Humanistyka medyczna na przykładach literackich i filmowych 3321-M1S24MWL01
Zajęcia obejmują prezentację nurtu badań (jeszcze nie dyscypliny), krystalizującego się w
łonie nowej humanistyki na styku literatury i innych sztuk z naukami o człowieku. Poznamy
metodologię, narzędzia i funkcje Humanistyki Medycznej, a także propozycje opisu,
taksonomię i ramy teoretyczne nurtu, którego częścią jest medycyna narracyjna. „Chore
teksty” (począwszy od eseju V. Woolf On Being Ill), patografie stają się nie tylko nowym
narzędziem dydaktycznym i terapeutycznym. Pozwalają na operowanie narracją (o
związanym z chorobą cierpieniu) jako nową ścieżkę poznawczą. Zastanowimy się, jak w tej
odmianie tekstów doświadczenie choroby eksploruje i modeluje jaźń. Narracja o chorobie
jako środek przedstawiania tożsamości i badania rozwoju „narracyjnego ja”. Będziemy
analizowali (w wyborze) teksty kultury (powieści, autobiografie, non-fiction, filmy, animacje,
powieści graficzne) zaliczane do kategorii patografii. Wypróbujemy przydatność poetyk,
teorii i metodologii do analizy i opisu tych tekstów, takich jak np. poetyka afektywna
określająca wzajemne oddziaływanie na siebie tekstu i odbiorcy (w takich tekstach jak np.
Dzienniki J. Pilcha, Pieśni bełkotu E. Mortiera, The Father F. Zellera).
Teksty opracowań i omawianych patografii udostępnia prowadząca.
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza: absolwent zna i rozumie:
K_W04 specyfikę przedmiotową i metodologiczną literaturoznawstwa, w szczególności
włoskiego;
K_W06 zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej i prawa autorskiego;
Umiejętności: absolwent potrafi:
K_U05 prezentować opinie i argumenty, prowadzić dyskusje oraz operować szerokim
zakresem możliwości wypowiedzi w języku włoskim;
K_U06 potrafi czytać ze zrozumieniem różnego rodzaju teksty kultury oraz przeprowadzić
ich pogłębioną analizę w języku włoskim;
K_U07 zrealizować projekt badawczy, translatorski, edytorski lub glottodydaktyczny w
ramach warsztatów;
K_U11 planować i organizować pracę, określać priorytety w realizacji zadań;
K_U12 współpracować w zespole.
Kompetencje społeczne: absolwent jest gotów do:
K_K01 zasięgania opinii ekspertów w przypadku trudności z samodzielnym rozwiązaniem
problemu;
K_K02 krytycznej oceny własnych działań i umiejętności;
K_K03 przestrzegania zasad etyki zawodowej i rozwijania dorobku zawodu;
K_K04 uczestniczenia w życiu kulturalnym, odpowiedzialnego wypełniania zobowiązań
społecznych.
Kryteria oceniania
Udział w zajęciach jest obowiązkowy. Dopuszczone są dwie nieusprawiedliwione nieobecności w semestrze. Ocenę końcową uzyskujemy za pisemny projekt.
Literatura
Wybrana bibliografia opracowań i lektur uzupełniających:
Benedetti Carla, La letteratura si salverà dall’estinzione, Einaudi, Milano 2021
Calabrese Stefano, Introduzione, in Id. (a cura di), Neuronarratologia. Il futuro dell’analisi del racconto,
Archetipolibri, Bologna 2012
Calabrese Stefano, Valentina Conti, Chiara Fioretti, Che cos’è la medicina narrativa, Carocci Editore, Roma
2022
Carroll Joseph, Literary Animal, Evolution and the Nature of Narrative, Northwestern University Press, 2005.
Casadei Alberto, Biologia della letteratura. Corpo, stile, storia, sulla base dei più recenti studi di poetica
cognitiva Il Saggiatore, Milano, 2018
Charon Rita, Medicina Narrativa. Onorare le storie dei pazienti, a c.di M.Castiglioni e trad. it. C.Delorenzo,
Raffaello Cortina, Milano 2019
Cometa Michele, Perché le storie ci aiutano a vivere. La letteratura necessaria, Raffaello Cortina, Milano 2017
Couser Thomas, Recovering Bodies: Illness, Disability, and Life-Writing University of Wisconsin, USA 1997
Damasio Antonio, L’errore di Cartesio. Emozione, ragione e cervello umano, Adelphi, Milano 2004
De Liso Daniela, Merola Valeria (a cura di) La medicina dell’anima: prosa e poesia per il racconto della
malattia, Loffredo, Napoli 2020
Demetrio Duccio, Raccontarsi come cura del sé, Raffaello Cortina, Milano 1996.
Di Maro Maria e Petriccione Matteo, Il racconto della malattia. Atti delle sessioni parallele del Convegno
Internazionale di studi «Il racconto della malattia» (L’aquila, 19-21 febbraio 2020), Loffredo, Napoli, 2021.
Duccio Demetrio, La scrittura clinica. Consulenza autobiografica e fragilità esistenziali, Raffaello Cortina,
Milano 2008.
Eugenio Borgna, Aldo Bonomi, Elogio della depressione, Einaudi, Torino 2011.
Fisher Janina, Guarire la frammentazione del sé. Come integrare le parti di sé dissociate dal trauma
psicologico, Raffaello Cortina, Milano 2017
Frank Arthur W., Il narratore ferito. Corpo, malattia, etica, trad. it. Christian Delorenzo, Einaudi, Torino 2022
Good Byron J., Narrare la malattia. Lo sguardo antropologico sul rapporto medico-paziente, trad. it. Di Silvio
Ferraresi, Einaudi, Torino 2006.
Gottschall Jonathan, L’istinto di narrare. Come le storie ci hanno reso umani, trad. it. G. M. Olivero, Bollati
Boringhieri, Torino 2018.
Havi Carel, Malattia. Il grido della carne, trad.it. L. Spinelli, Ariele, Milano 2016
Anne Hunsaker Hawkins, Recostructing Illness: Studies in Pathography, Purdue University Press, USA 1998
Ilich Ivan, Nemesi Medica. L’espropriazione della salute, trad. it. D. Barbone, Mondadori, Milano 1974.
Jeffrey K. Aronson, “Autopathography: the patient’s tale”, «BMJ», n.321, 2000
Kleinman Arthur, The Illnessnarratives: Suffering, Healing, and the Human condition, Basic Books, New York
1988
Loddo Mariarosa, Patografie. Voci, corpi, trame, Mimesis, Milano 2020
Manferlotti Stefano, La malattia come metafora nelle letterature d’Occidente, Liguori, Napoli 2014
Mucci Clara, Trauma e perdono, Raffaello Cortina, Milano 2014
Serkowska Hanna e Villani Paola (a cura di), PerdutaMente. Vecchiaia e declino cognitivo fra scienza e
letteratura, FrancoAngeli, Milano, 2021
Siti Walter, Contro l'impegno. Riflessioni sul Bene in letteratura, Milano, Rizzoli, 2021
Sontag Susan, La malattia come metafora e l’Aids e le sue metafore, trad. it. P.Dilonardo, Nottetempo, Milano
2020
Van Der Kolk Bessel, Il corpo accusa il colpo. Mente, corpo e cervello nell’elaborazione delle memorie
traumatiche, trad. it. di M. S. Patti e A. Vassalli, Raffaello Cortina, Milano 2015
Villani Paola, Dalla Medicina Narrativa alla Narratologia medica. L’Homo patiens come Homo textilis,
«Studium», n.1, 2023.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: