Literatura hiszpańska cz.1 ćwicz. 3305-LH1-21c

Zajęcia dotyczą poezji i prozy średniowiecznej, renesansowej i barokowej. Lektury omawiane są w porządku chronologicznym. Szczególną uwagę poświęca się tekstom, w których mają korzenie mity kultury hiszpańskiej, dlatego też lista lektur obowiązkowych obejmuje pełne teksty Pieśni o Cydzie, Celestyny, Żywota Łazika z Tormesu, oraz Don Kichota. Lektury egzemplifikują reprezentatywną dla literatury Średniowiecza, Renesansu i Baroku bardzo zróżnicowaną tematykę: miłość dworska i plebejska, ideał rycerza, postaci kobiet (kochanki, damy, matki, rajfurki, prostytutki, kobiety z ludu, zakonnice i święte), hagiografia, kult maryjny, mistyka, krytyka Kościoła, krytyka społeczna, stosunek do Żydów, świat plebejski, postać dziecka, humor, realizm i idealizacja, honor, uczucia patriotyczne, śmierć.
Wybrane pozycje są reprezentatywne dla nowo powstających i ewoluujących gatunków poetyckich i epickich. Szczególną uwagę zwraca się na gatunki prekursorskie (np. powieść łotrzykowska) i niewystępujące w literaturze polskiej (np. poemat rycerski). Podkreśla się ich formalne i semantyczne cechy determinujące.
W poezji epickiej i lirycznej zwraca się uwagę na metrykę i jej ewolucję w ciągu stuleci (X-XVII w.), której znajomość umożliwia przybliżone datowanie konkretnego utworu.
W analizie i interpretacji podkreśla się środki stylistyczne właściwe dla omawianych okresów, gatunków, rejestrów, prądów i autorów, a z drugiej strony oczekuje się osobistego sądu studenta.
Przygotowanie do zajęć polega na przeczytaniu pełnych tekstów podanych lektur, a w przypadku innych dzieł, fragmentów wskazanych przez prowadzącą. Poza tym student kilka razy w semestrze przygotuje krótką prezentację na temat wskazany przez prowadzącą.
Czas potrzebny studentowi na lekturę tekstów przygotowujących do zajęć zależy w dużej mierze od jego poziomu językowego i wersji tekstu, jaką wybierze (oryginalna, uwspółcześniona, tłumaczenie).

Tematy:

X-XII w.
Początki liryki. Jarcha, cantiga de amigo, cantiga de amor, villancico, zéjel – wybór przykładów. Podobieństwa i różnice tematyczne i formalne.
Epopeja kastylijska: Pieśń o Cydzie. Środki literackie typowe dla epiki śpiewanej. Bohater idealny, wartości rycerskie. Piramida społeczna. Zagadnienia obyczajowe i polityczne. Realizm i elementy nierealistyczne. Aspekt wizualny.

XIII w.
Debaty: Razón de amor; Elena y María. Hagiografia: Vida de Sta. Mª Egipciaca. Forma metryczna poematów XIII w. Forma dialogowa debaty. Przykład żywotów świętych. Portrety kobiet. Miłość dworska, ideał kobiety i mężczyzny. Figura locus amoenus.
Mester de clerecía. Forma stroficzna cuaderna vía. Gonzalo de Berceo, Milagros de Nuestra Señora. Locus amoenus w użyciu metaforycznym. Kult Marii Panny. Przedstawienia kobiet, dzieci i Żydów. Drugi przykład hagiografii: La casulla de San Ildefonso.

XIV w.
Juan Ruiz, Księga Dobrej Miłości. Wstęp jako przykład prozy dydaktycznej dla warstw wykształconych. Exepla jako popularna forma dydaktyczna. Ludowa kultura śmiechu i moralizatorstwo. Dziedzictwo antyku. Postaci kobiece. Postaci alegoryczne.
Początki prozy narracyjnej. Don Juan Manuel, Księcia Don Juana Manuela Rady Patroniuszowe. Dydaktyzm. Konstrukcja szkatułkowa.

XV w.
Markiz de Santillana, Serranillas. Kultura dworska. Sem Tob, Proverbios. Romanca, ewolucja metryczna i tematyczna.
Jorge Manrique, Coplas a la muerte de su padre. Elegia. Elementy średniowieczne i renesansowe. Wartość dobrej sławy. Nowatorskie zastosowanie formy stroficznej copla manriqueña.
Fernando Rojas, Celestyna. Postaci kobiece, postaci plebejskie, miłość dworska i plebejska, śmierć, dydaktyzm, realizm, elementy średniowieczne i renesansowe. Zagadnienie gatunku.

XVI w.
Liryka renesansowa, nowe formy: sonet, lira, stanca, sylwa. Garcilaso de la Vega, fragment Egloga I, sonety. Przyroda i jej nowa rola. Rozwój uczuciowości. