (potrzebami) uczestników seminarium w zakresie metodologii badań społecznych w celu określenia szczegółowego zakresu materiału.
Lektury:
E. Babbie. Badania społeczne w praktyce, PWN 2003, r. 3 (Pojęcie przyczynowości w badanich społecznych),
dodatkowo: r. 1, 5 (Działalność badawcze człowieka, Plan badań)

2. Cele badań w naukach społecznych. Repertuar metod i technik badawczych. Cele i problemy badawcze a dobór narzędzi badawczych. Dobór próby. Kategorie celów badawczych (eksploracja, opis, wyjaśnienie). Cele badań poza obszarem nauki: badania ewaluacyjne, badania rynku, badania nastrojów społecznych i opinii. Celem zajęć jest rekonstrukcja procesu badawczego i szczegółowe omówienie relacji między jego elementami składowymi. Jakich wyborów dokonujemy przygotowując i realizując badanie? Jaka jest relacja między typami celów badawczych a doborem próby? Ile „kosztuje” badanie – jakie zadania są realizowane w procesie badawczym, jak rynek „wycenia” pracę przy różnych fazach badania? Jak zaprojektować badanie – kontekst organizacji pracy i kosztów. Jak zrealizować badania z ograniczonym budżetem, dysponując jedynie wkładem pracy własnej?
Lektury:
a) Howard S. Becker, Triki badawcze w socjologii : jak w pełni wykorzystać potencjał badań społecznych, Warszawa, 2018, r. 3 Dobór próby.
b) Renate Mayntz, Kurt Holm, Peter Hübner, Wprowadzenie do metod socjologii empirycznej,
Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1985, r. 1.

3. Relacje między teorią a empirią w socjologii. Typologie teorii socjologicznych. Paradygmaty teoretyczne. Jak teoria może pomóc w przygotowaniu koncepcji, narzędzi, doborze próby. Ograniczenia teorii. Badania zorientowane na stworzenie teorii. Kłopoty z aplikacją teorii do rzeczywistych problemów życia społecznego. Dlaczego badacz może (a nawet powinien) zakładać stworzenie własnej teorii. Czym jest teoria – ujęcie praktyczne. Klasyfikacja teorii w socjologii.
Lektury:
a) Howard S. Becker, Triki badawcze w socjologii : jak w pełni wykorzystać potencjał badań społecznych, Warszawa, 2018, r. 1 Triki badawcze, r.2, Wyobrażenia .
b) E. Babbie. Badania społeczne w praktyce, PWN 2003, r. 2 Paradygmaty, teoria I badania społeczne.
 

4. Konceptualizacja: Praca z pojęciami. Rola pojęć w konstruowaniu teorii. Definicje nominalne/teoretyczne i empiryczne. Kategorie pojęć. W ramach zajęć uczestnicy mają za zadanie identyfikację głównych pojęć w wybranych teoriach socjologicznych oraz ocenę ich aplikacji w projektach empirycznych, w tym własnych pracach licencjackich.
Lektury:
a) Howard S. Becker, Triki badawcze w socjologii : jak w pełni wykorzystać potencjał badań społecznych, Warszawa, 2018Howard S. Becker, Triki badawcze w socjologii : jak w pełni wykorzystać potencjał badań społecznych, Warszawa, 2018, r. 1 Triki badawcze, r.4, (Pojęcia).
b) E. Babbie. Badania społeczne w praktyce, PWN 2003, r. 7 (Konceptualizacja, opercjonalizacja, pomiar).

5. Obszary badań w badaniu jakościowym. Cele i specyfika badań jakościowych. Wprowadzenie do metodologii teorii ugruntowanej. Prezentacja metody Interactive Qualitative Analysis (IQA).
Lektury:
a) Norvell Northcutt & Danny McCoy, Interactive Qualitative Analysis 2004 r. 4, IQA research design, + wstęp (Prologue – a true story) https://methods.sagepub.com/book/interactive-qualitative-analysis , (prawie) cała książka: https://books.google.pl/books?id=2x8B-aP3SuQC&printsec=frontcover&dq=interactive+qualitative+analysis+method&hl=pl&sa=X&ved=2ahUKEwi6h4eonJjtAhVrtIsKHXsHAaIQ6AEwAHoECAUQAg#v=onepage&q=interactive%20qualitative%20analysis%20method&f=false
b) Konecki K.(2000), Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana, R: 2. Strategia Badań Jakościowych. Metodologia teorii ugruntowanej (fragment), 3. Metodologia porównywania, jako procedura naturalnego myślenia, 4. Triangulacja w badaniach terenowych. Warszawa, s. 24-47 oraz 77-98.
6. Omówienie prac własnych (pracy domowej) – analiz problemu badawczego wykonanych w paradygmacie IQA: kręgi, pytania badawcze dla kręgów, rekurencje, rekonstrukcje problemów badawczych z perspektywy przedstawicieli różnych kręgów.
Lektura :
Sanchez, Joe. "Second Life: An interactive qualitative analysis." Society for Information Technology & Teacher Education International Conference. Association for the Advancement of Computing in Education (AACE), 2007. http://research.educatorscoop.org/SL.IQA.site.final.pdf
lub inne artykuły naukowe wykorzystujące metodę IQA.

7. Wskaźniki, Indeksy, Skale, Typologie – logika konstrukcji kwestionariusza. Plan analizy danych. Charakterystyka indeksu i skali. Najczęściej używane w badaniach empirycznych typy skal (Thurstone, Guttman, Likert, skale: dystansu społecznego, autorytaryzmu, social dominance orientation, liberalizm,-konserwatyzm). Walidacja skali przed i po badaniu empirycznym. Typologie – rodzaje i proces konstrukcji. Typologia jako narzędzie weryfikacji teorii.
Lektury:
E. Babbie. Badania społeczne w praktyce, PWN 2003, r. 5, Indeksy, Skale, Typologie.

8. Pomiary na różnych skalach w praktyce. Procedury analityczne stosowane przy pomiarach za pomocą skal. Przykłady budowy i weryfikacji rozmaitych skal.
Lektury:
a) Bogdan Wojciszke , Monika A. Szlendak, Skale do pomiaru orientacji sprawczej i wspólnotowej , Psychologia Społeczna, tom 5 (13), 2010, s. 57-70.
b) Mikołaj Winiewski, Michał Bilewicz, „Antysemityzm: dynamika i psychologiczne, uwarunkowania”, w: Uprzedzenia w Polsce, Libri, 2017, ss. 15-37. http://www.liberilibri.pl/stefaniak

9. Analiza danych na potrzeby artykułu na przykładzie badań jakościowych i ilościowych. Na czym polega analiza? Jaka jest relacja między analizą a pisaniem raportu? Jakie są strategie pisania raportu/sprawozdania/artykułu? Jakie mamy do dyspozycji strategie analityczne? Co możemy dzięki nim osiągnąć? Jaka jest relacja między etapem analizy a wcześniejszymi etapami badań?

Lektury:
Lofland J. i inn., 2009, Analiza układów społecznych, PWN, Warszawa, r. 9 (dodatkowo r. 8)

10. Analiza danych na potrzeby artykułu na przykładzie badań jakościowych i ilościowych. Na czym polega analiza? Jaka jest relacja między analizą a pisaniem raportu? Jakie są strategie pisania raportu/sprawozdania/artykułu? Jakie mamy do dyspozycji strategie analityczne? Co możemy dzięki nim osiągnąć? Jaka jest relacja między etapem analizy a wcześniejszymi etapami badań?
Lektury:
a) Babbie E.. (2004): ), Badania społeczne w praktyce, PWN, Warszawa, roz. 16, Model analizy rozbudowanej, s. 459-478.
b) Seweryn Grodny, Jerzy Gruszka, Kamil Łuczaj, O ZAWĘŻENIU WYŻSZEGO GUSTU ESTETYCZNEGO. ANALIZA ZJAWISKA WSZYSTKOŻERNOŚCI KULTUROWEJ W POLSCE, STUDIA SOCJOLOGICZNE 2013, 2 (209).

