Rytm i słowo: strategie interpretacji tekstu w poezji i muzyce krajów hiszpańskiego obszaru językowego 3305-RS-SEM-LIC
Celem seminarium jest zapoznanie słuchaczy z elementami metodologii wybranych kierunków badań literaturoznawczych, z metodami badania historii gatunków muzycznych oraz rozwinięcie umiejętności krytyczno-literackich studentów. Ze względu na interdyscyplinarny charakter kursu, wprowadzone zostaną również podstawowe założenia komparatystyki literackiej i kulturowej, pozwalającej uwzględnić zarówno zjawisko intermedialności, jak i specyfikę splotu kultur kontynentu europejskiego i amerykańskiego, a także procesy globalizacji zachodzące w kulturze masowej. Na zajęciach będą przedstawione strategie interpretacji odwołujące się do pojęć takich jak close reading, intertekstualność, czy estetyka afektywna, zaczerpniętych z różnych nurtów teorii literatury (m. in. New Criticism, poststrukturalizm, teoria afektywna). Wśród ujęć interpretacyjnych znajdą się również socjokrytyka, krytyka feministyczna i dekolonialna. Zakres analizowanych utworów obejmie lirykę, teksty pieśni i piosenek z kręgu kultury hiszpańskojęzycznej. Na przykładach zaczerpniętych tak z poezji hiszpańskojęzycznej, przede wszystkim XX i XXI wieku, jak i z bogatego dziedzictwa kultury muzycznej Hiszpanii i Ameryki Łacińskiej (style flamenco m.in. tientos-tangos, solea, guajira; muzyka kreolska, np. payada, repentismo, cantadera; muzyka miejska, np. salsa, calypso, regguetón), zostaną omówione metody pracy obejmujące poziom tekstualny, relacje między tekstem a warstwą muzyczną i aspekty wizualne (teledysk, poezja wizualna). Korzystając z narzędzi wypracowanych w ramach zaproponowanych ujęć metodologicznych, uczestnicy seminarium dokonają analiz wybranych przez siebie utworów literackich i muzycznych, przygotują się do napisania pracy licencjackiej z zakresu literaturoznawstwa/ kulturoznawstwa lun nauki o sztuce.
Proponowane tematy poszczególnych zajęć:
1. Wprowadzenie
1.1 Strategia close reading: uważne czytanie tekstu poetyckiego i tekstu piosenki.
1.2 Podstawy dyskursu akademickiego. Metodologia pisania pracy dyplomowej.
2. Intermedialność i badania komparatystyczne:
2.1 Literatura i muzyka: zarys studiów komparatystycznych.
2.2 Intermedialność: poezja wizualna, instapoezja, teledysk.
3. Struktura rytmiczna i muzyczność tekstu
3.1 Analiza metryczna i badanie rytmu w poezji na wybranych przykładach (Luis Cernuda, Luis Cabrales)
3.2 Rytm tekstu a rytmika muzyczna: wybrany styl flamenco (tientos-tangos, solea, tarantas, seguiriya, guajira)
3.3 Decyma w improwizowanej muzyce kreolskiej (payada, repentismo, cantadera)
4. Perspektywa socjokrytyczna: społeczny wymiar tekstu poetyckiego i tekstu piosenki
4.1 Czas bardów: Paco Ibañez, Joan Manuel Serrat.
4.2 Pieśń zaangażowana: Víctor Jara i ruch ‘Nueva Canción’.
4.3 Murga urugwajska: komentarz do sytuacji polityczno-społecznej w karnawałowej formie.
5. Intertekstualność i interkulturowość
5.1 Związki poezji polskiej i hiszpańskiej (Teresa Soto "Un poemario")
5.2 "Colorín colorado", czyli poetyckie wersje baśni (Cecilia Domínguez Luis "Colorín colorado", Gabriela Mistral, "Caperucita roja", "Cenicienta", "Blanca Nieve en la casa de los enanos")
5.3 Nawiązania literackie w utworach muzycznych: album konceptualny "El mal querer", Rosalíi i oksytański "El román de Flamenca".
6. Krytyka feministyczna
6.1 Krytyka feministyczna jako strategia czytania poezji: Raquel Lanseros y Ana Merino, "La poesía soy yo. Poetas españolas del siglo XX (1886-1960)".
6.2 Kobieta w historii flamenco (cantaoras, bailaoras, tocaoras)
6.3 Postać kobieca i jej znaczenie w tekstach flamenco.
7. Krytyka dekolonialna: władza, tożsamość, dialog międzykulturowy
7.1 Rekonstrukcja spotkania kultur i problem "miejsca mówienia": Teresa Soto, "Crónicas de I."
7.2 Muzyka miejska jako wyraz tożsamości kolejnych pokoleń (salsa, calypso, regguetón).
8. Teoria afektu
8.1 Podmiot i estetyka afektu w tekście poetyckim (Chantal Maillard, Paloma Chen, Juan Herrero Diéguez, Marcos Nogales)
8.2 Konwencja sentymentalna w tradycyjnych gatunkach muzycznych Ameryki Łacińskiej (tango, bolero, guarania)
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza:
Słuchacz ma podstawowe wiadomości z zakresu metodologii badań literaturoznawczych i porównawczych, historii gatunków muzycznych i metod ich badania. Zna pojęcia takie jak intertekstualność, intermedialność, interkulturowość, i odnosi je do komparatystyki literackiej i kulturowej; zna również podstawowe założenia wybranych nurtów teorii literatury (strukturalizm, postrukturalizm, feminizm, teoria dekolonialna, teoria afektu). Ma ogólną wiedzę dotyczącą wybranych gatunków muzyki tradycyjnej i popularnej Hiszpanii i Ameryki Łacińskiej oraz hispanojęzycznych tekstów poetyckich i tekstów piosenek. Potrafi przeprowadzić analizę metryczną i stylistyczną utworu oraz dokonać jego interpretacji, a także osadzić go w szerszym kontekście literacko-kulturowym. Zna zasady pisania tekstu akademickiego i zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej. K_W01, K_W02, K_W03, K_W04, K_W05, K_W09
Umiejętności:
Student jest przygotowany do samodzielnego skonstruowania pracy dyplomowej. Posiada podstawowe umiejętności badawcze, obejmujące formułowanie i analizę problemów badawczych, dobór metod i narzędzi badawczych, opracowanie i prezentację wyników w zakresie literaturoznawstwa i kulturoznawstwa oraz nauki o sztuce.
Posługuje się dyskursem akademickim. Potrafi selekcjonować, analizować i oceniać informacje oraz posiada umiejętność merytorycznego argumentowania. Dokonuje analizy i interpretacji utworu poetyckiego, tekstu pieśni i piosenki, z wykorzystaniem pojęć z zakresu teorii literatury i odwołując się do poglądów innych autorów; dostrzega też wieloaspektowy charakter dzieła literackiego oraz innych tekstów kultury. Umie samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać umiejętności badawcze, kierując się wskazówkami opiekuna naukowego. K_U01, K_U02, K_U03, K_U04, K_U05, K_U08, K_U010
Kompetencje społeczne:
Student uważnie i aktywnie słucha innych dyskutantów, śledzi ze zrozumieniem ich tok myślenia. Selekcjonuje i porządkuje informacje; umie systematyzować i oceniać krytycznie poznawane treści, jak również jest gotów do aktywnego uczestnictwa w kulturze studiowanego regionu. K_K01, K_K03
Kryteria oceniania
Metody dydaktyczne:
• Metoda odwróconej klasy
• Prezentacja
• Dyskusja
• Mini-wykład
Kryteria oceniania:
Uczestnicy seminarium będą oceniani na podstawie obecności (dopuszczalne są dwie nieusprawiedliwione nieobecności za zajęciach), aktywności na zajęciach oraz terminowego przestawiania cząstkowych etapów pracy. W drugim semestrze będą prezentować tematy, konspekty prac licencjackich, a także ich fragmenty. Ostatecznie podstawą zaliczenia seminarium będzie złożenie całości pracy w wyznaczonym terminie. Szczegółowe informacje dotyczące zaliczenia oraz terminy zostaną podane na zajęciach.
Użycie narzędzi SI:
Stosujemy się do ogólnych wytycznych URK, które są podane: https://dokumenty.uw.edu.pl/dziennik/DURK/Lists/Dziennik/Attachments/134/DURK.2023.98.UURK.98.pdf
Literatura
Bibliografia:
Teksty teoretyczne
Ahmed Sara (2010), “Happy Objects”, [w:] The Affect Theory Reader, red. Melissa Gregg, Gregory J. Seigworth, Durham/ London: Duke University Press, s. 29-51.
Ahmed, Sara (2015), La poética cultural de las emociones, trad. Cecilia Olivares Mansuy, México: Programa Universitario de Estudios de Género.
Bassnet, Susan (1998), „¿Qué significa la literatura comparada hoy?”, [w:] Orientaciones en literatura comparada, antologia tekstów pod red. Dolores Romero López, Madrid, Arco Libros, s. 87 – 101.
Brooks, Cleanth; Warren, Robert Penn (1960), Understanding Poetry, New York, Holt, Rinehart and Winston.
Burzyńska, Anna, Markowski Paweł Michał (2009), Teorie literatury XX wieku, Kraków, Znak.
Domínquez César, Saussy Haun, Villanueva Darío (2016), Lo que Borges enseñó a Cervantes. Introducción a la literatura comparada, tłum. David Mejía, Barcelona, Taurus.
Fish, Stanley (1998), „¿Hay algún texto en esta clase?” [w:] Palti, Elías José (comp.): Giro lingüístico e historia intelectual, Buenos Aires, Quilmes.
Friedrich, Hugo (1978), Struktura nowoczesnej liryki. Od połowy XIX do połowy XX wieku, tłum. Elżbieta Felisiak, Warszawa, PIW.
Guillén, Claudio (1985), „Lo local y lo universal”, [w:] tegoż, Entre lo uno y lo diverso, Barcelona, Editorial Crítica, s. 17 – 24. „Lo uno y lo diverso”, [w:] tegoż, Entre lo uno y lo diverso, Barcelona, Editorial Crítica, s. 25 – 37.
Hejmej, Andrzej (2013), Komparatystyka. Studia literackie - studia kulturowe. Kraków, Universitas.
Historie i teorie nowoczesnej komparatystyki od szkoły amerykańskiej do biohumanistyki: literatura światowa i przekład (2022), red. Tomasz Bilczewski, Andrzej Hejmej, Ewa Rajewska, Kraków, Wydawnictwo UJ.
Kultura afektu – afekty w kulturze: humanistyka po zwrocie afektywnym (2015), red. R. Nycz, A. Łebkowska i A. Dauksza, Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
Pannikar, R. (1989), “What Is Comparative Philosophy Comparing”, [w:] Interpreting across Boundaries. New Essays in Comparative Philosophy, red. Larson J., Deutsch E., Delhi: Motilal Banarsidass, s. 116-136.
Quijano, A. (1992), “Colonialidad y modernidad/racionalidad”, Perú Indígena, 13 (29), s. 11- 20.
Maillard, Chantal (2019), La baba del caracol. Cinco apuntes sobre el poema, Madrid, Vaso Roto Ediciones.
Medel, Elena (2018), Todo lo que hay que saber sobre la poesía, Barcelona, Ariel.
Montalbetti, Mario (2024), El pensamiento del poema, Pólvora, Santiago.
Nycz, Ryszard (1993), „Intertekstualność i jej zakresy: teksty, gatunki, światy” [w:] tegoż, Tekstowy świat: poststrukturalizm a widza o literaturze, Warszawa, Wydawnictwo Badań Literackich PAN, s. 78 – 109.
Remak H. H. Henry (1998),“La literatura comparada: definición y función” [w:] M. J. Vega y N. Carbonell (ed.) La literatura comparada: principios y métodos, Madrid, Gredos, s.89 – 99. [„Literatura porównawcza jej definicja i funkcje”, [w:] Antologia zagranicznej komparatystyki literackiej (1997), red. Janaszek – Ivaničková, Warszawa, Instytut Kultury, s. 25 – 36.]
Sociocríticas prácticas textuales cultura de fronteras (1991), red. M.-Pierrette Malcuzynski, Amsterdam, Atlanta: Rodopi.
Wybrane teksty literackie:
Chen, Paloma (2022), Invocación a las mayorías silenciosas, Málaga, Letraversal Poesía.
Domínguez Luis, Cecilia (2020), Colorín colorado, Santa Cruz de Tenerife: Diego Paun Ediciones.
Gutiérrez Carbajo, Francisco (2007), La poesía del flamenco, Córdoba: Almuzara.
Herrero Diéguez, Juan (2025), Cartogrfía de nadie, Madrid: Ediciones Rialp.
Lanseros, Raquel, Merino, Ana (2016), La poesía soy yo. Poetas españolas del siglo XX (1886-1960), Madrid: Visor.
Maillard, Chantal, (2024) Poesía completa (1988-2024), Barcelona: Tusquets Editores.
Mistral, Gabriela (1968), Poesías completas, Madrid: Aguilar.
Nogales, Marcos (2025), Salto de fe, Madrid: Ediciones Rialp.
Soto, T. (2008), Un poemario, Madrid: Ediciones Rialp.
Soto, T. (2020), Crónicas de I., Valencia: Pre-Textos.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: