Metody badań społecznych 3402-21MBS2
Cele nauczania: wyposażenie studentów w podstawy wiedzy teoretycznej dotyczącej zasad prowadzenia badań z zakresu nauk społecznych (socjologii i psychologii społecznej).
Główne pozycje programowe:
- Podstawowe założenia przyjmowane w naukach empirycznych. Relacja między pojęciem a rzeczywistością. Trudności związane ze skutecznym porozumiewaniem się ludzi. Warunki, jakie muszą być spełnione przez pojęcia stosowane w naukach empirycznych. Treści pojęć używanych w naukach społecznych.
- Podstawowe elementy procesu badawczego. Badania opisowe i wyjaśniające. Hipotezy.
- Operacjonalizacja definicji teoretycznych. Wskaźniki. Rodzaje zjawisk wykorzystywanych jako wskaźniki w naukach społecznych. Trafność i rzetelność wskaźników. Konsekwencje przyjęcia określonej definicji dla konstruowania narzędzia badawczego.
- Podstawy pomiaru. Formalne własności danych. Zasady gromadzenia danych. Zmienne jakościowe i ilościowe. Różne poziomy pomiaru. Analizowanie danych: rozkład jednej zmiennej, analiza dwuzmniennowa. Konstruowanie indeksu.
- Rangowanie i porównywanie parami. Skala Likerta. Thurstone'a metoda równych interwałów. Skala Guttmana. Dyferencjał semantyczny Osgooda.
- Metody doboru próby. Próba a populacja.
- Badania panelowe : ich istota, analiza trendu i analiza przepływu.
- Obserwacja jako metoda badań. Rodzaje obserwacji. Metoda monograficzna. Socjometria.
- Analiza treści. Założenia i ogólna problematyka analizy treści. Metody analizy treści.
Analiza pól semantycznych jako przykład analizy treści.
- Eksperyment w badaniach społecznych.
Treści omawiane podczas wykładów są udostępniane studentom w postaci nagrań audio-wideo.
W razie zaistnienia takiej potrzeby poszczególne zajęcia mogą być prowadzone w trybie zdalnym.
Ćwiczenia:
Celem zajęć jest opanowanie umiejętności i kompetencji dotyczących przygotowania i realizacji podstawowych procedur badań sondażowych i badań jakościowych oraz rozumienia ograniczeń interpretacyjnych danych uzyskiwanych w tych badaniach. Program zajęć. Badania reprezentacyjne; struktura procesu badawczego, konceptualizacja, operacjonalizacja i pomiar. Pytania badawcze, hipotezy. Wskaźniki. Zbieranie, przetwarzanie i analiza danych. Kwestionariusz ankiety i jego struktura. Badania pilotażowe i ich funkcje. Badania panelowe. Socjometria. Badania terenowe. Specyfika badań jakościowych. Formułowanie pytań badawczych. Metoda biograficzna i jej odmiany. Metoda teorii ugruntowanej. Techniki badań jakościowych - typy wywiadów: swobodny, pogłębiony, narracyjny, zogniskowany, grupowy. Techniki analizy danych jakościowych. Analiza pól semantycznych. Analiza dokumentów urzędowych.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Kryteria oceniania
Wykład - testowy egzamin pisemny, przystosowany do przeprowadzenia w trybie stacjonarnym albo zdalnym.
Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest zaliczenie ćwiczeń i obecność na co najmniej 80% wykładów.
Literatura
LITERATURA OBOWIĄZKOWA DO EGZAMINU:
Mayntz R., Holm K., Hubner P. ( 1985): Wprowadzenie do metod socjologii empirycznej. PWN, Warszawa, s.11-130, 156- 224, 233-239
LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA:
Babbie E. Badania społeczne w praktyce. PWN, Warszawa,2003
/w tym instrukcja użytkowania SPSS/
Brzeziński J. (1978): Elementy metodologii badań psychologicznych. PWN, Warszawa, s.18- 59, 257-306, 60- 103
Coleman J.S. (1979): Metoda analizy panelowej. W: Sułek A. (red.): Logika analizy socjologicznej. Wybór tekstów. UW, Warszawa, s.227- 246
Dukaczewska- Nałęcz A. Zogniskowane wywiady grupowe- jakościowa technika badawcza. [W:] Spojrzenie na metodę. Domański H., Lutyńska K., Rostocki A.W. [Red.], IFiS PAN, Warszawa,1999
Dyoniziak R. Sondaże a manipulowanie społeczeństwem. Adam Marszałek, Toruń, 2004
Fankfort- Nachmias Ch., Nachmias D. (2001): Wprowadzenie do metod socjologii empirycznej. PWN, Warszawa
Fieldwork jest sztuką. Paweł B. Sztabiński, Zbigniew Sawiński, Franciszek Sztabiński [Red.], IFiS PAN, Warszawa
Fiske J. Wprowadzenie do badań nad komunikowaniem. Astrum, 1999
Gruszczyński L. A., Kwestionariusze w socjologii. Budowa narzędzi do badań surveyowych. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego., Katowice, 2003
Hammersley M., Atkinson P. (2000): Metody badań terenowych. Zysk i S- ka, Poznań
Helling I. Metoda badań biograficznych, [W:] Metoda biograficzna w socjologii. Włodarek J., Ziółkowski M. [ Red.], PWN, Warszawa 1990
Kaczmarek S. (2002): Badania marketingowe. Metody i techniki. PWE, Warszawa
Kłosiński M. (1994): Semantyczna analiza pojęć "bezrobocie" i "bezrobotny" ("bezrobotni") w wypowiedziach prasowych. "Kultura i Społeczeństwo" nr. 3, s. 151- 161
Konecki K. Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. PWN, Warszawa, 2000
Lutyńska K. Wywiad kwestionariuszowy. IFiS PAN, Warszawa, 1985
Lutyński J. Metody badań społecznych. Wybrane zagadnienia. Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź 1994
Nowak S. (1985): Metodologia badań społecznych. PWN, Warszawa
Robin R. (1980): Badanie pól semantycznych: doświadczenia Ośrodka Leksykologii Politycznej w Saint- Cloud. W: Głowacki M. (red.) Język i społeczeństwo. Czytelnik, Warszawa
Shively W. Ph. (2001): Sztuka prowadzenia badań politycznych. Zysk i S- ka, Poznań
Sułek A. (1979): Eksperyment w badaniach społecznych. PWN, Warszawa
Sułek A. (1990): W terenie, w archiwum i w laboratorium. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa
Sułek A. (2001): Sondaż polski. IFiS PAN, Warszawa
Sztabiński P, Sztabiński F., Sawiński Z. (2004): Nowe metody, nowe podejścia badawcze w naukach społecznych. Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa
Teoria i praktyka socjologii empirycznej.(1990), Anna Giza- Oleszczuk, Edmund Mokrzycki (red.), IFiS PAN, Warszawa
Podręcznik ankietera. Sawiński Z., Sztabiński P.B., Sztabiński [ Red. ], SMG/ KRC Poland Media SA, IFiS PAN, Warszawa, 2000
Podręcznik socjologicznych badań ankietowych. Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 1992
Przybyłowska I. Wywiad swobodny ze standaryzowaną listą poszukiwanych informacji i możliwości jego zastosowania w badaniach socjologicznych. "Przegląd Socjologiczny " t. XXX
Z metodologii i metodyki socjologicznych badań terenowych. Wartość poznawcza danych uzyskiwanych w badaniach surveyowych. Gostkowski Zygmunt [Red.]., IFiS PAN, Warszawa, 1989
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: