Składnia w semantyce, semantyka w składni. Wybrane problemy teoretyczne 3322-SKSEM-OG

Składnia i semantyka to dwie dziedziny badań lingwistycznych, które w nauczaniu akademickim wykładane są zazwyczaj na odrębnych kursach. Celem konwersatorium jest przyjrzenie się tym aspektom zarówno składni, jak i semantyki, w których obie te dyscypliny wspierają i uzupełniają się nawzajem. Gdzie wytyczyć granicę między nimi? Czy istnieją badania czysto składniowe i czysto semantyczne? Czy można mówić o znaczeniu poszczególnych form gramatycznych i konstrukcji składniowych? Jeśli tak, to w jaki sposób to znaczenie analizować?
Podczas zajęć omówione zostaną różne nurty badań składniowych i semantycznych, od generatywizmu Noama Chomskiego i jego następców, przez strukturalne ujęcia Andrzeja Bogusławskiego, Stanisława Karolaka i Anny Wierzbickiej, po teorie kognitywistyczne Ronalda Langackera. Na zajęciah będziemy czytać zarówno teksty polsko-, jak i angielskojęzyczne. Przeanalizujemy tok rozumowania oraz argumentację autorów, aby lepiej zrozumieć istotę różnorodnych nurtów badań językoznawczych oraz źródła rozbieżności w spojrzeniu na stosunek gramatyki i znaczenia. W tym celu zastosowane zostanie podejście zwany analizą dyskursu.

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Tryb prowadzenia

w sali

Efekty kształcenia

Student:
- zna miejsce składni i semantyki w badaniach językoznawczych;
- wie, czym jest składnia semantyczna, struktura predykatowoargumentowa, struktura tematyczno-rematyczna, przypadek głęboki oraz analizuje teksty z użyciem tych narzędzi analitycznych;
- zna metody analizy semantycznej wybranych kategorii gramatycznych;
- czyta ze zrozumieniem teksty naukowe z dziedziny składni i semantyki języka naturalnego, zarówno w języku polskim, jak i w języku angielskim;
- analizuje dyskurs tekstu naukowego;
- adekwatnie zdaje sprawę z literatury przedmiotu (zarówno polskiej, jak i angielskiej).

Kryteria oceniania

Aktywność na zajęciach, praca semestralna.

Praktyki zawodowe

Nie.

Literatura

Bogacki K., Karolak S., 1992: Założenia gramatyki o podstawach semantycznych. W: Podstawy metodologiczne semantyki współczesnej. W: „Język a kultura” 8, s. 157–187.
Bogusławski A., 1966: Semantyczne pojęcie liczebnika i jego morfologia w języku rosyjskim. Wrocław.
Bogusławski A., 1973: O analizie semantycznej. W: „Studia Semiotyczne”, s. 47-70.
Bogusławski A., 1974: O rozkaźniku. W: „Prace Filologiczne” XXV, s. 191-198.
Bogusławski A., 1976: O zasadach rejestracji jednostek języka. W: „Poradnik Językowy” VIII, s. 356-364.
Bogusławski A., 1979: Indirect Questions: One Interpretation or More? W: „Linguistica Silesiana”, nr 3, s. 39-52.
Bogusławski A., 1988a: Język w słowniku. Wrocław.
Bogusławski A., 1988b: Preliminaria gramatyki operacyjnej. W: „Polonica” XIII, s. 163-223.
Bogusławski A., 2002: Myślenie życzeniowe i działanie życzeniowe. Jeszcze o rozkaźniku i narzędziach pokrewnych. W: Język narzędziem myślenia i działania. Materiały z konferencji zorganizowanej z okazji 100-lecia „Poradnika Językowego” (Warszawa, 10-11 maja 2001 r.), Warszawa, s. 86-95.
Bogusławski A., 2003: Aspekt i negacja. Warszawa.
Chierchia G., McConnell-Ginet S., 2000: Meaning and Grammar. An Introduction to Semantics. The MIT Press.
Chomsky N., Aspects of the Theory of Syntax, 1965. Massachusetts: The MIT Press.
Chomsky N., The Minimalist Program, 1995. Massachusetts: The MIT Press.
Danielewiczowa M., 1996: O znaczeniu zdań pytajnych w języku polskim: charakterystyka struktury tematyczno-rematycznej wypowiedzeń interrogatywnych. Warszawa.
Danielewiczowa M., 2010: Schematy składniowe – podstawowe kwestie metodologiczne. W: „Poradnik Językowy”, nr 3, s. 5-27.
Fillmore Ch. J., 1968: The Case of Case. W: Universals in Linguistic Theory. New York, s. 1-88.
Frege G., 1977: Pisma semantyczne. Warszawa.
Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, Warszawa 1984.
Gramatyka współczesnego języka polskiego. Składnia, Warszawa 1984.
Karolak S., 2001: Od semantyki do gramatyki: wybór rozpraw. Warszawa.
Langacker R., 2008, Cognitive Grammar: A Basic Introduction. New York
Świdziński M., 1993: Semantics of Indirect Questions in Polish. Warszawa.
Wierzbicka A., 1980: The Case for Surface Case. Karoma.
Wierzbicka A., 1988: The Semantics of Grammar. John Benjamins Publishing.
Wierzbicka A., 2006: Semantyka. Jednostki elementarne i uniwersalne. Lublin.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3322-SKSEM-OG w USOSweb