Antropologia intymności 3402-10ANIL
Na zajęciach wiodąca jest perspektywa analizy tych zjawisk, które w naszej kulturze kodowane są jako intymne, a zatem wrażliwe, trudne lub ukrywane i powiązane są z ludzkim ciałem.
Ludzkie ciało sytuuje się na pograniczu wymiarów: natury i kultury. Jest zatem ciało jako takie obiektem naturalnym, ale poddanym silnym i wielopłaszczyznowym oddziaływaniom kulturowym. Wiodące przykłady analizowane na zajęciach koncentrują się wokół praktyk cielesnych, a niekiedy także pozacielesnych aspektów intymności, zarówno w wymiarze indywidualnym - jako wewnętrzna sfera osobowa, niedostępna współprzeżywaniu, jak i relacyjnym - jako zażyłość, poufność i bliskość. Konkretne przykłady i przypadki - co rok inne, bo wybierane przez studentów do badań - służą poszerzeniu świadomości i refleksyjności, a także lepszemu zrozumieniu kulturowych kodów i znaczeń nakładanych na ciało.
Podczas zajęć studenci realizują własne projekty badawcze. Jest to możliwość treningu badawczego, gdyż każda faza przygotowania badań, a później pracy z wynikami, jest trenowana samodzielnie, pod kierunkiem osoby prowadzącej. Studenci opracowują wybrane zagadnienia badawcze, przygotowują narzędzie badawcze, następnie doświadczają kontaktu z osobą badaną, zbierając dane, później analizują i interpretują zebrany materiał, finalnie prezentując swoje ustalenia i refleksje. W toku tej pracy, część zadań (konceptualizacja tematu, sformułowanie pytań badawczych, konstrukcja narzędzia badawczego) jest realizowana w zespole, a pozostała część (przeprowadzenie wywiadu pogłębionego, transkrypcja, analiza i interpretacja i przygotowanie prezentacji) samodzielnie. Zadania zespołowe są realizowane podczas zajęć, a te indywidualne poza zajęciami, w dodatkowym czasie. Praca zespołowa pozwala szlifować umiejętności pracy z ludźmi. Praca indywidualna umożliwia nabycie podstawowego doświadczenia badawczego, jak i pogłębienie refleksji dotyczącej wrażliwej problematyki jako problemu społecznego. Wyniki badań są finalnie prezentowane i dyskutowane na forum grupy w formie mini-konferencji. To umożliwia wgląd w różne wycinki współczesnej kultury wszędzie tam, gdzie można mówić o intymności, a dodatkowo pozwala omówić wybory metodologiczne i dylematy etyczne.
Równolegle do badań, zajęcia są uzupełniane wiedzą na temat metodologii badań terenowych wraz z rozbudowaną etyką badawczą. Ze względu na poruszane zagadnienia, do etyki badawczej przykładana jest duża waga, co sprawia, że zajęcia mają walor edukacyjny w nauce metodologii jakościowych badań społecznych.
Ponadto, w toku zajęć kilka z nich jest poświęconych na przybliżenie problematyki ludzkiego ciała w kulturze i kulturowego kodowania nagości - w formie wykładowej i konwersatoryjnej, która pozwala poszerzyć kompetencje analityczne i interpretacyjne.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Studentka jest zaznajomiona z różnorodnymi aspektami intymności we współczesnej kulturze
Studentka rozumie procesy zmian i kształtowania się intymności w historii na podstawie wybranych praktyk cielesnych, potrafi je interpretować w oparciu o aktualne uwarunkowania
Studentka rozumie znaczenie etyki badawczej w badaniach wrażliwych
Studentka wie jak rozmawiać na intymne tematy z respondentem
Studentka umie zaprezentować wyniki własnych badań
Kryteria oceniania
30 godzin kontaktowych
30 godzin przeprowadzania przygotowania badań, realizacji i opracowywania wyników
10 godzin przygotowywania się do zajęć (czytanie tekstów)
10 godzin przygotowania się do zajęć (prezentacja wyników projektu badawczego)
Obecność na zajęciach.
Aktywność i uczestniczenie w pracach zespołowych.
Realizacja projektu badawczego w grupie roboczej w sposób terminowy, uczciwy i sprawiedliwy wobec innych osób z zespołu.
Indywidualna praca z zebranymi danymi - analiza i interpretacja.
Prezentacja wyników badań - indywidualna.
Prowadzenie dyskusji, formułowanie argumentów, owocna współpraca w kilkuosobowej grupie.
Egzamin końcowy w formie prezentacji wyników projektu badawczego.
Zaliczenie całości przedmiotu następuje przez wypełnienie poszczególnych wymogów: (1) uczestniczenia w zajęciach (obecność + udział czynny), (2) przeprowadzenia zadań badawczych w ustalonym zakresie, (3) prezentacji wyników badań na zajęciach.
Literatura
Literatura merytoryczna:
Elias Norbert, Przemiany obyczajów w cywilizacji Zachodu, Warszawa: PIW 1980
Praktyki cielesne, Kurczewski Jacek (red.), Warszawa: Trio 2006
Bieńko Mariola (2013), Intymne i prywatne praktyki codzienności. Analiza socjologiczna, Warszawa: WUW
Foucault Michel, Historia seksualności
Giddens Anthony (2007), Przemiany intymności, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe
Dobrowolska Anna (2024), Chałupy (un)welcome to. Naturyzm w PRL, Warszawa: Krytyka Polityczna.
Herman Aleksandra, Nagość naturystyczna jako nagość (nie)obyczajna? (2014), „Societas/Communitas” 1 (17) 2014, ss. 113—134.
Literatura metodologiczna:
Bielska Beata, Herman Aleksandra, Kalinowska-Sinkowska Katarzyna, Męcfal Sylwia, Ostaszewska Aneta, Palęcka Alicja, Pietrusińska Marta Jadwiga, Słaby Katarzyna, Surmiak Adrianna (2025) Jakościowe badania feministyczne i queerowe. „Przegląd socjologiczny”, nr 74(2), s. 121–145, https://doi.org/10.26485/PS/2025/74.2/10
Creswell John W. (2013), Projektowanie badań jakościowych, Kraków: WUJ
Kaufman Jean-Claude (2010), Wywiad rozumiejący, Warszawa: Oficyna naukowa
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: