Systemy, struktury i procesy społeczne w różnych perspektywach socjologicznych 3402-11SYSS
Przedmiot poświęcony jest socjologicznej analizie następujących zagadnień:
Pojęcie struktury społecznej ze szczególnym uwzględnieniem koncepcji Stanisława Ossowskiego. Klasy, warstwa, status społeczny, niewspółmierność wymiarów statusu, zbieżność i rozbieżność czynników statusu. Klasa średnia i jej rola w procesach stabilizacji ustroju demokratycznego. Elementy marksowskiej teorii klas. Struktura klasowa we współczesnych społeczeństwach ze szczególnym uwzględnieniem społeczeństwa polskiego. Społeczeństwo polskie w okresie powojennym, diagnozy różnych okresów tamtej epoki, spory na temat PRL. Relacja pomiędzy PRL rozumianą jako system polityczny a społeczeństwem żyjącym w tym systemie. W tym kontekście pojęcie totalitaryzmu i różne koncepcje tego zjawiska. Państwo totalitarne a instytucje totalne w rozumieniu E. Goffmana. Procesy transformacji: rozkład komunistycznego systemu, trudności towarzyszące kształtowani u się nowego systemu politycznego, pojęcie „społeczeństwa obywatelskiego” i różne jego znaczenia. Współczesne społeczeństwo polskie w świetle badań empirycznych i refleksji teoretycznej. Migracje – kulturowe i społeczne problemy europejskiej integracji. Socjologiczne pojęcie problemów społecznych – patologia i norma. Korupcja, jej społeczne podłoże i możliwe konsekwencje. Społeczne aspekty i skutki globalizacji. Społeczeństwo ponowoczesne i dyskursy na temat nowoczesności. Zagadnienia konsumpcji i relacji między nią a tożsamością jednostki.
The classes are dedicated to the sociological analysis of following topics:
Social structure with the emphasis to the conception of Stanisław Ossowski. Classes, strata, social status, incommensurability of status dimensions, composition and decomposition of status factors. Middle class and its attributed role in the processes of the stabilization of democratic systems of power. Marxist elements of the class theory. Social structure of the contemporary societies with the emphasis on the Polish society. Polish society in the post-war era, discussions on the diagnosis of various times of the era, especially PRL controversies. PRL (the Polish People’s Republic) political system and society. In this context the issue of totalitarianism. Different conceptions on totalitarianism. Totalitarian state and the total institutions of E. Goffman. Processes of state transformations: the decline of communist system, difficulties in the shaping of new political system, the notion of "civil society" and its ambiguity. Contemporary Polish society in the view of empirical research and theoretical reflection. Migration - cultural and social problems of European integration. Sociological notion of social problems - pathology and norm. Corruption, its social backgrounds and possible implications. Social facets and consequences of globalization. Post-modern society and a multitude of discourses on modernity. The problem of consumption and its relation to the personal identity.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza:
- student/ka zna wybrane teorie i ujęcia socjologiczne odnoszące się do zakresu tematycznego przedmiotu;
- student/ka potrafi powiązać omawiane zagadnienia i uzasadnić relacje między nimi;
- student/ka dostrzega systemy, struktury i procesy społeczne odnoszące się do omawianej problematyki;
Umiejętności:
- student/ka potrafi zastosować adekwatne ujęcie socjologiczne do analizowanych zjawisk;
- student/ka potrafi analizując przeszłość uzasadnić obecny stan omawianych zjawisk;
- student/ka wybiera ujęcie adekwatne do analizowanej problematyki społecznej;
- student/ka interpretuje fakty z życia społecznego używając socjologicznej terminologii;
Kompetencje:
- student/ka doskonali swoją socjologiczną wyobraźnię;
- student/ka odnosi problematykę wykładu do zjawisk ze swojego otoczenia;
- student/ka potrafi pracować w grupie nad analizą problemów socjologicznych;
- student/ka rozwiązuje i prezentuje wybrany problem socjologiczny w postaci samodzielnej pracy semestralnej;
Kryteria oceniania
- znajomość omawianej problematyki;
- biegłość w analizie społecznej prowadzonej z perspektywy systemów, struktur i procesów społecznych;
- trafność wyboru ujęć i perspektyw do analizy konkretnych zjawisk społecznych;
- umiejętności analizy powiązań pomiędzy omawianymi zagadnieniami ich przeszłych uwarunkowań;
- znajomość pojęciowości socjologicznej;
- zastosowanie pozyskanej wiedzy i kompetencji socjologicznych do analizy zjawisk z otaczającej rzeczywistości społecznej.
- aktywność podczas zajęć;
- samodzielność i dojrzałość w indywidualnej analizie wybranego zagadnienia socjologicznego na potrzeby pracy semestralnej;
Literatura
UWARSTWIENIE SPOŁECZNE
1. P. Bourdieu, Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2005, rozdz. 2 (fragment) Przestrzeń społeczna i jej transformacja, s. 129 - 166.
2. R. Collins, Konfliktowa teoria stratyfikacji [w:] Współczesne teorie socjologiczne, red. A. Jasińska-Kania, L. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski, T. 1, Scholar, Warszawa 2006, s. 482-501.
3. M. Diani, Analiza sieciowa [w:] Dynamika życia społecznego. Współczesne koncepcje ruchów społecznych, red. K. Gorlach, P.H. Mooney, Scholar, Warszawa 2008, s. 191-214.
4. P. Bourdieu, J-C. Passeron, Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006, rozdz. 1 z części 2: Kapitał kulturowy i komunikacja pedagogiczna, s. 153-192.
TOTALITARYZM
5. S. Czarnowski, Ludzie zbędni w służbie przemocy, [w: tegoż] Dzieła, t.2, Warszawa 1956.
6. Hanna Świda-Ziemba, Człowiek wewnętrznie zniewolony. Problemy psychosocjologiczne minionej formacji, ISNS UW, Warszawa 1998, rozdz. 1 System totalitarny, s. 51-97.
7. E. Goffman, Charakterystyka instytucji totalnych, [w:] Elementy teorii socjologicznych, red. W. Derczyński, A. Jasińska-Kania, J. Szacki, Warszawa 1975 lub [w:] Lektury Studenckie, SKN, zeszyt 4-5-6.
PUBLICZNE / PRYWATNE
8. A. de Tocqueville, O demokracji w Ameryce, Warszawa 1976, cz. 2, rozdz. 1-7, s. 335-353.
9. P. Sztompka, Zaufanie. Fundament społeczeństwa, Wydawnictwo Znak, Kraków 2007, rozdz. II Idea zaufania, s. 57-101 i rozdz. VI Kultura zaufania, s. 265-301.
10. R. D. Putnam, Samotna gra w kręgle. Upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008, rozdz. 12 Ciemna strona kapitału społecznego, s. 573-593.
11. R. Sennett, Upadek człowieka publicznego, Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, Warszawa 2009, rozdz. 11 Koniec kultury publicznej s. 419-434, rozdz. 13 Wspólnota traci ogładę, fragmenty s. 475-486 i 499-504, Zakończenie Tyranie intymności s. 544-549.
12. M. Maffesoli, Czas plemion. Schyłek indywidualizmu w społeczeństwach ponowoczesnych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, rozdz. 3 Uspołecznienie a społeczeństwo, s. 95-115 i rozdz. 4 Trybalizm, s. 116-157.
STYLE ŻYCIA I WZORY SUKCESU
13. M. Weber, Asceza i duch kapitalizmu, przeł. J. Prokopiuk i H. Wandowski, [w: tegoż] Szkice z socjologii religii, Warszawa 1984, KiW, s. 88-110.
14. D. Bell, Kulturowe sprzeczności kapitalizmu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994, rozdz. 1 Kulturowe sprzeczności kapitalizmu, s. 68-120.
15. G. Ritzer, McDonaldyzacja społeczeństwa, Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, Warszawa 1999, rozdz. 2 Makdonaldyzacja i jej poprzedniki, s. 46-73, rozdz. 7 Nieracjonalność racjonalności s. 207-241, rozdz. 9 Granice makdonaldyzacji, s. 269-294.
16. E. Grzeszczyk, Sukces. Amerykańskie wzory – polskie realia, Wydawnictwo IfiS PAN, Warszawa 2003, Rozdz. XI Yuppie, Guppie, Milkie, Bobo – nowe style życia młodych ludzi sukcesu oraz rozdz. XII Krytyka kultu sukcesu, s. 113-126.
SPOŁECZNE CIAŁO
17. Ch. Shilling, Socjologia ciała, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010, rozdz. 6 Ciało i kapitał fizyczny, s. 139-161.
18. N. Elias, O zachowaniach w sypialni [w:] Antropologia kultury. Zagadnienia i wybór tekstów, WUW, Warszawa 2005, s. 224-233.
19. E. Goffman, Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2005, rozdz. 1 Piętno a tożsamość społeczna, s. 3-76.
20. M. Foucault, Historia szaleństwa w dobie klasycyzmu, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1987, rozdz. II Wielkie Zamknięcie, rozdz. III Świat wymierzonej kary, s. 53 – 109.
PRZESTRZEŃ I PROKSEMIKA
21. G. Simmel, Mentalność mieszkańców wielkich miast [w tegoż:] Most i drzwi. Wybór esejów, przeł. M. Łukasiewicz, Oficyna Naukowa, Warszawa 2006, s. 114 – 134.
22. E. Hall, Ukryty wymiar [w:] Antropologia kultury. Zagadnienia, wybór tekstów, Wydawnictwa UW, Warszawa 2005, s. 169-186.
OSOBLIWOŚCI NAUK SPOŁECZNYCH
23. S. Ossowski, O osobliwościach nauk społecznych, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1962, rozdz. V Wzory nauk przyrodniczych w empirycznej socjologii, fragment s. 200-257.
24. C.W. Mills, Wyobraźnia socjologiczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007, rozdz. I Obietnica, s. 49-77.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: