Kultura języka z elementami stylistyki 3321-Z3S21KJ
Kurs kultury języka polskiego dla italianistów przybliża uczestnikom zajęć podstawowe pojęcia związane z poprawnością językową, zapoznaje ich z jej kryteriami oraz zwraca uwagę na najczęstsze błędy dotyczące różnych poziomów języka:
- ortografii i interpunkcji
- fleksji nazwisk
- składni (konstrukcje składniowe typowe dla języka polskiego i włoskiego)
- leksyki i semantyki.
Zajęcia dotyczą przede wszystkim normy języka polskiego.
Celem zajęć jest wyposażenie studenta w wiedzę o zasadach polskiej poprawności językowej oraz kształcenie umiejętności wykorzystania jej w praktyce (np. w pracy zawodowej tłumacza tekstów lub pracującego w szkole polskiej nauczyciela). Student wykorzystuje wiedzę w praktycznych zadaniach pisemnych. Wstępem do zajęć jest refleksja dotycząca ewolucji języka oraz podstawowych pojęć związanych kulturą języka (system językowy, norma i jej typy, uzus językowy, kultura języka w ujęciu normatywnym, opisowym, terminologiczno-językoznawczym, polityka językowa, pedagogika językowa, etyka i estetyka słowa, poprawność językowa i jej poziomy). Po zakończeniu zajęć Student samodzielnie rozstrzyga wątpliwości ortograficzne i interpunkcyjne poprzez przywołanie stosownych reguł i wyjątków. Student ma wiedzę dotyczącą ortografii polskiej, z uwzględnieniem zmian wprowadzanych od 1 stycznia 2026 r., interpunkcji polskiej i jej zależności od składniowego ukształtowania zdania, odmiany nazwisk w polszczyźnie, zwłaszcza nazwisk włoskich, składni (budowy zdania polskiego, zdanie w tekście tłumaczonym a włoskie zdanie oryginalne), zwłaszcza w tekście tłumaczonym, a także elementów poprawności leksykalnej i stylistycznej. Student wie także, gdzie poszukiwać odpowiedzi na interesujące go problemy poprawnościowe dotyczące języka polskiego – jako narzędzia w pracy tłumacza, nauczyciela języka włoskiego itp. Student potrafi pomagać także innym poszukiwać takich odpowiedzi i służyć im swoja wiedzą w tej dziedzinie.
TEMATY
1. Wprowadzenie. Podstawowe pojęcia kultury języka, źródła normatywne. Podstawowe słowniki poprawnościowe, poradniki językowe. Jak szukać odpowiedzi na nurtujące nas wątpliwości językowe? System językowy. Poziomy języka. Norma językowa i jej rodzaje, różne koncepcje normy. Pojęcia związane z normą językową. Co jest poprawne w normie wzorcowej, a co w normie użytkowej? Przykłady z zakresu fleksji wyrazów pospolitych i fonetyki. Inne innowacje językowe. Kryteria oceny innowacji. Neologizmy.
2. Podstawowe zasady polskiej ortografii. Zmiany ortograficzne od 2026 r. (reforma ortografii).
3. Podstawowe zasady polskiej interpunkcji. Związek interpunkcji z budową składniową zdania.
4. Odmiana imion i nazwisk polskich i obcych, ze szczególnym uwzględnieniem imion i nazwisk włoskich.
5. SKŁADNIA I: związek główny w zdaniu polskim, związek zgody i związek rządu, wymagania składniowe polskich czasowników, skróty składniowe.
6. SKŁADNIA II: szyk wyrazów w zdaniu polskim, zasady użycia imiesłowowych równoważników zdania z imiesłowami przysłówkowymi, wyrazy funkcyjne, kalki składniowe w polszczyźnie.
7. Podstawy poprawności leksykalno-semantycznej: wyrazy modne, wyrazy mylone, wyrazy używane poza wzorcowym znaczeniem, błędy wynikające z polisemii i paronimii, łączliwość leksykalna, związki frazeologiczne, innowacje frazeologiczne.
8. Błędy językowe w polszczyźnie. Błędy językowe w tekstach tłumaczonych. Podsumowanie zajęć.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
W cyklu 2024L: | W cyklu 2025L: |
Tryb prowadzenia
Ogólnie: w sali mieszany: w sali i zdalnie | W cyklu 2024L: mieszany: w sali i zdalnie |
Efekty kształcenia
Umiejętności: absolwent potrafi
K_U07 - wskazać różnice systemowe między językiem polskim a włoskim oraz zastosować kryteria poprawności w obu językach;
Kryteria oceniania
Na zajęciach w każdym tygodniu studenci piszą krótki test w sali (15 min), za który otrzymują punkty (łącznie 105 p.). Studenci otrzymują także punkty za obecność na zajęciach (łącznie 15 p.). Można poprawiać każdy sprawdzian jeden raz.
Aby zaliczyć przedmiot, student musi uzyskać co najmniej 60% ogólnej sumy punktów. Osoby, które nie uzyskały odpowiedniej liczby punktów, mogą poprawić CAŁOŚĆ przedmiotu w sesji letniej lub w sesji wrześniowej.
UWAGA: osoby przebywające za granicą w ramach programu Erasmus będą mogły zaliczyć przedmiot po powrocie do Polski, pisząc w wyznaczonym terminie sprawdzian z całego przedmiotu (w sesji letniej i/lub sesji wrześniowej).
Aby zaliczyć przedmiot, studenci muszą zdobyć 2 punkty ECTS, które odpowiadają 60 godzinom nakładu pracy. Rozkładają się one następująco:
– udział w ćwiczeniach: 30 godzin (1 ECTS);
– przygotowanie się do sprawdzianów cząstkowych, praca w domu: 30 godzin (1 ECTS).
W czasie trwania zajęć student ma prawo do jednej nieobecności (nieobecność jednego dnia to nieobecność na dwóch jednostkach zajęciowych). Nie ma możliwości zaliczenia przedmiotu w przypadku większej liczby nieobecności. Jeśli ktoś chce usprawiedliwić nieobecności, musi w ciągu tygodnia udokumentować ich obiektywne przyczyny (np. zwolnieniem lekarskim). Wszystkie usprawiedliwione (nadliczbowe) nieobecności trzeba zaliczyć w formie krótkiego testu z zajęć (niewliczanego do sumy punktów).
Podstawa prawna: Regulamin studiów na Uniwersytecie Warszawskim, pkt 17 par. 2, pkt 4. 5 par. 17, par. 33.
Wszystkie sprawdziany cząstkowe muszą być przez studenta wykonane samodzielnie. Nie ma możliwości korzystania z narzędzi AI na zajęciach.
Odpowiednie procedury postępowania w takich wypadkach opisała Uniwersytecka Rada ds. Kształcenia w uchwale nr 14.
Praktyki zawodowe
Nie dotyczy.
Literatura
Bańko M. (red.) Polszczyzna na co dzień, Warszawa 2022.
Jadacka H., Kultura języka polskiego, t. 2, Fleksja, ortografia, składnia, Warszawa 2005.
Karpowicz T., Kultura języka polskiego, t.3, Wymowa, ortografia, interpunkcja, Warszawa 2009.
Kłosińska K. (red.), Nowe formy i normy, czyli poprawna polszczyzna w praktyce, Warszawa 2014.
Markowski A., Język polski. Poradnik, Warszawa 2003.
Markowski A., Kultura języka polskiego, t. 1, Teoria. Zagadnienia leksykalne, Warszawa 2005.
Markowski A. (red.), Nowy słownik poprawnej polszczyzny, Warszawa 1999.
Markowski A. (red.), Wielki słownik poprawnej polszczyzny, Warszawa 2004 (w tym także: hasła problemowe).
Osuchowska B., Poradnik autora, tłumacza i redaktora, Warszawa 2005 i wydania następne.
Polański E., Szopa M., Dereń E., Poradnik interpunkcyjny , Katowice 2010.
Rada Języka Polskiego, przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk, "Zasady pisowni i interpunkcji polskiej" [https://rjp.pan.pl/app/uploads/2025/11/2-zalacznik-do-komunikatu-11-25-wersja-jednolita.pdf]
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: