Cywilizacja średniowieczna i przełom nowożytny na Pólwyspie Apenińskim 3321-M-Z1HWC

1. Kształtowanie się średniowiecznej Italii
–nazwy, położenie i główne miasta wielkich regionów historyczno-geograficzno-administracyjnych; etymologia nazwy polskiej Włochy (Włosi)
–plemiona germańskie:Goci (Wizygoci, Ostrogoci), Wandalowie, Longobardowie, Sasi, Frankowie, Burgundowie; inne plemiona: Hunowie, Awarowie; etapy tworzenia się państw germańskich na Półwyspie Apenińskim : królestwo TeodorykaWielkiego, wojny gockie, najazd Longobardów i utworzenie królestwa Longobardów
– podział Italii po najeździe Longobardów: Italia bizantyjska, Italia longobardzka (egzarchat raweński, główne miasta Italii longobardzkiej); struktura i główne cechy ustroju Królestwa Longobardów; mapa polityczna Italii w VII-VIII w.; zderzenie cywilizacji rzymskiej (chrześcijańskiej) z germańską (pogańską): różnice prawne, społeczne, norm i stylu życia, wartości; procesy akulturacji
– ekspansja Franków w VIII w. i włączenie Italii do imperium frankijskiego: wyprawy Pepina Krótkiego i Karola Wielkiego, królestwo Longobardów pod władzą Karolingów; reorganizacja struktur władzy,PatrimoniumsanctiPetri;odnowa cesarstwa na Zachodzie; karolińska idea chrześcijańskiej Europy; renesans karoliński
– Rola Italii w kształtowaniu się kultury średniowiecznej Zachodu : reforma klasztorów (wzorzec benedyktyński), fundamenty jedności zachodniej kultury, główne ośrodki kultury łacińskiej i greckiej w Italii wczesnego średniowiecza; rola papiestwa i Rzymu
– Italia w centrum handlu śródziemnomorskiego; odrodzenie miast i życia miejskiego
2. Pełne średniowiecze
– zdobycie władzy nad Italią przez Ottona I i odnowienie cesarstwa rzymskiego; konsekwencje dla Włoch i władców niemieckich przynależności Królestwa Italii do cesarstwa; władza biskupów; wielkie władztwa dynastyczne
– reforma gregoriańska – główne cele i decyzje; zasada rozdziału dwóch władz; przebieg reformy w Italii; konflikty cesarstwa z papiestwem: na przełomie XI i XII w.

– podbój przez Normanów południa Włoch, Królestwo Sycylii: ustrój i cechy Królestwa Sycylii za panowania Rogera II, wielokulturowość Królestwa, system feudalny; panowanie Fryderyka II na Sycylii i w Królestwie Italii, kodyfikacja prawa, kosmopolityzm dworu w Palermo (centrum kultury); odrębność północy i południa Włoch

3. Włochy „komunalne”

– rozwój gospodarczy Włoch w IX-XIII w. ze szczególnym uwzględnieniem handlu i wzrostu miast

– geneza powstania komuny miejskiej, proces powstawania komun (kontekst religijny, polityczny [konflikty cesarstwa z papiestwem] i społeczny), wczesny ustrój komuny miejskiej (konsularny);

– proces budowy miasta-państwa (państwa miejskiego): zasięg regionalny,kontekst polityczny; przekształcenia ustrojowe (system podesterylny; kryzys ustroju komunalnego w XIII - XIV w.: popoloi zdobycie przezeń władzy nad komuną;signoria i republika miejska w późnym średniowieczu, różnice regionalne; charakterystyka ustroju komuny miejskiej/miasta-państwa w XIII - XIV w. (na przykładzie Florencji i Wenecji)

– duchowość , życie religijne (ruch dobrowolnego ubóstwa, herezje, zakony żebrzące, kaznodziejstwo, bractwa religijne świeckich) i miejskość kultury północno-środkowych Włoch (styl życia, wartości, szkolnictwo i alfabetyzacja, literatura i sztuka); znacznie cywilizacji miejskiej na Półwyspie Apenińskim w rozwoju cywilizacyjnym Europy

– powstanie i rozwój uniwersytetów we Włoszech; charakterystyka ustroju uniwersyteckiego; główne uniwersytety; charakterystyka studiów i badań

3a. Królestwo Sycylii pod władzą Andegawenów:

- kryzys polityczny 1250-1266 i objęcie władzy przez Karola I; projekty dynastyczne i cele polityczne pierwszych Andegawenów; „Nieszpory sycylijskie” , wojna z Aragonią i podział królestwa Sycylii

4. Wyłanianie się nowej epoki (XIV-XV w.) i przełom nowożytny (XVI w.)

– kształtowanie się państwa regionalnego (wzrost potęgi największych państw miejskich); Italia bez papieża (niewola „babilońska) i w okresie Wielkiej Schizmy;

–nieudane próby zdobycia hegemonii na Półwyspie Apenińskim: wojny w I połowie XV w.; schyłek panowania andegaweńskiego i zdobycie Neapolu przez Aragonię; wzmocnienie monarchii papieskiej po soborze bazylejskim; pokój w Lodi (1454) i „pokój włoski” w II poł. XV w.; schyłek ustroju republiki miejskiej

– czarna śmierć, kryzysy demograficzne i przemiany gospodarczo-społeczne w II poł. XIV w. i w XV w.;

– początki humanizmu we Włoszech (II połowa XIV w. - początki XV w., humanizm „obywatelski”), charakterystyka wczesnego humanizmu (główne cele i założenia, cechy kultury humanistycznej, główne ośrodki, czołowi humaniści); narodziny kultury renesansowej, znaczenie Florencji, „przewrót” w sztuce (Ghiberti, Donatello, Brunelleschi, Masaccio, Alberti)

– Wojny włoskie (1494-1559): przyczyny, główne etapy i uczestnicy, międzynarodowy kontekst polityczny, pokój w Cateau- Cambrésis; mapa polityczna Półwyspu Apenińskiego po wojnach włoskich: dominium hiszpańskie, państwa niezależne

– Reformacja, reforma katolicka i kontrreformacja: nurty i działania reformatorskie, szerzenie się reformacji we Włoszech przed soborem trydenckim, nowe zakony; sobór trydencki (reforma katolicka): kontekst polityczny i religijny, główne reformy (doktryna katolicka, dyscyplina kleru, duszpasterstwo, reorganizacja kurii papieskiej); sobór trydencki (kontrreformacja): Święte Oficjum (inkwizycja rzymska) i Indeks Ksiąg Zakazanych; działalność Karola Boromeusza; rola nowych zakonów (ze szczególnym uwzględnieniem jezuitów) w reformie katolickiej i kontrreformacji

– – triumf kultury renesansowej we Włoszech (II połowa XV w.); charakter miejski i dworski włoskiego renesansu; główne ośrodki kultury renesansowej we Włoszech; czołowi humaniści i artyści włoskiego renesansu; znaczenie renesansu włoskiego w kulturze Europy XVI w.; Rzym papieski jako centrum kultury renesansowej w Europie