Krytyczna (re)konstrukcja programów profilaktycznych i resocjalizacyjnych: pomiędzy wychowaniem i inżynierią społeczną 3401-SEMM-KRPPz
Przedmiot przygotowuje studentów do opracowania pracy magisterskiej związanej z analizą teoretyczną i praktyczną programów profilaktycznych i resocjalizacyjnych podejmowanych wobec osób nieprzystosowanych lub wykluczonych społecznie. W centrum pracy seminaryjnej będzie analiza innowacji społecznych rozwijanych w organizacjach pozarządowych oraz krytyczna refleksja nad uważanymi za oczywiste publicznymi praktykami instytucjonalnymi. Kształcone będą kompetencje w zakresie metodologii badań społecznych i pedagogicznych, umiejętności samodzielnej pracy naukowej obejmujące: dobór literatury przedmiotu i analiza dyskursu naukowego, projektowanie i realizację badań, krytyka i interpretacja danych, prezentowanie wyników oraz redakcję tekstu naukowego.
W części wstępnej zrealizowany będzie przegląd kluczowych podejść teoretycznych i metodycznych do profilaktyki społecznej i resocjalizacji widzianych z perspektywy:
- społecznej konstrukcji rzeczywistości oraz zmian kulturowych i instytucjonalnych;
- wychowania resocjalizacyjnego, czyli procesu tworzenie, rekonstrukcji, przetwarzanie treści, metod, kultury wychowania, aby potrafiły się one wpasować w zmieniający się kształt i model świata społecznego;
- innowacji i pedagogiki społecznej, czyli środowiskowych i edukacyjnych mechanizmach zmiany podejścia do rozwiązywania problemów społecznych;
- inżynierii społecznej rozumianej jako procedura wytyczenia celów oddziaływania profilaktycznego/resocjalizacyjnego oraz doboru odpowiednich środków socjotechnicznych do ich realizacji (animacja społeczna, manipulacja i govermentalizacja, ekonomia behawioralna);
- socjotechniki, czyli zbioru technik i wiedzy o łańcuchach przyczynowo-skutkowych zachowań i postaw ludzkich.
W części przygotowującej do prowadzenia badań empirycznych omawiane będą: podstawowe paradygmaty wiedzy naukowej i specyfika badań ilościowych i jakościowych, krytyczna postawa wobec wybieranych narzędzi badawczych; stosowania wybranych orientacji badawczych w badaniach własnych. Próby łączenia badań ilościowych i jakościowych, rozumienie, jako procedura eksplanacyjna, zagadnienie problemu badawczego i kryteria testowalności teorii, a także obecność wartościowania na poszczególnych etapach procesu badawczego i etyczne problemy terenowych badań empirycznych. Podkreślone zostaną także ograniczenia, z jakimi spotyka się badacz instytucji wychowawczych/ resocjalizacyjnych, zwłaszcza o charakterze zamkniętym oraz sposoby minimalizacji zawartych w ich właściwościach zmiennych zakłócających proces badawczy.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza
Po zakończeniu procesu uczenia student, na podstawie zgromadzonej wiedzy
• analizuje oddziaływania wychowawcze, profilaktyczne i resocjalizacyjne w przestrzeni instytucjonalnej i pozainstytucjonalnej z perspektywy ich społecznej innowacyjności, rezultatów, efektywności oraz oddziaływania społecznego,
• zna zaawansowaną metodologię badań społecznych i pedagogicznych w ujęciu ilościowym i jakościowym - sposoby pomiaru, opisu, analizy i interpretacji oddziaływań podejmowanych wobec osób nieprzystosowanych/ wykluczonych społecznie bądź zagrożonych nieprzystosowaniem/ demoralizacją oraz ich korelatów,
• opisuje bariery naukowej eksploracji środowisk wychowawczych i resocjalizacyjnych oraz sposoby optymalizacji procesu badawczego,
• zna i rozróżnia pojęcia inżynierii społecznej i socjotechniki;
• definiuje pojęcia i zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej, w tym prawa autorskiego.
Umiejętności
Po zakończeniu procesu uczenia student posiada następujące umiejętności
• krytycznie ocenia działalność wychowawczą, profilaktyczną i resocjalizacyjną z punktu widzenia realizacji założonych celów oraz dobra osób nieprzystosowanych/ wykluczonych społecznie, bądź zagrożonych nieprzystosowaniem/ demoralizacją,
• samodzielnie stosuje różne metody, techniki oraz narzędzia służące poznaniu i eksploracji środowisk wychowawczych i resocjalizacyjnych,
• dokonuje pomiaru, opisu oraz interpretacji zebranego materiału badawczego zgodnie z kryteriami metodologii badań społecznych i pedagogicznych w ujęciu ilościowym i jakościowym
Kompetencje społeczne
Po zakończeniu procesu uczenia student posiada następujące kompetencje społeczne
• postępuje zgodnie z zasadami etyki pracy naukowej,
• weryfikuje działania wychowawcze, profilaktyczne i resocjalizacyjne w przestrzeni instytucjonalnej i pozainstytucjonalnej w zależności od zmieniających się potrzeb indywidualnych i społecznych.
Kryteria oceniania
• Stopień opanowania materiału do przygotowania przez studentów na każde zajęcia
• Projekt związany z tematyką pracy magisterskiej
• Prezentacja kolejnych etapów redagowania pracy magisterskiej
• Systematyczna ocena dorobku (postępów nad pracą magisterską)
Literatura
Literatura obowiązkowa
1. Czapów Cz., Wychowanie resocjalizujące. Elementy metodyki i diagnostyki, PWN, Warszawa 1978
2. Konopczyński M., Metody twórczej resocjalizacji. Teoria i praktyka wychowawcza. PWN, Warszawa 2010
3. Pytka, Lesław, Pedagogika resocjalizacyjna. Wybrane zagadnienia teoretyczne, diagnostyczne i metodyczne, Wyd. Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2005
4. Podgórecki A. (red.), Socjotechnika. Funkcjonalność i dysfunkcjonalność instytucji, Książka i Wiedza, Warszawa.
5. Czapów Cz., Podgórecki A. (1972), Socjotechnika – podstawowe pojęcia i problemy, w: A. Podgórecki (red.), Socjotechnika. Style działania, Książka i Wiedza, Warszawa
6. Podgórecki A. (1970), Logika praktycznego działania, w: A. Podgórecki (red.), Socjotechnika. Jak oddziaływać skutecznie?, Książka i Wiedza, Warszawa.
7. Podgórecki A. (1974), Rola nauk humanistycznych w sterowaniu procesami zmiany społecznej (strategia społecznej zmiany), w: A. Podgórecki (red.), Socjotechnika. Funkcjonalność i dysfunkcjonalność instytucji, Książka i Wiedza, Warszawa
8. Afełtowicz Ł, Pietrowicz k., Maszyny społeczne: inżynieria społeczna w nowej perspektywie, „Kultura i Edukacja”n r2 , 7-25, 2008
9. Kubinowski D., Jakościowe badania pedagogiczne, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2010
10. Łobocki Mieczysław, Metody i techniki badań pedagogicznych, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2000
11. Miles M. B., Huberman A. M., Analiza danych jakościowych, przeł. Stanisław Zabielski, Wydawnictwo Uniwersyteckie Trans Humana, Białystok 2000
Literatura uzupełniająca:
1. Urban Bronisław, Stanik, Jan M., (red.) Resocjalizacja T.I i II, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008
2. Metody badań jakościowych, t. 1 i 2, red. Norman K. Denzin, Yvonna S. Lincoln, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010
3. Nowak Stefan, Metodologia badań społecznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 200
4. Palka Stanisław, Metodologia. Badania. Praktyka Pedagogiczna, GWP, Gdańsk 2006
5. Kvale Steiner, Prowadzenie wywiadów, przeł. Agata Dziuban, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011
6. Brzeziński Jerzy, Elementy metodologii badań psychologicznych, PWN, Warszawa 1984
7. Czapów Czesław. (1974), Elementy funkcjonalności instytucji, w: Socjotechnika. Funkcjonalność i dysfunkcjonalność instytucji, Książka i Wiedza, Warszawa.
8. Ferguson George A., Yoshio, Takane, Analiza statystyczna w psychologii i pedagogice, PWN, Warszawa 2009
9. Nowak Stefan, Metodologia badań społecznych, PWN, Warszawa 2021
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: