Charakterystyka i specyfika badań ilościowych 3402-11CISBI

Charakterystyka i specyfika badań ilościowych (CiSBI) to przedmiot poświęcony praktycznemu poznaniu metod ilościowych w badaniach społecznych – od koncepcji do zastosowania. Zajęcia mają na celu nie tylko zapoznanie osób studenckich z teorią badań ilościowych, ale przede wszystkim nauczenie ich, jak tę teorię przełożyć na konkretną praktykę badawczą, zarówno akademicką, jak i wdrożeniową.

Podczas kursu uczestnicy analizują rzeczywiste przykłady badań ilościowych realizowanych w Polsce i na świecie. Na tej podstawie uczą się planować własne badania: konstruować harmonogramy, przewidywać koszty, dobierać właściwą próbę i formułować poprawne pytania badawcze. Szczególny nacisk położony jest na zrozumienie działania różnych technik zbierania danych (PAPI, CAPI, CATI, CASI, CAWI) i świadome dopasowanie ich do celu badania, grupy respondentów i kontekstu społecznego.

Zajęcia obejmują także intensywną pracę z materiałem badawczym: tworzenie i testowanie pytań ankietowych, porównywanie różnych skal pomiarowych (np. Likerta, Thurstone’a, Bogardusa), ćwiczenia z doboru próby oraz interpretację danych ilościowych. Osoby studenckie pracują indywidualnie i w grupach, ucząc się rozpoznawać błędy pomiarowe, oceniać trafność narzędzi oraz analizować dane z punktu widzenia celów badania.

W trakcie zajęć możliwa jest również realizacja krótkiego projektu badawczego, pozwalającego na praktyczne przećwiczenie etapów planowania i realizacji badań ilościowych w warunkach zespołowych.

Istotnym elementem kursu jest także refleksja nad odpowiedzialnością badacza. Zajęcia obejmują tematykę etyki badań ilościowych, w tym ochrony danych osobowych, świadomej zgody respondentów oraz odpowiedzialnej komunikacji wyników.

Przedmiot stanowi solidne przygotowanie do świadomego projektowania i prowadzenia badań ilościowych – zarówno w kontekście pracy dyplomowej, jak i zawodowego wykorzystania narzędzi badawczych w sektorze publicznym, organizacjach pozarządowych czy w badaniach marketingowych. To fundament dla każdego, kto chce świadomie pracować z liczbami w badaniach społecznych.

Założenia (opisowo)

Przedmiot Charakterystyka i specyfika badań ilościowych (CiSBI) ma na celu wprowadzenie osób studenckich w podstawowe zagadnienia związane z planowaniem, realizacją i analizą badań ilościowych w naukach społecznych. Zajęcia mają charakter teoretyczno-praktyczny i służą nie tylko przyswojeniu wiedzy metodologicznej, ale także wykształceniu umiejętności niezbędnych do samodzielnego konstruowania i interpretowania badań ilościowych. Podczas kursu omawiane są kluczowe elementy procesu badawczego: od formułowania problemu i hipotez, przez dobór próby i konstrukcję narzędzi badawczych, aż po analizę i prezentację wyników. Szczególna uwaga poświęcona jest technikom zbierania danych, takim jak PAPI, CAPI, CATI, CASI i CAWI, a także różnorodnym metodom doboru próby, w tym doborowi losowemu, warstwowemu, kwotowemu, celowemu czy metodzie „kuli śnieżnej”. Osoby studenckie uczą się również rozpoznawać różne rodzaje skal pomiarowych – od prostych skal nominalnych i porządkowych, po skale interwałowe i ilorazowe – oraz konstruować pytania badawcze zgodnie z zasadami trafności i rzetelności. Integralną częścią kursu jest również analiza danych ilościowych oraz interpretacja gotowych raportów badawczych. Osoby studenckie zapoznają się z praktycznymi przykładami badań społecznych zrealizowanych w Polsce i na świecie, co pozwala im zrozumieć, w jaki sposób metody ilościowe funkcjonują w praktyce społecznej, politycznej czy rynkowej. Zajęcia podkreślają również etyczny wymiar badań ilościowych – zarówno w kontekście relacji z respondentami, jak i odpowiedzialności badacza wobec odbiorców wyników. W toku ćwiczeń osoby studenckie mają możliwość samodzielnego projektowania skal, tworzenia zestawów pytań, symulowania doboru próby i analizowania danych, co znacząco zwiększa zrozumienie procesu badawczego i jego wyzwań. Przedmiot stanowi podstawę do dalszego pogłębiania wiedzy metodologicznej i jest szczególnie przydatny dla osób planujących realizację własnych badań społecznych w ramach prac dyplomowych, projektów ewaluacyjnych czy współpracy z instytucjami badawczymi.

Koordynatorzy przedmiotu

Tomasz Sobierajski

Efekty kształcenia

WIEDZA
Osoba studencka zna podstawowe pojęcia i założenia metod ilościowych stosowanych w badaniach społecznych.
Osoba studencka rozumie strukturę procesu badawczego – od sformułowania problemu badawczego, przez dobór próby i technik, aż po analizę i prezentację wyników.
Osoba studencka zna i potrafi odróżnić techniki zbierania danych: PAPI, CAPI, CATI, CASI, CAWI, oraz rozumie kontekst ich zastosowania.
Osoba studencka zna rodzaje skal pomiarowych (nominalna, porządkowa, interwałowa, ilorazowa) oraz specyfikę skal stosowanych w badaniach społecznych (Likerta, Thurstone’a, Guttmana, Bogardusa).
Osoba studencka posiada wiedzę na temat etycznych aspektów prowadzenia badań ilościowych w naukach społecznych.

UMIEJĘTNOŚCI
Osoba studencka potrafi zaprojektować podstawowy schemat badania ilościowego, uwzględniający cel, pytania badawcze, dobór próby, technikę zbierania danych i rodzaj zastosowanej skali.
Osoba studencka umie przygotować i testować pytania badawcze oraz tworzyć proste narzędzia badawcze, w tym kwestionariusze ankietowe.
Osoba studencka potrafi ocenić przydatność różnych technik zbierania danych oraz metod doboru próby w zależności od problemu badawczego.
Osoba studencka potrafi analizować i interpretować dane ilościowe w kontekście problematyki społecznej oraz oceniać wiarygodność i trafność wyników.
Osoba studencka umie pracować na podstawie istniejących raportów badawczych i wyciągać z nich krytyczne wnioski dotyczące zastosowanych metod.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE
Osoba studencka rozumie znaczenie rzetelności i przejrzystości w planowaniu i prowadzeniu badań społecznych.
Osoba studencka potrafi współpracować w zespole badawczym, dzieląc się zadaniami i wspólnie pracując nad narzędziami oraz interpretacją wyników.
Osoba studencka zachowuje postawę krytyczną wobec wyników badań, uwzględniając ich ograniczenia oraz kontekst społeczny i metodologiczny.
Osoba studencka zna zasady etyczne prowadzenia badań społecznych, w tym poszanowanie prywatności respondentów, dobrowolność udziału oraz odpowiedzialność za prezentację wyników.
Osoba studencka rozwija gotowość do stosowania podejścia ilościowego w analizie problemów społecznych i wykorzystywania danych w sposób odpowiedzialny i refleksyjny.

Kryteria oceniania

Zaliczenie przedmiotu Charakterystyka i specyfika badań ilościowych (CiSBI) opiera się na dwóch elementach: obowiązkowym i aktywnym udziale w zajęciach oraz końcowym teście zaliczeniowym z wiedzy.

1. Udział w zajęciach (warunek konieczny do przystąpienia do testu)

Osoba studencka zobowiązana jest do aktywnego uczestnictwa w zajęciach – zarówno w pracy indywidualnej, jak i grupowej (tworzenie pytań, skal, dobór próby, analiza przypadków).
Dopuszczalne są maksymalnie dwie nieobecności w trakcie semestru.
Przekroczenie limitu dwóch nieobecności skutkuje automatycznym skreśleniem z listy uczestników zajęć.
Tylko osoby, które spełnią kryterium obecności i aktywnego udziału, zostaną dopuszczone do testu końcowego.
2. Test końcowy z wiedzy (100% oceny końcowej)

Test ma formę pytań zamkniętych i/lub krótkich zadań diagnozujących znajomość treści omawianych na zajęciach: technik badawczych, skal pomiarowych, metod doboru próby, zasad konstruowania narzędzi badawczych oraz zagadnień etycznych.
Warunkiem zaliczenia testu jest uzyskanie co najmniej 70% poprawnych odpowiedzi.
W przypadku niezaliczenia testu możliwe jest jedno podejście poprawkowe.

Praktyki zawodowe

Brak

Literatura

1. G. Ritzer, Klasyczna teoria socjologiczna, Zysk i S-ka, Poznań 2004, s. 315-322
2. E. Babbie, Podstawy badań społecznych, PWN, Warszawa 2009, s. 58-74
3. J. Sztumski, Wstęp do metod i technik badań społecznych, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, Katowice 2005, s. 12-21
4. L. Cohen, L. Manion, Research Methods in Education, Routledge, London-New York 1994, s. 2-24
5. A. N. Oppenheim, Kwestionariusze, wywiady, pomiary postaw, Zysk i S-ka, Poznań 2004, s. 11-27
6. E. Babbie, Podstawy badań społecznych, PWN, Warszawa 2009, s. 105-112
7. P. Sztabiński, Z. Sawiński, F. Sztabiński (red.), Fieldwork jest sztuką. Jak dobrać respondenta, skłonić go do udziału w wywiadzie, rzetelnie i sprawnie zrealizować badanie, IFiS PAN, Warszwa 2005
8. K. Lutyńska, Wywiad kwestionariuszowy. Przygotowanie i sprawdzenie narzędzia badawczego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1984, s. 66-124
9. H. Schuman, Method and Meaning in Polls and Surveys, Harvard University Press, London 2011, s. 10-29
10. A. N. Oppenheim, Kwestionariusze, wywiady, pomiary postaw, Zysk i S-ka, Poznań 2004, s. 141-174
11. H. Schuman, Method and Meaning in Polls and Surveys, Harvard University Press, London 2011, s. 30-62
12. M. Malikowski, M. Niezgoda, (red.), Badania empiryczne w socjologii, t. I, Wyższa Szkoła Społeczno-Gospodarcza, Tyczyn 1997, s. 273-299
13. A. N. Oppenheim, Kwestionariusze, wywiady, pomiary postaw, Zysk i S-ka, Poznań 2004, s. 299-320
14. E. Babbie, Podstawy badań społecznych, PWN, Warszawa 2009, s. 77-99
15. H. Schuman, Method and Meaning in Polls and Surveys, Harvard University Press, London 2011, s. 139-155

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3402-11CISBI w USOSweb