Lingwistyka. Wprowadzenie metodologiczne 3322-LINGWM-OG

Wykład jest przeznaczony w sposób wyróżniony dla doktorantów w dyscyplinach lingwistycznych. Jego wykorzystanie jako tzw. przedmiotu ogólnouniwersyteckiego jest możliwe, ale musi być podporządkowane zadaniom z zakresu propedeutyki badań lingwistycznych (wykład nie jest zorientowany na popularyzację wiadomości o językach).

1. Lingwistyka jako dyscyplina naukowa. Badania teoretyczne (pogranicze filozofii i językoznawstwa); badania materiałowe.
Rys historyczny (dotyczący zasadniczo badań teoretycznych). Tradycja indyjska. Dorobek chiński. Centralna magistrala światowa: grecko-rzymsko-arabsko-europejsko-amerykańska. Wkład niemiecko-duński, polsko-rosyjski, francusko-szwajcarski, czeski. Współczesna dominacja badań amerykańskich i brytyjskich.
Ścieranie się psychocentryzmu, logocentryzmu ekspresyjnego i logocentryzmu wiedzocentrycznego jako naczelnych nurtów teoretycznych.
2. Podstawy teorii wiedzy i teorii nauki (wraz z klasyfikacją studiów naukowych). Ich tło światopoglądowe.
Jakość i ilość informacji. Dowodzenie i wyjaśnianie. Ilustracje lingwistyczne.
Zasady postępowania badawczego: (a) pragmatyczne; (b) immanentne – w procesie konceptualizacyjnym, propozycyjno-selekcyjnym, asercyjnym.
3. Istota języka; język i mowa. Zdanie, wypowiedzenie, wypowiedź. Lokucja, illokucja, perlokucja. Kompetencja, performancja.
Specyfika studiów lingwistycznych. Ich klasyfikacja ogólno-teoretyczna i szczegółowo-przedmiotowa.
4. Językoznawstwo wewnętrzne (synchroniczne). Wyrażenie.
Pierwszy i drugi szczebel rozczłonkowania.
Baza języka vs. jego peryferie. ‘Mówienie, że _’, ‘mówienie: _’; inne wypowiedzi / użycia języka.
Jednostka języka; projekcja składniowa podstawowego zasobu jednostek języka. Jednostki „leksykalne” i operacyjne. Fleksja; słowotwórstwo („derywacja”). Jednostki asyntaktyczne.
Drugi szczebel rozczłonkowania. Problemy wyuczalności i redundancji. Fonologia, fonetyka; grafematyka.
Właściwości semantyczne wyrażeń vs. właściwości pragmatyczne wyrażeń: (a) kodowe, (b) performancyjne (tropy).
Zasady opisu. Proporcjonalizm. Negatywizm.
5. Językoznawstwo zewnętrzne – synchroniczne i diachroniczne.
Językoznawstwo porównawcze.
Stylistyka.
Różnorodność języków: genealogiczna i typologiczna. Etymologia. Etnolingwistyka.
Zmienność języków. Zmiany „fonetyczne”; „analogiczne”; inne. Ich prawidłowości vs. ich nieregularność.
Językoznawstwo konfrontatywne: taksonomiczne; przekładowe.
6. Językoznawstwo konstruktywistyczne.