Prowadzony w cyklach: 2023, 2024

Kod Erasmus: 14.0

Kod ISCED: 0310

Punkty ECTS: 7

Język: polski

Organizowany przez: Instytut Stosowanych Nauk Społecznych

Metody badań społecznych 3402-11MBS

SEMESTR ZIMOWY
Prowadzący: prof. Barbara Fatyga
1)SOCJOLOGIA I ANTROPOLOGIA JAKO NAUKI EMPIRYCZNE
Dedukcja i indukcja, rola teorii w badaniach
charakterystyki paradygmatyczne nurtów socjologii empirycznej; różne tradycje badań jakościowych
CEL: zrozumienie specyfiki podejścia, rozpętanie wyobraźni i wiedzy
Charakterystyka metod jakościowych i ilościowych oraz „metodologii III drogi” ze względu na:
- typy danych: zastanych, w tym urzędowych, biograficznych, publicznych intymnych itd.; wytworzonych przez badacza, w tym: behawioralnych, tekstowych, ikonicznych, wielozmysłowych;
- metody badawcze i miejsce w procesie badawczym
- generalizacje i wnioskowania
ZADANIE DOMOWE (dalej ZD): podział grup na zespoły, wybór tematu badawczego
Konsultacja elektroniczna tematów badawczych.

MODUŁ I - ZBIERANIE DANYCH

Prowadzący: prof. Barbara Fatyga
2) PRZYGOTOWANIE DO BADAŃ; ROZPOCZĘCIE PROCESU BADAWCZEGO i DANE ZASTANE
CEL: nabycie umiejętności gromadzenia wiedzy i materiału do projektu badawczego;
- studia literaturowe (teoria, metoda);
- analiza stanu wiedzy źródłowej o przedmiocie badania (Internet, literatura, inne źródła);
- sposoby wykorzystywania wiedzy potocznej
ZD: przygotowanie do badania: zebranie literatury, omówienie stanu wiedzy o przedmiocie badań
Konsultacja elektroniczna/ dyżurowa prac.

Prowadzący: dr Albert Jawłowski
3) GŁÓWNE METODY JAKOŚCIOWE: OBSERWACJA
CEL: przećwiczenie umiejętności prowadzenia obserwacji i dzienniczka badacza
Teren obserwacji
Typy obserwacji
Problemy etyczne obserwacji
Arkusze obserwacji
Dzienniczek badacza – jak prowadzić
ZD: przeprowadzenie i zapisanie obserwacji
Konsultacja elektroniczna/dyżurowa prac

Prowadzący: prof. Barbara Fatyga
4) GŁÓWNE METODY JAKOŚCIOWE: WYWIAD
CEL: nabycie umiejętności tworzenia scenariusza wywiadu; odróżniania pytań do badacza od pytań do badanych
Typy wywiadów (swobodny z dyspozycjami, narracyjny tematyczny, narracyjny biograficzny, fokus)
Dobór prób(y): stabilnej, „wędrującej”
Łączenie wywiadu z obserwacją
Konstrukcja scenariusza wywiadu swobodnego z dyspozycjami
wg schematu pytania do badacza – pytania do badanych
ZD: przygotowanie scenariusza wywiadu swobodnego
Konsultacja elektroniczna/dyżurowa prac

Prowadzący: dr Albert Jawłowski
5) REALIZACJA WYWIADU SWOBODNEGO Z DYSPOZYCJAMI
CEL: nabycie umiejętności prawidłowego i etycznego realizowania wywiadów
Problemy etyczne wywiadu, (świadoma zgoda, reguły okazywania szacunku – grzeczność badacza, anonimowość i anonimizacja)
aranżacja sytuacji wywiadu versus spontaniczność
zakończenie wywiadu i metody przechowywania danych
ZD: przeprowadzenie wywiadu pilotażowego, przygotowanie notatki metametodologicznej
Konsultacja elektroniczna/dyżurowa prac zespołów

Prowadzący: dr Marcin Sińczuch
6) GŁÓWNE METODY JAKOŚCIOWE: WYWIAD ZOGNISKOWANY (fokus, Focus Group lnterviews - FGI/s) a WYWIAD GRUPOWY
CEL: charakterystyka fokusów (np.: Mini Group, Brief Group czy Extended Group)
Scenariusz fokusa wraz z „didaskaliami”
Wywiad grupowy - specyfika, zalety i ograniczenia, kiedy lepiej stosować
ZD: wybranie wersji fokusa i przygotowanie scenariusza wywiadu zogniskowanego
Konsultacja elektroniczna/dyżurowa prac

Prowadzący: dr Marcin Sińczuch
7) ANALIZA SCENARIUSZY WYWIADU POPRAWIANIE BŁĘDÓW
Problemy z realizacją wywiadu fokusowego
Wskazówki dla moderatora
Refleksja metametodologiczna
ZD: realizacja pilotażowego fokusa; spisanie uwag na temat realizacji badania pilotażowego
Konsultacja elektroniczna/dyżurowa prac

MODUŁ II
Prowadzący: prof. Barbara Fatyga
8) PORZĄDKOWANIE DANYCH NA PRZYKŁADZIE ZBIORU MATERIAŁÓW ZASTANYCH
Interpretacja jako ciągły element procesu badawczego
Zakładanie baz danych tekstowych, ikonicznych
Kodowanie jako procedura interpretacyjna
ZD: zakodowanie 100 rekordów z przykładowego badania jakościowego
Konsultacja elektroniczna/dyżurowa prac

Prowadzący: dr Paweł Tomanek
9) WYKORZYSTANIE PROGRAMÓW KOMPUTEROWYCH DO ANALIZY DANYCH JAKOŚCIOWYCH
Na przykładzie programu QDA Miner Lite
Możliwości programów komputerowych
ZD: zakodowanie części zgromadzonego materiału
Konsultacja elektroniczna/dyżurowa prac

Prowadzący: dr Paweł Tomanek
10) NA PRZYKŁADZIE ZAKODOWANEGO MATERIAŁU ANALIZA POMYSŁÓW INTERPRETACYJNYCH I BŁĘDÓW
Do ćwiczenia zostaną wykorzystane materiały przygotowane przez Studentów i/lub (w razie potrzeby) przykłady przygotowane przez prowadzącego.
ZD: metarefleksja – notatka zespołu nt. kodowania

MODUŁ III ANALIZY II i III RZĘDU

Prowadzący: prof. Barbara Fatyga
11) POWRÓT DO GRY Z TEORIĄ: KONFRONTACJA WYNIKÓW BADANIA Z WIEDZĄ TEORETYCZNĄ I WIEDZĄ PODRĘCZNĄ BADACZA
Typologie vs klasyfikacje: wskazówki odnośnie metody tworzenia typologii w badaniach jakościowych
Sposoby prezentacji wyników badania w oparciu o jedną teorię i o podejście striangulowane
ZD: stworzenie interpretacji wyników własnego badania zespołu lub z przykładu dostarczonego przez prowadzącą
Konsultacja elektroniczna/dyżurowa prac

Prowadzący: prof. Barbara Fatyga
12) ANALIZA BŁĘDÓW I POMYSŁÓW INTERPRETACYJNYCH; A PRZEDE WSZYSTKIM WKŁAD DO TEORII i MODYFIKOWANIE METOD
Kontekst odkrycia i waga kontekstu
Analiza przykładów dostarczonych przez prowadzącą i pochodzących z badań studentów: odkrycie nowego typu gier nie uwzględnionego przez Rogera Caillois; Przekształcenie TST w Inwentarz JA-MY-ONI
ZD: metarefleksja nt. interpretacji – notatka
Konsultacja elektroniczna/dyżurowa prac

MODUŁ IV

Prowadzący: dr Albert Jawłowski (dr Paweł Tomanek)
13) PRZYGOTOWANIE RAPORTU Z BADAŃ
specyfika pisarstwa naukowego vs popularyzacja wyników
metoda ilustracyjna: kiedy i jak stosować
struktura raportu, komunikatu z badań, prezentacji, artykułu
forma przekazu i edycja
ZD: zaprojektowanie struktury raportu i przedstawienie jej w formie konspektu z zaznaczeniem który członek zespołu czym się zajmie
Konsultacja elektroniczna/dyżurowa prac

Prowadzący: prof. Barbara Fatyga (prof. Magdalena Dudkiewicz)
14) WNIOSKI TEORETYCZNE, METODOLOGICZNE, REKOMENDACJE PRAKTYCZNE
Reguły wnioskowania; problem reprezentatywności badań jakościowych, granice uogólnień w badaniach jakościowych
badania eksploracyjne vs badania zasięgowe
badania jakościowe jako badania diagnostyczne i ewaluacyjne
sposoby prezentacji rekomendacji praktycznych
ZD: napisanie raportu z badań

15) KONSULTACJA RAPORTÓW
prowadzi zespół; prezentacja prac zespołów badawczych
UWAGA istnieje możliwość publikacji najlepszych prac
----------
SEMESTR LETNI
W semestrze letnim studenci również będą pracować w zespołach badawczych.

Prowadzący: dr Mariusz Piotrowski
1) PRZYGOTOWANIE TEORETYCZNE – PRZEDMIOT BADAŃ, PYTANIA BADAWCZE, HIPOTEZY. TEORIA W BADANIACH EMPIRYCZNYCH.
CEL zajęć: Nabycie umiejętności odróżniania w tekstach naukowych przedmiotu badań, pytań badawczych, hipotez. Odróżnianie badań empirycznych – naukowych i nienaukowych
Stworzenie pytania badawczego/hipotez.
Zaprezentowanie listy książek z badaniami socjologicznymi np. dotyczącymi struktury społecznej, kapitału społecznego, kulturowego.
Zadanie domowe (ZD): Wyodrębnienie w książce naukowej opartej na badaniach empirycznych, przedmiotu badań, pytania badawczego, hipotez.
Konsultacja elektroniczna/ dyżurowa prac
Prowadzący: dr Mariusz Piotrowski
2) TRAFNOŚĆ I RZETELNOŚĆ W BADANIACH
CEL: Nabycie umiejętności oceny badań pod względem trafności i rzetelności metody.
ZD: Ocenić jakość metody badawczej i materiału badawczego w analizowanej książce.
Konsultacja elektroniczna/ dyżurowa prac
Prowadzący: dr Mariusz Piotrowski
3) PLANOWANIE BADAŃ I WYBÓR NARZĘDZI
Dane wytwarzane i dane zastane (wtórne), badania podłużne, badania panelowe
CEL: Zapoznanie studentów z repozytoriami danych społecznych i statystyk publicznych. BDL GUS, archiwum badań społecznych, itp.
ZD: Znaleźć źródła danych dotyczących wybranego problemu badawczego.
Konsultacja elektroniczna/ dyżurowa prac
Prowadzący: dr Marcin Sińczuch
4) KONSTRUOWANIE KWESTIONARIUSZA (x2)
CEL: Umiejętność oceny pytań i konstrukcji kwestionariusza.
ZD: stworzenie pytań dodatkowych do kwestionariusza.
Konsultacja elektroniczna/ dyżurowa prac
Prowadzący: dr Marcin Sińczuch
6) DOBÓR PRÓBY (LOSOWY I CELOWY). REALIZACJA BADAŃ PRZEZ INTERNET.
CEL: Nabycie umiejętności obliczania wielkości próby, przedziału ufności. Identyfikacja źródeł błędów systematycznych (bias) w doborze próby i sondażu.
Konsultacja elektroniczna/ dyżurowa prac
Prowadzący: dr Marcin Sińczuch
7) REALIZACJA BADAŃ - REALIZACJA PILOTAŻU
CEL: Refleksja nad efektem ankieterskim.
ZD: Realizacja pilotażu stworzonego narzędzia.
Konsultacja elektroniczna/ dyżurowa prac
Prowadzący: dr Marcin Sińczuch
8) POZA EKSPERYMENT SONDAŻOWY
CEL: Ocena wyników pilotażu badań.
Eksperyment sondażowy; typy respondentów; etyka; w jaki sposób realizuje się badania komercyjne i akademickie; badania audytoryjne
ZD: Realizacja badań właściwych.
Konsultacja elektroniczna/ dyżurowa prac
Prowadzący: prof. Barbara Fatyga
9) OPRACOWANIE MATERIAŁU BADAWCZEGO. KODOWANIE
CEL: Nabycie umiejętności klasyfikowanie odpowiedzi w pytaniach otwartych
ZD. zakodowanie i zrekodowanie 100 przykładowych rekordów
Konsultacja elektroniczna/ dyżurowa prac
Prowadzący: dr Mariusz Piotrowski
10) ANALIZA DANYCH (X2)
Analiza prosta. Opis statystyczny jednej zmiennej. Tabele krzyżowe.
ZD: Opracowanie wyników metryczkowych.
Konsultacja elektroniczna/ dyżurowa prac
Prowadzący: dr Mariusz Piotrowski
12) ANALIZA ROZBUDOWANA.
CEL: Sprawdzanie hipotez.
ZD: Opracowanie wyników przeprowadzonego badania, pomiar związku między zmiennymi.
Konsultacja elektroniczna/ dyżurowa prac
Prowadzący: dr Marcin Sińczuch
13) GRAFICZNE SPOSOBY PREZENTACJI WYNIKÓW
CEL: Poznanie zasad tworzenia wykresów, map, tabel
ZD: Stworzenie prezentacji podsumowującej najważniejsze wyniki
Konsultacja elektroniczna/ dyżurowa prac
Prowadzący: dr Marcin Sińczuch
14) INTERPRETACJA WYNIKÓW
CEL: Twierdzenia, trendy, replikowalność badań, błąd ekologiczny, błąd indywidualizmu
Przygotowanie wyników do prezentacji – wskazówki i zasady obowiązujące w tekście
ZD: przygotowanie raportu i komunikatu z badań
Konsultacja elektroniczna/ dyżurowa prac
Prowadzący: dr Marcin Sińczuch
15) WNIOSKI TEORETYCZNE, METODOLOGICZNE I REKOMENDACJE PRAKTYCZNE
Prowadzący: dr Marcin Sińczuch

WYKŁAD:
Prowadzący: dr Marek Kłosiński

1) CEL WYKŁADU, PODSTAWOWE POJĘCIA:
- badanie naukowe, badanie empiryczne,
- metoda badawcza, technika badawcza,
- pojęcia czynnej i biernej znajomości metododologii badań naukowych
(według J.Brzezińskiego).

2) ETAPY PROCESU BADAWCZEGO I:
- sformułowanie celu i przedmiotu badania,
- sformułowanie problemu badawczego,
- uzasadnienie wyboru celu i problemu badawczego,
- sformułowanie hipotezy badawczej,
- przedstawienie założeń teoretycznych, na podstawie których sformułowano
problem i hipotezę badawczą,
- ustalenie zakresu badań.

3) ETAPY PROCESU BADAWCZEGO II:
- zdefiniowanie kluczowych pojęć, jakimi posłużono się przy formułowaniu
problemów i hipotez badawczych.
- rodzaje definicji;
- podział definicji ze względu na funkcje: nominalne - sprawozdawcze,
projektujące (regulujące i konstrukcyjne), realne;
- podział definicji ze względu na ich zakres (równościowe - klasyczne i
nieklasyczne), nierównościowe (cząstkowe, w tym definicja redukcyjna
R.Carnapa i ostensywne)
- najczęściej spotykane błędy definicji.
- ustalenie wskaźników (operacjonalizacja) zmiennej
- klasyfikacja wskaźników,
- pojęcia trafność i moc wskaźników.
- dobór metod i technik badawczych,
- dobór próby,
- konstrukcja narzędzi badawczych,
- kosztorys,
- harmonogram.

4) ZMIENNE
- definicja,
- rodzaje zmiennych,
- poziomy pomiaru (nominalny, porządkowy, interwałowy, ilorazowy),
- transformacja skali o wyższym poziomie pomiaru, na skalę o wyższym
poziomie pomiaru.

5) PODSTAWOWE SPOSOBY POMIARU:
- wybieranie,
- rangowanie i jego warianty
- porównywanie parami
- szacowanie

6) POMIAR NA SKALACH SZACUNKOWYCH
- problemy konstrukcyjne
- skale jednobiegunowe
- graficzne (ciągłe i dyskretne)
- numeryczne
- skale dwubiegunowe
- z opisanymi wszystkimi punktami (w tym skala Likerta)
- z opisanymi punktami skrajnymi
- skale z wymuszonym wyborem.

7) BŁĘDY SZACOWANIA
- błędy popełniane przez osoby dokonujące oszacowań
- błędy konstrukcji skal szacunkowych
- agregacja danych uzyskanych na wielopunktowych skalach szacunkowych
- inne rodzaje pomiarów opartych na szacowaniu
- Koło Stanfordzkie
- skalowanie relacyjne i jego odmiany

8) TECHNIKI POMIARU
- indeks
- skala Guttmana
- dyferencjał semantyczny Osgooda
- skala Q-sort Stephensona

9) METODY BADAWCZE - EKSPERYMENT I:
- definicja
- podstawowe zero-jedynkowe schematy eksperymentalne
- wewnętrzna i zewnętrzna trafność procedury eksperymentalnej

10) METODY BADAWCZE - EKSPERYMENT II:
- inne zero-jedynkowe schematy eksperymentalne
- eksperymenty społeczne
- czynnikowe schematy eksperymentalne
- normy etyczne w badaniach eksperymentalnych.

11) METODY BADAWCZE - PROCEDURA "EX POST FACTO"
- METODA KORELACYJNO-REGRESYJNA

12) METODY BADAWCZE - METODA REPREZENTACYJNA I:
- definicja
- zastosowania
- podstawowe pojęcia i właściwości

13) METODY BADAWCZE - METODA REPREZENTACYJNA II:
- sposoby doboru próby
- losowanie nieograniczone indywidualne
- losowanie systematyczne indywidualne
- losowanie warstwowe proporcjonalne
- losowanie warstwowe równościowe
- dobór kwotowy
- losowanie grupowe
- losowanie wielostopniowe (wieloetapowe)
- dostosowanie struktury próby do struktury populacji
- obliczanie minimalnej liczebności próby
- powoływanie się na wyniki badań reprezentacyjnych.

14) METODY BADAWCZE - METODA MONOGRAFICZNA (BADANIA
TERENOWE) i OBSERWACJA
- elementy, które powinna uwzględniać monografia socjologiczna
- podstawowe reguły prowadzenia badań
- typologia informatorów (wg Hammersley'a i Atkinsona)
- problem generalizacji wniosków z badań monograficznych
- rodzaje obserwacji ze względu na poziom standaryzacji procedury
- rodzaje obserwacji ze względu na udział obserwatora w badanej sytuacji
- uczestnicząca (niejawna, ukryta)
- nieuczestnicząca (jawna)
- dyskretna

15) METODY BADAWCZE - ANALIZA TREŚCI
- definicja
- analiza treści a analiza zawartości
- Analiza Pól Semantycznych (APS) wg Rene Robin
- Rekonstrukcja Rozproszonych Definicji Sprawozdawczych (RRDS)
M.Kłosińskiego (na podstawie APS)
- Analiza Sądów Wartościujących Osgooda.

Rodzaj przedmiotu

obowiązkowe

Tryb prowadzenia

mieszany: w sali i zdalnie
zdalnie

Założenia (opisowo)

Zajęcia stanowią pierwsze zetknięcie się Studentów z prowadzeniem empirycznych badań społecznych. Dlatego zaproponowaliśmy ich przeprowadzenie jako WARSZTATU i to nie przez jednego "ćwiczeniowca" lecz przez ZESPÓŁ pracowników naukowo-dydaktycznych dysponujących gruntowną wiedzą i doświadczeniem w realizacji badań metodami jakościowymi. Warsztat ma wyraźnie określone cele dydaktyczne, wskazane poniżej. W semestrze zimowym zajęcia poświęcone są metodom jakościowych w badaniach społecznych. (W semestrze letnim - metodom badań ilościowych - tu towarzyszy im wykład). W semestrze zimowym cele zajęć są następujące: - praktyczne ćwiczenie zdolności interpretacji towarzyszącej całemu procesowi badawczemu; interpretację rozumiemy jako grę wyobraźni i wiedzy badacza; - nauczenie Studentów jak uprawiać metarefleksję dotyczącą pracy z danymi na każdym etapie badań; - rozwijanie u Studentów umiejętności korzystania z otwartego horyzontu badań jakościowych i zachęta do samodzielnej modyfikacji lub tworzenia metod badawczych; - zapoznanie Studentów z podstawowymi, "ugruntowanymi" metodami badań jakościowych, takimi jak: a) praca z tzw. danymi zastanymi, b) praca w terenie i w Internecie metodą obserwacji, c) praca w terenie i w Internecie metodą wywiadu swobodnego, d) praca metodą fokusową; - opanowanie przez Studentów umiejętności niezbędnych do zbierania danych wyżej opisanymi metodami; - nauczenie Studentów jak opracowywać dane jakościowe i jak prowadzić analizy: a) 1 rzędu (połączone ze sposobami porządkowania danych); b) 2 rzędu (połączone z analizami wątków tematycznych); c) 3 rzędu (połączone z końcową interpretacją wyników); - opanowanie przez Studentów jednego z dostępnych programów do komputerowej analizy danych jakościowych; zapoznanie Ich z możliwościami tego rodzaju programów; - nauczenie Studentów zasad wnioskowania, generalizacji i interpretacji danych jakościowych w procesie badawczym; - opanowanie przez Studentów umiejętności formułowania rekomendacji i wniosków praktycznych; - opanowanie przez Studentów umiejętności przekazywania wyników badań w postaci raportu, prezentacji i komunikatu z badań. Ponadto zajęcia winny unaocznić Studentom zalety i ograniczenia pracy zespołowej oraz zalety i ograniczenia metody triangulacji w jej wariantach teoretycznym, metodologicznym i empirycznym. Warsztat będzie związany z wykonywaniem poszczególnych prac domowych przez zespoły badawcze, na które Studenci podzielą się na pierwszych zajęciach. Konsultacje prac będą prowadzone głównie zdalnie lub pocztą elektroniczną albo w trakcie dyżurów pracowników naukowo-dydaktycznych prowadzących przedmiot. Na zaliczenie Uczestnicy zajęć pracujący zespołowo przygotowują raport z samodzielnie przeprowadzonych badań. UWAGA! istnieje też możliwość by zespoły włączyły się w aktualnie realizowane przez prowadzących projekty badawcze. W semestrze letnim w trakcie warsztatu będziemy replikować badania ilościowe. Oznacza to, że poznamy warsztat ilościowy przeprowadzając "inżynierię wsteczną". Punktem wyjścia będą już zrealizowane badania, których wyniki będziemy starali się powtórzyć. Dzięki temu możliwe będzie prześledzenie pełnej drogi badacza od formułowania problemu do wniosków teoretycznych i skonfrontowanie ich z nowymi danymi. Skupimy się na ciągłości tradycji empirycznej, która pozwala na kumulacje wiedzy. Wykład, poświęcony będzie prezentacji podstawowych metod i technik badawczych stosowanych w szeroko rozumianych naukach społecznych (oprócz socjologii, także w antropologii kulturowej, psychologii, psychologii społecznej, pedagogice, naukach politycznych, naukach o mediach itp.). Ważnym celem wykładu będzie synteza i usystematyzowanie wiedzy przekazywanej na warsztatach, zwłaszcza w zakresie metod ilościowych oraz zapoznanie studentów zagadnieniami dotyczącymi pomiaru w naukach społecznych. Treści omawiane podczas wykładów są udostępniane studentom w postaci nagrań audio-wideo. W razie zaistnienia takiej potrzeby poszczególne wykłady mogą być prowadzone w trybie zdalnym.

Koordynatorzy przedmiotu

W cyklu 2024:

Barbara Fatyga

W cyklu 2023:

Marek Kłosiński

Efekty kształcenia

Po ukończeniu zajęć warsztatowych z metod jakościowych badań społecznych zakładamy, że Student:
- będzie potrafił rozróżniać podstawowe procedury przygotowania i realizacji badań jakościowych oraz zalety, możliwości rozwoju i ograniczenia tej metodologii
- będzie potrafił samodzielnie i zespołowo przygotować projekt badawczy, z uwzględnieniem podstawowych metod badań jakościowych
- będzie potrafił posługiwać się nie tylko metodami zbierania danych, ale przede wszystkim ich interpretowania i wskazywania zastosowań wiedzy

Po ukończeniu zajęć warsztatowych z metod ilościowych badań społecznych zakładamy, że Student:
- będzie potrafił oceniać wartość badań empirycznych
- będzie potrafił samodzielnie zaprojektować, przeprowadzić, analizować i interpretować wyniki badań.

Po ukończeniu wykładu studenci powinni:
- posiąść umiejętność poprawnego pod względem zawartości przygotowania
projektu badawczego i raportu z badań
- rozumieć literaturę z zakresu nauk społecznych, prezentującą wyniki badań
empirycznych
- poprawnie stosować we własnej pracy wyniki badań opisanych w literaturze,
oraz potrafić krytycznie ocenić ich wartość
- potrafić formułować pytania adresowane do specjalistów z zakresu
metodologii
- poprawnie definiować i operacjonalizować zmienne
- poprawnie posługiwać się różnymi sposobami (skalami) i technikami pomiaru
zmiennych
- poprawnie dostosować metodę badań do sformułowania problemu
badawczego
- zaprojektować i zrealizować badanie za pomocą każdej z omawianych metod
- rozumieć i prawidłowo interpretować wyniki badań sondażowych
prowadzonych na próbach reprezentatywnych, ze szczególnym
uwzględnieniem zakresu ich reprezentatywności oraz zmian wielkości błędu
oszacowania frakcji z próby.
frakcji z próby.

Kryteria oceniania

Warsztaty: w semestrze zimowym i letnim: ocena cząstkowa złożona ze średniej ocen z prac wykonywanych w trakcie semestru przez zespoły badawcze i z oceny raportu końcowego.

Wykład - testowy egzamin pisemny, przystosowany do przeprowadzenia w trybie stacjonarnym albo zdalnym. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest zaliczenie warsztatu oraz obecność na co najmniej 80% wykładów.

Praktyki zawodowe

Praktyki nie są przewidywane. Zawsze mile widziane jest angażowanie się Studentów w prace naukowo-badawcze prowadzone przez personel naukowy ISNS. W szczególności, staże badawcze Studentom oferują organizacje pozarządowe, z którymi współpracują pracownicy ISNS. Zainteresowanym problematyką szeroko rozumianych badań kultury zapraszamy np. do Fundacji Obserwatorium Żywej Kultury - Sieć Badawcza.

Literatura

LITERATURA
Wieloźródłowy Słownik Kultury (dalej jako WSK) dostępny na portalu: www.ozkultura.pl
Hasła: dedukcja, indukcja, nauki empiryczne, dane, dane jakościowe, interpretacja, paradygmat, teoria, metoda, trik badawczy, generalizacja, badania jakościowe, socjologia jakościowa, socjologia interpretatywna,
wiedza potoczna, wiedza podręczna
Howard S. Becker, Triki badawcze w socjologii, Warszawa: PWN, 2018, też polecamy w całości.
Martyn Hammersley, Paul Atkinson, Metody badań terenowych, Poznań: Zysk i S-ka, 2000, najlepiej przeczytać w całości.

Marta Makowska (red.), Analiza danych zastanych. Przewodnik dla Studentów, Warszawa: Scholar, 2018, ss-9-54.

Antoni Sułek, W terenie, w archiwum i w laboratorium, Warszawa: IS UW, 1990, ss. 91-177 (część „W archiwum”)

Chava Frankfort-Nachmias, David Nachmias, Metody badawcze w naukach społecznych, Zysk i S-ka, Warszawa 2001
rozdz. 12 – Badania jakościowe, str. 297 – 319
Dodatek B – Zasady pisania raportu z badań, str. 568 - 576

Aleksandra Dukaczewska – Nałęcz, Zogniskowane wywiady grupowe – jakościowa technika badawcza, w: Domański H., Lutyńska K., Rostocki A., (red.) Spojrzenie na metodę, IFiS PAN, Warszawa 1999, str. 149 -161

Ilona Przybyłowska, Wywiad swobodny ze standaryzowana lista poszukiwanych informacji i możliwości jego zastosowania w badaniach socjologicznych, w: Przegląd socjologiczny nr XXX, 1978, str. 53 – 63

David Silverman, Interpretacja danych jakościowych, PWN, Warszawa 2007
Rozdz. 3 – Wywiady, s. 111-142.
-------
metody ilościowe

Badania replikowane na bazie książki i badań:
propozycja: T. Zarycki, Kapitał kulturowy w Polsce i Rosji, Warszawa

C. Hempel, Podstawy Nauk Przyrodniczych, Warszawa, Wydawnictwo Naukow-Techniczne, rozdział: 2, Badanie naukowe: pomysł i test. s 12-34
K. R. Popper, Jedność metody w naukach przyrodniczych i społecznych [w:] P. Sztompka; Metodologiczne podstawy socjologii, Kraków 1980, s. 143-149
S. Nowak, Metodologia badań społecznych, Warszawa 1985, rodział Metody naukowe a metody badawcze. Opisowe i normatywne podejście do metod. s. 19-39
H. Ogryzko-Wiewórkowski, Wprowadzenie do metod badawczych w socjologii, Lublin 1996, rozdział: Klasyfikacja zdań naukowych, s 24-38
R. Merton, O znaczeniu teorii socjologicznej dla badań empirycznych [w:] A. Sułek metody analizy socjologicznej
J. Bąk, Statystycznie rzecz biorąc, czyli ile trzeba zjeść czekolady, żeby dostać Nobla, Warszawa, 2020, rozdział: Czy naukowcy są jak żony i nigdy się nie mylą?
Lektura:
S. Nowak , Metodologia badań społecznych rozdział: Rodzaje zjawisk wykorzystywanych jako wskaźniki w badaniach socjologicznych
S. Nowak, (red.), 1965, Metody badań socjologicznych, Warszawa 1965 rozdział: O wieloznaczności terminu: trafność skali, s. 270-274.
A. Sułek, Ogród metodologii socjologicznej. rozdział: V.
A. Sułek, W terenie, w archiwum i w laboratorium. Warszawa 1990, rozdział: O rzetelności i nierzetelności badań sondażowych w Polsce. Próba analizy empirycznej

H. Schuman, Metoda i znaczenie w badaniach sondażowych, Warszawa 2013, rozdział:y: Wstęp. Badanie sondażowe, metody i znaczenie. S17-33; rozdział: piąty. Świat badań i inne światy s 202-231

Sułek, A. 2001, Jak działa kwestionariusz? Forma pytania jako źrodło zmienności odpowiedzi ankietowych, w: Sondaż polski, Warszawa: IFiS PAN, s. 143-173)
Sułek A.,(2001): Ilu jest w Polsce Żydów? Eksperymentalne studium wpływu skali na odpowiedzi ankietowe, W: Sondaż polski, IFiS PAN, Warszawa, s.175-187.
K. Lutyńska (1984): Wywiad kwestionariuszowy, Ossolineum, Wrocław, rozdz. III, Przygotowanie narzędzia badawczego do wywiadów kwestionariuszowych, s. 125- 171.
K. Lutyńska, (1985): Wywiad kwestionariuszowy. IFiS PAN, Warszawa, rozdz. II, , Wady pytań kwestionariuszowych, s. 67-123.

G. Lissowski. Z zagadnień doboru próby, s11-67
H. Blalock. Statystyka dla socjologów. Rozdział: dobór próby
G. Lissowski. Problem jedną z tych niedostępnych w reprezentacyjnych badaniach socjologicznych s7-35

K. Lutyńska, Surveye w Polsce. Spojrzenie socjologiczno-antropologiczne, Warszawa 1993, rozdział:: Wpływ i efekt ankieterski. Ich źródła s 95-126
Podręcznik ankietera. Sawiński Z., Sztabiński P.B., Sztabiński [ Red. ], SMG/ KRC Poland Media SA, IFiS PAN, Warszawa, 2000
P. Sztabiński, Efekt ankieterski: czy zmienia się tylko respondent?, ASK nr 1/1995 s. 82

J. P. Gremy, 1995, Wpływ sposobu formułowania pytań kwestionariuszowych na uzyskiwanie odpowiedzi, w: ASK, nr 2, s. 7-18.

G. Babiński Wybrane zagadnienia z metodologii socjologicznych badań empirycznych, Kraków 1980 s 153-191

S. Nowak, Metody badań socjologicznych, Warszawa 1971, rozdział:: Metody obliczania wyników, sporządzania tablic i analizy zależności między zmiennymi s. 543-561
S. Nowak, Metody badań socjologicznych, Warszawa 1971, rozdział: P. F Lazarsfeld, Przyczynowa interpretacja zależności statystycznych przy zastosowaniu zmiennej kontrolnej, s 571-586

LITERATURA - WYKŁAD:

Brzeziński J., Metodologia badań psychologicznych, PWN, Warszawa 1996
rozdz. 7 - Zmienne i ich operacjonalizacja, str. 183 – 192
rozdz. 8 - Problemy badawcze i hipotezy badawcze, str. 216 – 228
rozdz. 9 - Próba, str. 231 – 248
rozdz. 14 - Model ex post facto (EPF), str. 431 – 451

Aronson E., Wilson T.D., Akert R.M., Psychologia społeczna. Serce i umysł, Zysk i S-ka Wydawnictwo s.c., Poznań 1997; rozdz. 2, Metoda korelacyjna str. 46 – 53

Brzeziński J., Elementy metodologii badań psychologicznych, PWN, Warszawa 1980, CZĘŚĆ II.
rozdz. 4 - Skale szacunkowe, str. 204 – 220
rozdz. 8 - Technika Q, str. 271 – 286
[ rozdz. 10 - Testy wiadomości, str. 309 – 321 ]

Mayntz R., Holm K., Hübner P., Wprowadzenie do metod socjologii empirycznej, PWN, Warszawa 1985:
rozdz. 2 - Pomiar, str. 42 – 75 i 83 – 86
rozdz. 4 - Metody obserwacji, str. 111 – 130
rozdz. 8 - Analiza treści, str. 192 – 212

Sułek A., Eksperyment w badaniach społecznych, PWN, Warszawa 1979, str. 61 – 188

Sułek A., Sondaż polski, Wyd. IFiS PAN, Warszawa 2001

Babbie E, Podstawy badań społecznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008
część II – Struktura procesu badawczego, str. 103 – 245
część III – Typy obserwacji, str. 251 - 414

Hammersley M., Atkinson P., Metody badań terenowych, Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań 2000

Frankfort-Nachmias Ch., Nachmias D., Metody badawcze w naukach społecznych, Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań 2000

Wieczorkowska G, Wierzbiński J., Statystyka od teorii do praktytki (wyd IV) Wyd. Naukowe Scholar, Warszawa 2013
rozdz. 1 - Rodzaje badań. Specyfika pomiaru w naukach społecznych
rozdz. 2 - Odpowiedzi na pytania jako podstawowe dane w naukach
społecznych

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3402-11MBS w USOSweb