Filozofia polityczna wobec katastrofy klimatycznej. Problemy, teorie, nadzieje 3402-31FPWKK
Kryzys klimatyczny jest zjawiskiem szeroko opisywanym od przynajmniej kilkunastu lat oraz naukowo potwierdzonym przez Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (IPCC) istniejący przy ONZ. Raporty wydawane przez IPCC wskazują nie tylko na konieczność zmian w zakresie wzrostu średnich światowych temperatur, lecz także na możliwe zmiany w funkcjonowaniu społeczeństw związane z dostępnością energii oraz zmianami środowiskowymi będącymi następstwem podnoszenia się temperatur. Sposoby “rozwiązania” problemu kryzysu klimatycznego mają wymiar polityczny i każdy z nich wiąże się z interesami innych grup społecznych. Czym w takim ujęciu może być sprawiedliwa transformacja energetyczna? Czy możliwe jest utrzymanie dotychczasowego poziomu dobrobytu i zużycia energii w obliczu transformacji energetycznej? W jaki sposób sprawiedliwie dzielić się zasobami? Jak budować politykę w obliczu kryzysu klimatycznego?
W ramach tych zajęć zostaną podjęte między innymi następujące kwestie (rozłożone najczęściej na kilka spotkań i łączące się ze sobą):
I. Wprowadzenie. Historia polityczna, społeczna i ekonomiczna, która doprowadziła do kryzysu klimatycznego od czasów nowożytnych do dziś. Omówienie pojęcia Antropocenu.
II. Znaczenie energii (elektrycznej, cieplnej, fizycznej itd.) względem stabilności nowoczesnych państw i porządków społecznych.
Problem paliw kopalnych - ich szkodliwości, skończoności i trudności zastąpienia.
III. Polityczny wymiar transformacji energetycznej i jak poszczególne rozwiązania wynikają z postaw politycznych (w tym na przykład Europejski Zielony Ład).
Globalna Północ a Globalne Południe, w tym zjawiska takie jak outsourcing, offshoring, podporządkowywanie krajów postkolonialnych.
IV. Związek między kapitalizmem a katastrofą klimatyczną. Problem wzrostu gospodarczego, wskaźników dobrobytu i określania skończoności tego, co potrzebne.
V. Filozofie polityczne opisujące z różnych perspektyw kwestie klimatu oraz możliwych “rozwiązań” problemu katastrofy klimatycznej.
Rodzaj przedmiotu
fakultatywne
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
K_W04 - Zna i rozumie fundamentalne procesy społeczne i kulturowe na poziomie lokalnym i globalnym, w tym dotyczące środowiska naturalnego.
K_U01 - Potrafi identyfikować złożone zjawiska i procesy społeczne oraz samodzielnie formułować odnoszące się do nich pytania, problemy badawcze i hipotezy.
K_U04 - Potrafi wykorzystywać i syntetyzować wiedzę teoretyczną i metodologiczną do opisu oraz analizy procesów i zjawisk społecznych.
K_K01 - Jest gotów do samodzielnego i krytycznego uzupełniania wiedzy i umiejętności oraz wykorzystania ich w rozwiązywaniu problemów praktycznych i poznawczych.
K_K03 - Jest gotów do aktywności na rzecz dobra publicznego, w tym środowiska naturalnego.
Kryteria oceniania
Aktywny udział w dyskusjach prowadzonych na zajęciach
Obecność na zajęciach
Esej pisany w sali na jeden z kilku tematów do wyboru
Praktyki zawodowe
Nie dotyczy
Literatura
Przegląd literatury do zajęć - obowiązkowej i dodatkowej (podczas zajęć zostaną wskazane odpowiednie fragmenty):
- Ewa Bińczyk, “Epoka człowieka: retoryka i marazm antropocenu”, wyd. PWN, Warszawa 2018.
- Ewa Bińczyk, “Uspołecznianie antropocenu: Ekowerwa i ekologizowanie ekonomii”, wyd. UMK, Toruń 2023.
- Rosi Braidotti, “Po człowieku”, przeł. J. Bednarek, A. Kowalczyk, wyd. PWN, Warszawa 2014.
- Dipesh Chakrabarty, "Humanistyka w czasach Antropocenu", red. E. Domańska, M. Sugiera, wyd. Universitas, Kraków 2023.
- Pierre Charbonnier, “Affluence and Freedom. An Environmental History of Political Ideas”, przeł. z francuskiego na angielski: A. Brown, wyd. Polity Press, Cambridge 2021.
- Brett Christophers, “The Price is Wrong. Why Capitalism Won’t Save the Planet”, wyd. Verso, London-New York 2024.
- Gregory Claeys, “Utopianism for a Dying Planet”, wyd. Princeton University Press, Princeton-Oxford 2022.
- Jean-Baptiste Fressoz, “More and More and More. An All-Consuming History of Energy” wyd. Penguin Random House 2024.
- Ralf Fücks, “Zielona rewolucja”, przeł. Ś. F. Nowicki, wyd. Książka i Prasa, Warszawa 2016.
- Nicholas Georgescu-Roegen, “The Entropy Law and the Economic Process”, wyd. Harvard University Press, Cambridge-London 1999.
- Małgorzata Gurowska, Monika Rosińska, Agata Szydłowska (red.), “ZOEpolis: budując wspólnotę ludzko-nie-ludzką”, wyd. Bęc Zmiana, Warszawa 2020.
- Jason Hickel, “Mniej znaczy lepiej”, przeł. J. P. Listwan, wyd. Karakter, Kraków 2021.
- Raporty IPCC.
- Tim Jackson, “Dobrobyt bez wzrostu. Ekonomia dla planety o ograniczonych możliwościach”, przeł. M. Polakowski, wyd. UMK, Toruń 2015.
- Bruno Latour, “Facing Gaia. Eight Lectures on the New Climatic Regime”, przeł. z francuskiego na angielski: C. Porter, wyd. Polity Press, Cambridge 2017.
- Bruno Latour, “Polityka natury”, przeł. A. Czarnacka, wyd. Krytyki Politycznej, Warszawa 2009.
- Bruno Latour, “The Pasteurization of France”, przeł. z francuskiego na angielski: A. Sheridan and J. Law, wyd. Harvard University Press, Cambridge-London 1993.
- John Locke, “Dwa traktaty o rządzie”, przeł. Z. Rau, wyd. Aletheia, Warszawa 2015.
- Michael Marder, “Myślenie roślin. Filozofia wegetacji”, przeł. Ł. Kraj, wyd. słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2024.
- Andreas Malm, “Fossil Capital. The Rise of Steam Power and the Roots of Global Warming”, wyd. Verso, London-New York 2016.
- Donella Meadows et al., “Granice wzrostu”, przeł. W. i S. Rączkowscy, wyd. PWE, Warszawa 1973.
- Timothy Mitchell, “Carbon Democracy. Political Power in the Age of Oil”, wyd. Verso, London-New York 2011.
- Jason Moore, “Antropocen czy kapitałocen? Natura, historia i kryzys kapitalizmu”, przeł. K. Hoffmann, P. Szaj, W. Szwebs, wyd. UAM, Poznań 2021.
- Johan Norberg, “Manifest kapitalistyczny” przeł. U. Ruzik-Kulińska, wyd. Wielka Litera, Warszawa 2024.
- Kate Raworth, “Ekonomia obwarzanka”, przeł. A. Paszkowska, wyd. Krytyki Politycznej, Warszawa 2021.
- Matthias Schmelzer et al., “The Future is Degrowth. A Guide to a World Beyond Capitalism”, wyd. Verso, London-New York 2022.
- Nicholas Stern, “Globalny ład: zmiany klimatu a powstanie nowej epoki postępu i dostatku”, przeł. A. Orzechowska-Barcz, wyd. Krytyki Politycznej, Warszawa 2010.
- Michał Sutowski (red.), “Obwarzanek po polsku”, wyd. Krytyki Politycznej, Warszawa 2023.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: