Narracje maladyczne: choroba we współczesnej literaturze i filmie 3321-M1S19KL02
Zajęcia prowadzone trybem seminaryjnym, poświęcone:
1. Prezentacji i analizie wybranych tekstów literackich (i filmowych), których głównym tematem są choroba (historia choroby i historia diagnozy/terapii/opieki), nie traktowana w sposób tradycyjny, jako pretekst, tło wydarzeń, motyw dalszoplanowy, czy trop, lecz jako przeżycie, doświadczenie egzystencjalne; sposób jej przeżywania i rozumienia przez pacjenta i lekarza, relacja między tymi ostatnimi. Teksty będą podzielone na grupy tematyczne (narracje o demencji, Parkinsonie, ALS, Aspergerze, autyzmie, depresji, itd.), na odmiany gatunkowe (dzienniki, wspomnienia, autobiografia/dokument itd). Omówimy wykorzystane środki wyrazu, metafory choroby zamiast choroby jako metafory, jak pisała Sontag.
2. Omówieniu literatury przedmiotu podzielonej na dwa bloki: Perspektywa medycyny humanistycznej (zmiana paradygmatu praktyki i dydaktyki medycznej; uzupełnienie narzędzi medycyny opartej na faktach EBM o narzędzia medycyny narracyjnej NBM; zmiana podejścia do chorego – od modelu paternalistycznego do partycypacyjnego; holistyczne podejście do chorego; relacje terapii i troski, itd.); Perspektywa narracyjna, szerzej humanistyczna, w tym literaturoznawcza: pato(auto)biografie w ujęciu Anne Hunsaker Hawkins; teoria terapeutycznego pannarratywizmu Arthura W.Franka i jej póżniejsza krytyka; narracje lekarzy, opiekunów i pacjentów w walce z epistemiczną niesprawiedliwością wg. Mirandy Fricker i Havi Carel; pojęcia zdrowia i choroby; fenomenologia i doświadczenie choroby; niewyrażalność bólu (Virginia Woolf), skrytość choroby (Hans Georg Gadamer); destygmatyzacja chorych i upośledzonych; zmiana wywołana chorobą i jej wpływ na procesy decyzyjne; skupienie uwagi na jednostkowym doświadczeniu choroby, re-integracja i afiliacja wg. Rity Charon.
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza:
K_W01
Definiuje i opisuje główne trendy i kierunki rozwoju współczesnej filologii oraz teorii i historii literatury, ma uporządkowaną i pogłębioną wiedzę obejmującą terminologię i metodologie stosowane we współczesnej historii literatury.
K_W05
Wskazuje kluczowe kierunki rozwoju i cechy współczesnej literatury włoskiej.
K_W05
Rozpoznaje i stosuje metody krytyki literackiej i krytyki źródłoznawczej (specjalizacja kulturowo-literacka).
Umiejętności:
K_U01
Potrafi porozumiewać się przy pomocy różnych kanałów i technik komunikacyjnych ze specjalistami w zakresie italianistyki i innych filologii, w zakresie innych dyscyplin humanistycznych, a także upowszechniać i popularyzować wiedzę o języku, historii i kulturze Włoch w formie rozbudowanej wypowiedzi pisemnej, ustnej, multimedialnej w języku włoskim i polskim.
K_U04
Umie samodzielnie zdobywać wiedzę w zakresie filologii, literaturoznawstwa, historii, poszerzać tę wiedzę o inne dyscypliny w celu zastosowania jej do sytuacji zawodowych i kierowania własną karierą zawodową.
Kompetencje społeczne:
K_K01
Ma pogłębioną świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i podnoszenia własnego poziomu kulturalnego.
K_K05
Jest dobrze przygotowany do nawiązywania współpracy w zakresie swoich zadań zawodowych i indywidualnych zainteresowań, w tym międzynarodowej.
Kryteria oceniania
Udział w zajęciach jest obowiązkowy. Dopuszcza się maksimum dwie nieusprawiedliwione nieobecności w ciągu semestru.
Na ocenę końcową składają się: ocena prezentacji własnych badań referowanych w czasie zajęć i aktywny udział w zajęciach (25% oceny), pisemny egzamin końcowy (75% oceny).
Literatura
Susan Sontag, Widok cudzego cierpienia, Kraków 2010.
Susan Sontag, Choroba i metafora. AIDS i jego metafory, Kraków, 2016.
Virginia Woolf, O chorowaniu, Wołowiec, 2010.
Hannah Zeilig, Dementia As a Cultural Metaphor w: The Gerontologist, Vol. 54, Issue 2 (1 April 2014), s. 258–267.
Michel Foucault, Narodziny kliniki, Warszawa, 1999.
Michel Foucault, Troska o siebie w: Historia seksualności, cz. III, s. 414-515.
Historia ciała. Różne spojrzenia. Wiek XX, red. J.-J. Courtine, Gdańsk, 2014.
Emil Cioran, O chorobie w Idem, Upadek w czas, Kraków 1994.
Emil Cioran, Zły demiurg, Kraków 1995.
Hans Georg Gadamer, O skrytości zdrowia, Poznań, 2011, s 129-143.
Fricker Miranda, Epistemic Injustice: Power and the Ethics of Knowing, Oxford 2007.
Havi Carel, Illness and DIsease oraz Illness as Transformative Experience
Ewa Domańska, Sprawiedliwość epistemiczna w humanistyce zaangażowanej, w: Teskty Drugie 2017
Arthur W. Frank, The Wounded Storyteller: Body, Illness and Ethics, Chicago, 1995.
Kleinman Arthur, Anne Hunsaker Hawkins, Reconstructing Illness: Studies in Pathography, West Lafayette 1993.
Hawkins Anne Hunsaker, Reconstructing Illness: Studies in Pathography, West Lafayette 1993.
Rita Charon, Narrative Medicine. Honoring the Stories of Illness, Oxford 2006
Thomas G. Couser Recovering Bodies: Illness, Disability and Life Writing, Madison, 1997.
Literatura piękna i medycyna, red. Maciej Ganczar, Piotr Wilczek, Kraków
2015.
Medycyna w filmie, red. Maciej Ganczar, Michał Oleszczyk, Kraków 2017.
Krüger-Fürhoff Irmela Marei, Narrating the Limits of Narration. Alzheimer’s Disease in Contemporary Literary Texts, w: Popularizing Dementia. Public Expressions and Representations of Forgetfulness, eds. Aagje M. C. Swinnen, Mark Schweda, Bielefeld 2015, s. 89–108.
Bernard Gert, Charles M. Culver, K. Danner Clouser, Bioetyka. Ujęcie systematyczne, Gdańsk 2009
Kazimierz Szewczyk, Bioetyka. 1, Medycyna na granicach życia i Bioetyka. 2, Pacjent w systemie opieki zdrowotnej, Warszawa 2006 i 2009.
Medycyna narracyjna. Opowieści o doświadczeniu choroby w perspektywie medycznej i humanistycznej, red. Marta Chojnacka-Kuraś, Warszawa, 2019.
Grzegorz Olszański, Mowa ciała w: Literatura na świecie, nr 9-10, 2018, ss. 383-405.
Stefano Calabrese, La fiction e la vita. Lettura, benessere, salute, Milano/ Udine 2017.
Giorgio Agamben, Homo Sacer. Suwerenna władza i nagie życie, Warszawa 2008.
Jedenaście tomów zbiorowych z serii: Między literaturą a medycyną, red. Grzegorz Wallner, Eugenia Łoch, Wyd. UMCS.
Oliver Sacks, Mężczyzna, który pomylił swoją żonę z kapeluszem, Poznań 1994.
Oliver Sacks, Stanąć na nogi, Poznań, 2011
[narracje bliskich i opiekunów] Ignatieff Michael, Scar Tissue, New York 1993 Hanna Samson, Miłość. Reaktywacja, Warszawa 2004.
Erwin Mortier, Pieśni bełkotu. Mamine godzinki, Warszawa 2011.
Baczak Jacek, Zapiski z nocnych dyżurów, Bielsko-Biała 1995.
[narracje lekarzy] Jürgen Thorwald, Pacjenci, Kraków 1973; Adam Kay, Będzie bolało, Kraków 2018; Richard Shepherd, Niewyjaśnione okoliczności. Kraków, 2018; Rana Awdish, W szoku. Moja droga od lekarki do pacjentki. Cała prawda o służbie zdrowia, Kraków 2018
[narracje chorych] Małgorzata Baranowska, To jest wasze życie, Świat Książki, Warszawa 2005 (lub wcześniejsze edycje)
Roth Philip, Everyman; Dziedzictwo. Historia prawdziwa; Nemezis.
Tiziano Terzani, Nic nie zdarza się przypadkiem, Pamiętniki Henryka Grynberga,
Dzienniki Sandora Maraia, Dzienniki Jerzego Pilcha.
[inne] Mariusz Sieniewicz, Walizki hipochondryka, Mark Haddon Dziwny przypadek psa nocną porą, itd.
Wybór reprezentatywnych dla omawianych zagadnień tekstów prymarnych zostanie ustalony wspólnie ze słuchaczami zależnie od zainteresowań.
Pozycje niedostępne w bibliotece udostępnia prowadzący
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: