Organizacje pozarządowe 3402-00ORGPOZ-OG

Zajęcia wprowadzają w problematykę funkcjonowania organizacji pozarządowych i sektora obywatelskiego. Przekazywana na nich wiedza ma charakter interdyscyplinarny, choć zważywszy ogólny profil ISNS UW, przeważa perspektywa socjologiczna.
W ramach wykładu omawiane są podstawowe kwestie dotyczące funkcjonowania organizacji pozarządowych w sferze publicznej. Tematyka zajęć obejmuje następujące zagadnienia:
- Organizacje pozarządowe w państwie demokratycznym o gospodarce rynkowej: miejsce i rola organizacji pozarządowych w sferze publicznej; trzeci sektor i społeczeństwo obywatelskie a państwo i rynek.
- Organizacje pozarządowe jako zinstytucjonalizowane formy zaangażowania obywatelskiego: cechy organizacji pozarządowych; stowarzyszenie i fundacja jako dwie podstawowe formy prawne w trzecim sektorze; typy organizacji pozarządowych (dobroczynne, wzajemnościowe, rzecznicze, strażnicze, infrastrukturalne, typu think-tank, religijne, nieformalne).
- Organizacje pozarządowe jako producenci dóbr i usługodawcy: teorie zawodności rynku, kontraktu, państwa i filantropii; mocne i słabe strony organizacji pozarządowych względem administracji publicznej oraz podmiotów rynkowych; koncepcja ekonomii społecznej – organizacje pozarządowe jako przedsiębiorstwa społeczne, rola podmiotów non-profit w gospodarce (związki kredytowe, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, spółdzielnie socjalne); trzeci sektor jako pracodawca; zjawisko komercjalizacji organizacji pozarządowych (od non-profit do not-for profit).
- Relacje organizacji pozarządowych z administracją publiczną: pomiędzy współdziałaniem i konkurencją; działalność pożytku społecznego (publicznego) organizacji pozarządowych - koncepcje i regulacje prawne w ujęciu porównawczym; udział organizacji pozarządowych w wykonywaniu zadań publicznych: kultura dotacji, kultura kontaktu, koncepcja third party government; zjawisko upaństwowienia (etatyzacji) trzeciego sektora.
- Narodziny i rozwój sektora obywatelskiego w Europie i w Stanach Zjednoczonych: działalność charytatywna instytucji kościelnych; świecka działalność filantropijna, ruch frendly societies, ruch voluntary associations, ruch settlements, tradycja służby społecznej, aktywność pro publico bono jako element etosu inteligenckiego.
- Rozwój działalności społecznej, filantropijnej i charytatywnej w Polsce: od Polski Szlacheckiej do Trzeciej Rzeczpospolitej; polityka państwa wobec organizacji pozarządowych w Polsce po 1989 roku; trzeci sektor we współczesnej Polsce – dane statystyczne.
- Nurty i kierunki rozwoju trzeciego sektora w krajach rozwiniętych i krajach transformacji na przełomie XX i XXI wieku; współczesny trzeci sektor i aktywność obywatelska w badaniach porównawczych; współczesne teorie trzeciego sektora, rozwój nauczania uniwersyteckiego.
- Kapitał ludzki i otoczenie społeczne organizacji pozarządowych: członkowie, wolontariusze, społecznicy i personel płatny organizacji, darczyńcy, alumni, ambasadorzy organizacji, pomiędzy sektorem trzecim (pozarządowym) i czwartym (nieformalnym) : uwarunkowania wspierania organizacji pozarządowych i inicjatyw obywatelskich.

Szacunkowa, całkowita liczba godzin, które student musi przeznaczyć na osiągnięcie zdefiniowanych dla przedmiotu efektów uczenia się (biorąc pod uwagę godziny zorganizowane, pracę samodzielną studenta i sposób zaliczenia przedmiotu) wynosi 70 godzin.

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Założenia (opisowo)

Zajęcia wprowadzające z zakresu socjologii (np. wykład dla I roku studiów licencjackich w ISNS UW); zajęcia wprowadzające z zakresu polityki społecznej. Znajomość podstawowych zagadnień i pojęć z zakresu organizacji życia społecznego, w tym dotyczących aktywności społecznej i obywatelskiej oraz funkcjonowania sfery publicznej.

Koordynatorzy przedmiotu

Marek Rymsza

Efekty kształcenia

Student dzięki uczestnictwu w zajęciach uzyskuje następujące kompetencje:

• Przedstawia historyczne uwarunkowania rozwoju działalności dobroczynnej, społecznej i obywatelskiej w Europie i w Polsce.
• Rozpoznaje i charakteryzuje przejawy aktywności społecznej i zaangażowania obywatelskiego, ze szczególnym uwzględnieniem instytucji wolontariatu.
• Definiuje organizacje pozarządowe poprzez ich cechy charakterystyczne, rozróżniając ich formy prawne, typy instytucjonalne oraz ich funkcje i formy aktywności w sferze publicznej, ze szczególnym uwzględnieniem działalności o charakterze pożytku społecznego.
• Identyfikuje mocne i słabe strony organizacji pozarządowych w porównaniu z instytucjami publicznymi i podmiotami komercyjnymi.
• Opisuje podstawowe typy relacji organizacji pozarządowych (non-profit) z instytucjami publicznymi i podmiotami komercyjnymi (for-profit).
• Identyfikuje podstawowe regulacje prawne funkcjonowania organizacji pozarządowych w Polsce i dotyczące współpracy tych organizacji z administracją publiczną.
• Analizuje politykę państwa wobec trzeciego sektora, ze szczególnym uwzględnieniem polityki państwa polskiego w okresie transformacji ustrojowej po 1989 roku.
• Wyjaśnia podstawowe uwarunkowania rozwoju sektora obywatelskiego i organizacji non-profit we współczesnych państwach demokratycznych o gospodarce rynkowej.
• Wyjaśnia konsekwencje wzrostu znaczenia podmiotów non-profit w szeroko rozumianych usługach społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem rekonstrukcji welfare states w Europie.

Kryteria oceniania

Wykład kończy się testem pisemnym zawierającym zarówno pytania zamknięte (wielokrotnego wyboru), jak i pytania otwarte z instrukcją (podaj definicję, wymień, scharakteryzuj itp.), sprawdzające podstawową wiedzę i umiejętności scharakteryzowane w rubryce „efekty uczenia się”. Przy czym test sprawdza przyswojenie zarówno treści wykładu, jak i z obowiązkowej listy lektur – uczestnictwo w zajęciach wymaga więc pracy własnej studenta.

Praktyki zawodowe

Nie są wymagane.

Literatura

• A. Zimmer, E. Priller (red.), “Future of Civil Society”, Vs Verlag, Wiesbaden 2004;
• J. Steven Ott (red.), “The Nature of the Nonprofit Sector”, Westview Press, Bouldner 2001;
• E. Leś, „Od filantropii do pomocniczości”, Elipsa, Warszawa 2000;
• E. Leś, „Zarys historii dobroczynności i filantropii w Polsce”, Prószyński s S-ka, Warszawa 2001;
• A. Juros (red.), „Organizacje pozarządowe w społeczeństwie obywatelskim – wyzwanie dla środowisk akademickich”, LOS, Lublin 2002;
• M. Rymsza (red.), „Współpraca sektora obywatelskiego z administracją publiczną”, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2004;
• T. Kaźmierczak, M. Rymsza (red.), „Kapitał społeczny. Ekonomia społeczna”, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2007;
• M. Rymsza (red.), „Organizacje pozarządowe. Dialog obywatelski. Polityka państwa”, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2007;
• G. Makowski, T. Schimanek (red.), „Organizacje pozarządowe i władza publiczna. Drogi do partnerstwa”, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2008;
• E. Bogacz-Wojtanowska, M. Rymsza (red.), „Nie tylko społecznie. Zatrudnienie i wolontariat w organizacjach pozarządowych”, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2008;
• P. Gliński, „Style działań organizacji pozarządowych w Polsce: grupy interesu czy pożytku publicznego?”, Wydawnictwo Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa 2006;
• N. Deakin, “In Search of Civil Society”, Palgrave, New York 2001;
• P. Gliński, B. Lewenstein, A. Siciński (red.), „Samoorganizacja społeczeństwa polskiego: trzeci sektor”, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2002;
• Kwartalnik „Trzeci Sektor”: numery 1 (zima 2004) – 20 (wiosna 2010) – wybrane artykuły;
• „Trzeci Sektor dla zaawansowanych. Nowoczesne państwo i organizacje pozarządowe – wybór testów”, Stowarzyszenie Klon/Jawor, warszawa 2008;
• „Trzeci Sektor dla zaawansowanych. Współczesne teorie trzeciego sektora – wybór tekstów”, Stowarzyszenie Klon/Jawor, Warszawa 2006;
• D. Billis, M. Harris (red.), “Volunary Agencies. Challenges of Organisation and Management”, Macmillan, London 1996.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3402-00ORGPOZ-OG w USOSweb