Psychologia na poszczególnych etapach edukacyjnych 3305-PE-MD-1U
Przedmiot zorganizowany jest wokół tematów związanych z rozwojem osoby na przestrzeni życia ze szczególnym uwzględnieniem etapów dzieciństwa, adolescencji i wczesnej dorosłości. Wiedza o osiągnięciach właściwych dla danego okresu w obszarze poznawczym i społeczno-emocjonalnym, oraz o złożonych wzajemnych zależnościach pomiędzy nimi, będzie podstawą do zrozumienia rozwoju zdolności do sądów moralnych, do wchodzenia w relacje (koleżeńskie, partnerskie, z opiekunami i wychowawcami) i korzystania z coraz większej autonomii. Przedstawione i poddane pod dyskusję zostaną m.in. koncepcje rozwoju opracowane przez: Erika Eriksona (teoria kryzysów rozwojowych), Johna Bowlby’ego i Mary Ainsworth (teoria kształtowania się więzi), Jeana Piageta (fazy rozwoju poznawczego od niemowlęctwa do adolescencji), Lwa Wygotskiego (teoria rozwoju psychospołecznego) oraz Lawrence’a Kohlberga (stadia rozwoju moralnego).
Równolegle przedstawione zostaną uwarunkowane rozwojowo trudności wychowawcze charakterystyczne dla konkretnych etapów procesu edukacyjnego oraz niektóre trudności wynikające z zakłóceń rozwoju. Dzięki zastosowaniu metody przypadków studentki i studenci będą mieli możliwość poszerzania rozumienia psychologicznych mechanizmów sytuacji problemowych oraz rozważenia różnorodnych sposobów zapobiegania im i poszukiwania rozwiązań dostosowanych do potrzeb i możliwości ucznia. Ważną umiejętnością rozwijaną podczas zajęć będzie autorefleksja - poznawanie i rozumienie własnych, świadomych i nieuświadomionych, przekonań na temat roli nauczyciela oraz namysł nad ich bezpośrednimi i pośrednimi konsekwencjami dla pracy dydaktycznej.
Przynajmniej jedne zajęcia przeznaczone zostaną na omówienie specyfiki kontaktu z rodzicami uczniów w różnym wieku (z uwzględnieniem faz cyklu życia rodziny), zwłaszcza uczniów doświadczających trudności w nauce bądź w relacjach z rówieśnikami czy nauczycielami.
Rodzaj przedmiotu
uprawnienia pedagogiczne
Tryb prowadzenia
Efekty kształcenia
Nabyta wiedza:
- student/ka wie, czym charakteryzują się poszczególne etapy rozwoju człowieka w zakresie kompetencji poznawczych, społecznych, emocjonalnych, w zakresie rozwoju językowego oraz zdolności do rozumowania w kategoriach moralnych;
- rozumie terminy specyficzne dla teorii opisujących rozwój człowieka w okresie od dzieciństwa do wczesnej dorosłości;
- zna ograniczenia tych teorii;
- zna symptomy wybranych zaburzeń występujących u dzieci i młodzieży (całościowe zaburzenie rozwoju, zaburzenia więzi, fobia szkolna, nadpobudliwość psychoruchowa, zaburzenie opozycyjno-buntownicze, depresja);
- potrafi wymienić w kolejności pojawiania się w rozwoju dziecka różne formy zabawy i rozumie ich psychologiczną funkcję;
- zna typowe role przyjmowane w trakcie procesu formowania się i stabilizowania grupy przez jej uczestników;
- zna psychologiczne korzyści oraz koszty pozostawania w każdej z tych ról;
- wie, jaka jest psychologiczna charakterystyka każdej z faz cyklu życia rodzinnego;
- zna zasady skutecznej komunikacji i wybrane metody rozwiązywania konfliktów (metoda „bez porażek” Thomasa Gordona).
Nabyte umiejętności:
Student/ka potrafi:
- nadać znaczenie psychologiczne obserwowanej aktywności dziecka lub adolescenta;
- opisać kompetencje rozwojowe (poznawcze, społeczne, emocjonalne, rozumowania w kategoriach moralnych) właściwe dla ucznia/uczennicy na danym etapie edukacji;
- zaproponować sposoby stymulowania rozwoju uczniów na każdym z czterech wyodrębnionych etapów edukacyjnych;
- rozpoznać wystąpienie u dzieci i młodzieży zachowań wskazujących na konkretne zaburzenie rozwojowe lub trudność związaną z funkcjonowaniem emocjonalno-społecznym;
- zaproponować opis prawdopodobnego mechanizmu psychologicznego przykładowej trudności w procesie uczenia się – nauczania z uwzględnieniem specyfiki etapu rozwojowego uczniów i kontekstu pojawienia się tej trudności;
- zaproponować sposób rozwiązania sytuacji zakłócającej uczenie się – nauczanie adekwatny do wieku i sytuacji psychologicznej zaangażowanych w nią osób;
- zaproponować sposób zapobiegnięcia przykładowej trudności w pracy z uczniem/uczniami na danym etapie edukacyjnym;
- zastosować metodę aktywnego słuchania, formułowania komunikatów ukierunkowanych na cel oraz rozwiązywania konfliktów „bez porażek”;
- krytycznie odnieść się do poznanych koncepcji i poddać analizie zalety oraz ograniczenia prezentowanych na zajęciach metod.
Kompetencje społeczne:
- student/ka adekwatnie dostosowuje sposób komunikowania się do wieku i sytuacji psychologicznej osób, z którymi pracuje;
- adekwatnie dostosowuje sposób komunikowania się do fazy rozwoju grupy z którą pracuje;
- ma poszerzoną świadomość swoich oczekiwań, obaw i kompetencji związanych z zawodem nauczyciela;
- dostrzega zarówno wielość czynników, które kształtują relacje uczniów i ich rodziców oraz nauczycieli w procesie uczenia - nauczania, jak i wielość możliwych interpretacji trudności towarzyszących temu procesowi;
- jest zainteresowany/a poszukiwaniem wyjaśnień i przewidywaniem konsekwencji zarówno zachowań uczniów, jak i własnych w pracy dydaktycznej;
- potrafi aktywnie słuchać i precyzyjnie, w nieoceniający sposób, wyrażać swój punkt widzenia;
- zdaje sobie sprawę z wymiaru etycznego swojego zawodu.
Kryteria oceniania
Uczestnicy zajęć będą oceniani na podstawie:
- obecności i aktywności na zajęciach;
- pracy pisemnej oddanej w wyznaczonym terminie.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: