Historia idei (starożytność) 1 3402-00HIPL-1-OG

Celem zajęć jest dokładna analiza i omówienie fragmentów najważniejszych dzieł literatury starożytnej Grecji i Rzymu. Lektury zostały dobrane aby możliwie najszerzej pokazać strukturę społeczną, a także polityczne i religijne idee starożytności. Zajęcia nie ograniczają się do analizy dzieł dotyczących stricte filozofii politycznej. Oprócz traktatów i dialogów filozoficznych Platona, Arystotelesa i Cycerona omawiane będą eposy Homera, klasyczna grecka tragedia, Wojna peloponeska Tukidydesa, a także mowy Demostenesa. Istotnym elementem zajęć będzie dyskusja nad wykorzystaniem myśli antycznej we współczesnej filozofii i literaturze. Stąd, oprócz lektur obowiązkowych lektury pomocnicze, a pośród nich interpretacje dzieł starożytnych w kontekście zagadnień współczesnej myśli politycznej i społecznej.

Podczas wykładów z zakresu Historii Idei - starożytność prowadzący przybliży studentom zagadnienia podejmowane przez myślicieli antyku grecko-rzymskiego, głównie z zakresu filozofii politycznej, koncepcji natury ludzkiej i ogólnych praw rządzących ówczesną rzeczywistością.

Ilość czasu, jaką student musi poświęcić na opanowanie wyżej wymienionych zagadnień, zależy od jego indywidualnych predyspozycji, a także wiedzy, jaką posiadał przed rozpoczęciem przedmiotu.

Rodzaj przedmiotu

fakultatywne
ogólnouniwersyteckie

Założenia (opisowo)

Student powinien znać historię powszechną od starożytności po czasy współczesne, co umożliwi mu zrozumienie omawianych zagadnień, a także wykazywać się znajomością podstawowych tekstów kultury. Przydatna będzie wiedza, którą można uzyskać podczas zajęć z zakresu: • Historii filozofii • Historii idei • Historii powszechnej Europy i świata Student powinien wykazywać się umiejętnością myślenia analitycznego i syntetycznego, krytycznym podejściem do omawianych zagadnień, a także sprawnie posługiwać się słowem pisanym (jednym z elementów zaliczenia jest napisanie eseju na wybrany temat).

Efekty kształcenia

Po ukończeniu przedmiotu student:
• Potrafi przedstawić koncepcje natury ludzkiej, relacji między jednostką a społeczeństwem i roli obywatela we wspólnocie
• Potrafi wyjaśnić zasady rządzące światem basenu Morza Sródziemnego, widzi ich obraz nie tylko w traktatach politycznych, ale także w tekstach kultury
• Rozumie antyczne procesy historyczne, koncepcje społeczeństwa, prawa i sprawiedliwości i relacji między filozofią a historią
• Potrafi znaleźć echa myśli starożytnej w nowożytnych koncepcjach i ideach politycznych i społecznych
• Potrafi dokonać samodzielnej analizy tekstów myślicieli starożytnych i antycznych tekstów kultury, poświęconych zagadnieniom polityki, władzy, suwerenności ludu, relacji między władzą świecką a duchowną
• Potrafi dokonać interpretacji wybranych tekstów, zagadnień, wysnuć wnioski dotyczące roli myśli starożytnej w kształtowaniu się klimatu intelektualnego Europy i świata

Kryteria oceniania

Obecność, egzamin

Literatura

Społeczeństwo bohaterskie
1) Homer, Iliada, przeł. K. Jeżewska, Wyd. Prószyński i S-ka, Warszawa 1999. Pieśni: 1, 6, 9, 16, 18, 19, 22, 24.
Lektury dodatkowe:
1) Werner Jaeger, Paideia. Formowanie człowieka greckiego, przeł. M. Plezia, H. Bednarek, Warszawa 2001. Księga pierwsza: Grecja archaiczna, s. 47-113.
2) Adam Krokiewicz, Studia Orfickie. Moralność Homera i etyka Hezjoda, Warszawa 2000. Rozdziały I-IV.
3) Simon Weil, «Iliada», czyli poemat o sile, przeł. A. Olendzka-Frybesowa, „Res Publica Nowa”, 6 (1996), s. 56-66. (Oryginał: Émile Novis [Simon Weil], L’Iliade ou la poème de la force, publié dans Les Cahiers du Sud, Marseille, 1940-41).
4) Alisdair MacIntyre, Dziedzictwo cnoty, przeł. A. Chmielewski, Warszawa 1996. Rozdziały X, XI.

Idee polityczne w dramacie starożytnym
1) Ajschylos, Prometeusz w okowach, [w:] Ajschylos, Tragedie, przeł. S. Srebrny, Wydawnictwo HOMINI, Kraków 2005.
Lektury dodatkowe:
1) Jacqueline de Romilly, Tragedia grecka, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 1994. Rozdz. I - Rodzaj tragiczny (s.11-48), Rozdz. II – Ajschylos, czyli tragedia boskiej sprawiedliwości (49-75).
2) Albin Lesky, Tragedia grecka, Wyd. HOMINI, Kraków 2006. Rozdz. 4. Ajschylos (Biografia, s. 67-73, Zachowane tragedie, s. 147-161).
3) Olga Raggio, The Myth of Prometheus: Its Survival and Metamorphoses up to the Eighteenth Century, „Journal of the Warburg and Courtauld Institutes”, Vol. 21, No. 1/2 (Jan. - Jun., 1958), s. 44-62.
4) David Grene, Prometheus Bound, „Classical Philology”, Vol. 35, No. 1 (Jan., 1940), s. 22-38.
5) Stephen White, Io's World: Intimations of Theodicy in Prometheus bound, „The Journal of Hellenic Studies”, Vol. 121 (2001), s. 107-140.
6) Jan Kott, Góra i dół albo o wieloznacznościach Prometeusza [w:] Tenże, Zjadanie bogów. Szkice o tragedii greckiej, Wyd. Literackie, Kraków 1986, s. 19-53.
2) Sofokles, Król Edyp, przeł. S. Srebrny, Wyd. Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Wrocław 1952.

Obraz społeczeństwa ateńskiego w starej komedii
1) Arystofanes, Lizystrata, [w:] Arystofanes, Komedie, tom II, przeł. J. Łacińska-Tyszkowska, Wyd. Pruszyński i S-ka, Warszawa 2003.

Historia a filozofia polityczna
1) Tukidydes, Wojna Peloponeska, przeł. K. Kumaniecki, Wyd. CZYTELNIK, Warszawa 2003. Ks. I: 1-6, 18-27, 66-87, 118-130; ks. II: 34-65; ks. III 52-84; ks. IV: 81-88; ks. V: 84-116; ks. VI 15-30, 60-62; ks. VII: 60-87 ks. VIII: 96-97.
Lektury dodatkowe:
1) Jacqueline de Romilly, L’invention de l’histoire politique chez Thucydide, Paris 2005.
2) David Bolotin, Thucydides [w:] Leo Strauss, Joseph Cropsey (ed.), History of Political Philosophy, Chicago, London 1987, s. 7-32.
3) Jerzy Stempowski, Czytając Tukidydesa, [w:] Tenże, Eseje dla Kasandry, Wyd. słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2007.

Sofiści. Sprawiedliwość w myśli Platona
1) Platon, Gorgiasz, [w:] Platon, Dialogi, t. I, przeł. W. Witwicki, Wyd. ANTYK, Kęty 1999.
Lektury dodatkowe:
1) Werner Jaeger, Paideia. Formowanie człowieka greckiego, przeł. M. Plezia, H. Bednarek, Warszawa 2001. Księga trzecia: s. 685-724 (VII. Platona «Gorgias»: wychowawca jako prawdziwy mąż stanu).
2) Jacqueline de Romilly, Gorgias et le pouvoir de la poèsie, „Journal of Hellenic Studies”, 93 (1973), s. 155-162.
3) Janina Gajda, Sofiści, Warszawa 1989.
4) Marian Przełęcki, Argumentacja etyczna w „Gorgiaszu”: Platona, „Studia Filozoficzne”, 1 (1988), s. 4-12.

Idealne państwo i prawa
1) Platon, Państwo, ks. 1, 2, 4, 7, 8, [w:] Platon, Państwo, Prawa (VII ksiąg), przeł. W. Witwicki, Wyd. ANTYK, Kęty 2001.
2) Platon, Prawa, ks. 1, 2, 3, 4, 5, 6, [w:] Platon, Państwo, Prawa (VII ksiąg), przeł. W. Witwicki, Wyd. ANTYK, Kęty 2001.
Lektury dodatkowe:
1) Allan Bloom, Interpretive Essay [w:] The Republic of Plato, trans. A. Bloom, Basic Books 1991.
2) Julia Annas, An Introduction to Plato’s Republic, Oxford, New York 1991.
3) Leo Strauss, Platon, „Kronos” 2 (2008), s. 80-125.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3402-00HIPL-1-OG w USOSweb