Wprowadzenie do lingwistyki migowej 3322-LINGM-OG

1. Wprowadzenie. Mity dotyczące języka migowego: wskazanie różnic między językiem fonicznym a migowym, odróżnienie j. migowych od pantomimy. Wprowadzenie terminów: język wizualno-przestrzenny, gramatyka przestrzenna, Głuchy (kulturowo) i głuchy.
2. Język migowy jako język naturalny. Cechy języka wg Ch. Hocketta. Język migowy a migany. Wprowadzenie terminów: naturalny język migowy (MIGOWY) i system języka miganego (SYSTEM, MIGANY) oraz pidżynowe języki migowe. Analiza różnic na przykładzie PJM/SJM, ASL/ESE.
3. Narzędzia badawcze. Systemy zapisu języków migowych. Korpusy języków migowych na świecie oraz słowniki. Transkrypcje naukowe i anotacje. Programy do komputerowej analizy tekstów migowych.
4. Języki migowe na świecie. Typologia, podział języków wizualno-przestrzennych (klasyfikacja genetyczna, ze względu na użytkowników-wioskowe i społeczne). Stan prawny.
5. Modalność foniczna i migowa. Bimodalność. Neurolingiwstyka a badania nad językami migowymi (afazje).
6. / 7. Podstawowe zagadnienia opisu j. migowych (podział znaków migowych, symultaniczność, inkorporacja, nielinearność, elementy niemanualne). Podstawowe terminy. Problemy metodologiczne. Przestrzeń i ruch w języku migowym. (typy, funkcje)
8. / 9. Fonologia – terminy: fonem, sylaba, chrem, prozodia.
Fonologiczna budowa znaku – koncepcja W. Stokoe’ego (pierwsza transkrypcja fonologiczna). Najnowsze propozycje zapisu fonologicznego: Move-Hold Model, Hand Tier Model, HamNoSys, Model Brentari (ćwiczenia w zapisie znaków w podanych modelach).

10. / 11. Morfologia – morfem a fonem. Podział morfemów wg Liddela (morfemy samodzielne i niesamodzielne, garniczne). Problemy z wyodrębnianiem morfemów: procesy inkorporacyjne, modyfikacja ruchu, elementy niemanualne.

12. Problem wyodrębniania części mowy. Fleksja wewnętrzna. Czasownik w JM. Uniwersalia językowe – czy wszystkie języki muszą posiadać czasowniki/rzeczowniki? Czasownik –definicja, kategorie werbalne (temporalne, aspektowa, osobowa) – analiza zdań JM pod względem wyodrębniania części mowy. Podział Padden na czasowniki różnych typów (ćwiczenia). Kategoria uzgodnienia w JM.
13. Składnia. Analiza przykładów z ASL – wyodrębnianie typów zdań. (zdania oznajmujące, zdania pytające /o rozstrzygnięcie, o uszczegółowienie/, rozkazy, tzw. pytanie retoryczne, zdania z uwydatnionym tematem, z zdania z emfazą -powtórzenie zaimka pytajnego)
14. Ikoniczność w języku migowym. Przestrzenne metafory w języku migowym - koncepcja Liddle’a. Definicja ikoniczności, podział znaków ze względu na stopień motywacji.
15. Rodzaje tekstów w językach migowych: narracja, dialog, poezja. Próba zapisu „przestrzennego opowiadania”- problem nielinearności i nietrwałości tekstu. „Czerwony kapturek” – przykład propozycji transkrypcji narracji w PJM. Poezja ABC.

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Efekty kształcenia

Student:
WIEDZA
1. Wskazuje różnice między naturalnym językiem migowym a językiem miganym.
2. Rozpoznaje trzy modele fonologiczne znaku w języku migowym. Podaje ich główne cechy.
3. Opisuje terminy: przestrzeń migowa, gramatyka przestrzenna, locus, locative, uzgodnienie, fonem, morfem, inkorporacja, klasyfikator.
4. Wymienia typy zdań pojedynczych charakterystycznych dla PJM (oznajmienia, pytania, rozkazy, zdania z uwydatnionym tematem, tzw. pytania retoryczne, zdania z emfazą)

UMIEJĘTNOŚCI
1. Analizuje budowę znaku migowego pod względem fonologicznym – potrafi korzysta z modelu MH oraz HT.
2. Wyodrębnia ze znaku morfemy, klasyfikuje je wg. Podziału Liddela.
3. Stosuje transkrypcje znaków w formie glos, w SignWriting oraz w systemie HamNoSys.
4. Wskazuje gramatyczne funkcje przestrzeni migania.

POSTAWY
1. Docenia różnorodność kulturową i językową na świecie.
2. Szanuje naturalny język migowy i traktuje go jako wartość.
Akceptuje inność kulturową Głuchych i traktuje PJM jako nieodzowny element ich kultury.

Kryteria oceniania

Zaliczenie końcowe, które student uzyskuje na podstawie:
1.Obecności i aktywności na zajęciach;
2. Pisemnego testu końcowego.

Praktyki zawodowe

nie

Literatura

Aronoff, M., Meir I, Sandler W., 2005, The paradox of sign language morphology,
„Language” vol. 81, s. 301-344.
Bloomfield L., 1933, Language and Linguistics, London: Compton Printing Ltd, s.38-41.
Brentari D., 2009, Modality differences in sign language phonology an morphophonemics, [w:] Modality and Structure in Signed and Spoken Languages, Meier R.P., Cormier K., Quinto-Pozos D. (red.), Cambridge University Press.
Brentari, D. 1999. A Prosodic Model of Sign Language Phonology, MIT Press,
Cambridge, s.1-58.
Brentari D. (red.), Sign Languages, Cambridge University Press, Cambridge 2010 r.
Clayton V., Ceil L., 2000, Linguistics of American Sign Language: An Introduction,
Washington: Gallaudet University Press, s. 95 -101, 203-204.
Crasborn O., Technological, liguistic and ethical challenges in sparing sign language data online within the ECHO Project, http://www.let.kun.nl/sign-lang/echo/docs/ECHO_SL_challenges.pdf.
Hockett Ch., 1979, Z zagadnień uniwersaliów językowych, [w:] Kurkowska H.,
Weisenberg A. (red.), Językoznawstwo strukturalne ,Warszawa: PWN (część o
uniwersaliach definicyjnych).
Keith A., 1977, Classifiers, „Language” vol. 53 nr 2, s.285-287,
http://links.jstor.org/sici=0097-8507%28197706%2953%3A%3C285%3E2.0CO%B2-1.
Liddell S. K., 2003, Grammar, Gesture, and Meaning in American Sign Language,
Cambridge: Cambridge University Press.
Meir I., 2002, A cross-modality perspective on verb agreement, “Natural Language and Linguistic Theory” vol. 20 no. 2., s. 413-450.
Świdziński M., Gałkowski T. (red.), Studia nad kompetencją językową i komunikacją niesłyszących, Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
Neidle C., Kegl J., MacLaughin D., Bahan B., Lee R.G., 2000, The Syntax of American Sign Language: Functional Categories and Hierarchical Structure, Cambridge, MA: MIT Press.
Nonhebel A., Crasborn O., van der Kooij E., Sign language transcription conventions for the ECHO Project, Nijmegen: Uniwersytet w Nijmegen, http://www.let.kun.nl/signlang/echo/docs/transcr_conv.pdf.
Rosner K., 1995, Teoria języka i umysłu ludzkiego Noama Chomsky'ego i jego
interdyscyplinarna doniosłość, [w:] Noama Chomsky'ego próba rewolucji naukowej, t. 1, Warszawa.
Sandler W., Lillo - Martin D., 2006, Sign Language and Linguistic Universals, Cambridge Univeristy Press
Schmitt B., Zhang S., 1998, Language structure and categorization: a study of classifiers in consumer cognition, judgment and choice, „The Journal of Consumer Research”, tom 25. nr 2, s. 108-122.
Stokoe W. C., 1960, Sign Language Structure: An Outline of the Visual Communication Systems of the American Deaf, [w:] Studies in Linguistics: Occasional Papers, Buffalo: Department of Anthropology and Linguistics, University of Buffalo, http://jdsde.oxfordjournals.org/content/10/1/3.full.pdf+html?maxtoshow=&HITS=10&hits=10&RESULTFORMAT=&fulltext=Sign+Language+ Structure&searched =1&FIRSTINDEX=0&resourcetype=HWCIT.
Sutton-Space R., Woll B., 2008, The Linguistics of British Sign Language. An Introduction, Cambridge: Cambridge University Press.
Świdziński M., 2007, Jak Głusi przyswajają język: o językach migowych i miganych, [w:] Grzesiak I. (red.), Język migowy we współczesnym szkolnictwie na świecie i w Polsce, Malbork: Wydawnictwo Stanisław Sumowski, s. 16 – 24.
Tomaszewski P, Rosik P, 2007, Sygnały niemanualne a zdanie pojedyncze w Polskim Języku Migowym: gramatyka twarzy, „Poradnik Językowy”, z.1., s. 33 – 49.
Tomaszewski P., 2004, Polski Język Migowy – mity i fakty, „Poradnik językowy”, z. 6, s. 59-72.
Tomaszewski P., 2005, O niektórych elementach morfologii Polskiego Języka Migowego: złożenia (cz.1), „Poradnik Językowy”, z.2, s.61-75.
Twardowska E. (red.), Stan badań nad Polskim Językiem Migowym, PZG Oddział Łódzki, Łódź 2008 r.
Fischer S.D., Siple P., Theoretical Issues in Sign Language Research vol.1, Chicago and London : The University of Chicago Press , s. 81-108.
Brown K., Ogilvie S., Concise encyclopedia of languages of the world, Elsevier, Oxford 2008 r.
Wilcox s., American Sign Language as a Foreign Language. ERIC Digest, http://www.listen-up.org/dnload4/asl-eric.pdf.
Hohenberger A., The Possible Range of Variation Between Sign Languages: Universal Grammar, Modality, and Typological Aspects, http://www.ii.metu.edu.tr/~hohenberger/pdf_publications/Ch%2011%20-%20Hohenberger.pdf.
Schwager W., Ulrike Z., Word classes in sign languages. Criteria and classifications, http://pubman.mpdl.mpg.de/pubman/item/escidoc:95000:4/ component/escidoc:94999/Schwager_Word_Classes_Stud_inLang_2008.pdf.
Górski, R. (i inni), Polski korpus, 2009 r., http://www.academia.pan.pl/pdf/system__-_Polski_korpus.pdf
Kelsall S., (BMC) Movement and Location Notation for Americna Sign Language, http://www.swarthmore.edu/SocSci/Linguistics/Papers /2006/kelsall_sarah.pdf, 2006 r.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3322-LINGM-OG w USOSweb