Część II. Studia przypadku.
11. Studium przypadku – badanie zjawisk o charakterze dynamicznym na przykładzie procesu adaptacji do nowego środowiska w miejscu pracy.
Celem zajęć jest "pochylenie się" nad projektowaniem badania procesów, czyli dynamicznych aspektów struktury społecznej. Jak społeczeństwo trwa w czasie? Jak reprodukują się porządek społeczny, wiedza, role, interakcje w rolach. Na początek proszę zwrócić uwagę na różne formy klasyfikacji pracowników, poziomy klasyfikacji oraz leżące u ich podstaw założenia - na jakiej podstawie tworzymy klasyfikacje w badaniu jakościowym (nie tylko jakościowym zresztą) - do strony 79. Spróbujcie Państwo odtworzyć regułę przechodzenia pomiędzy kolejnymi etapami badania i określić jej strukturę i "metodologiczne zaplecze": kiedy możemy przejść do kolejnego etapu badania? Jakie warunki powinny zostać spełnione? Z czego te warunki są wyprowadzone?
Pytania krytyczne: jaki był cel badań? Jakimi teoriami autor się posłużył? Jakie były zawarte w nich koncepcje człowieka i społeczeństwa? Jakie ograniczenia wynikają z przyjętych teorii? Czego nie uwzględniają?
Motywy wyboru metod i technik. Mocne i słabe strony. Granice generalizacji – typ (poziom) uzyskanych generalizacji teoretycznych. Rezultaty badania jako poszerzenie/sprecyzowanie teorii.
Wnioski: co można zmienić/zrobić inaczej i dlaczego?
Lektury:
Krzysztof Konecki, Nowi pracownicy, a kultura organizacyjne przedsiębiorstwa, Łódź, 1989, r. 11 + wstęp metodologiczny.
http://qsr.webd.pl/KKonecki/publikacje/publikacja23_1.htm
http://dspace.uni.lodz.pl/xmlui/bitstream/handle/11089/2673/PSJ_monografie_1.pdf?sequence=1&isAllowed=y
12. Analiza przypadku – badanie powtarzalne; całościowe projektowanie badania ilościowego i jego modyfikacje.

Pytania krytyczne: jaki był cel badań? Jakimi teoriami autor się posłużył? Jakie były zawarte w nich koncepcje człowieka i społeczeństwa? Jakie ograniczenia wynikają z przyjętych teorii? Czego nie uwzględniają?
Motywy wyboru metod i technik. Mocne i słabe strony. Granice generalizacji – typ (poziom) uzyskanych generalizacji teoretycznych. Rezultaty badania jako poszerzenie/sprecyzowanie teorii.
Wnioski: co można zmienić/zrobić inaczej i dlaczego?
Lektury:
Nowak S., Studenci Warszawy, Wyd. UW, Warszawa 1990 r. (wybrane fragmenty – zostaną przesłane osobno) + http://otworzksiazke.pl/sondaz_polski/32/skan

Część III – prezentacja wyników badań

13. Prezentowanie wyników badań. Przygotowanie strategii prezentowania wyników badania powinno być integralnym elementem planowania procesu badawczego. Już na poziomie formułowania koncepcji i hipotez możemy wyobrazić sobie matrycę prezentacji uzyskanych wyników. Ale nawet jeśli tego nie zrobimy warto zapoznać się z możliwościami i ograniczeniami wizualnej prezentacji danych.

Lektury:
trzy rozdziały z książki: Przemysław Biecek, Odkrywać! Ujawniać! Objaśniać! Zbiór esejów o sztuce prezentowania danych - zachęcam do przejrzenia całości. http://www.biecek.pl/Eseje/index.html
- Perełki z historii
- Percepcja danych
- Od kuchni
Dodatkowo proszę obejrzeć sobie dowolnie wybraną prezentację Hansa Roslinga, np.:
http://www.ted.com/talks/hans_rosling_at_state
http://www.smarterpoland.pl/Eseje/indexDane.html
http://www.smarterpoland.pl/Eseje/indexKuchnia.html
http://www.smarterpoland.pl/Eseje/indexPomylka.html
lub inną (są też dostępne na youtube)

14. Podsumowanie – tekst, jako podstawowy rezultat procesu badawczego w nauce. W tej części podsumujemy dotychczasowe rozważania. Krótko scharakteryzujemy i postaramy się pokazać relacje między etapami procesu badawczego a ich odzwierciedleniem (obecnością i rolą) w strukturze tekstu artykułu naukowego.
Lektury: http://libguides.usc.edu/writingguide (proszę zapoznać się z treścią wszystkich zakładek umieszczonych na górze strony od 1 do 11 i pozostałych)
15. Prezentacja prac własnych: recenzje projektów badawczych z propozycjami zmian, modyfikacji i ulepszeń; prezentacja własnych projektów badawczych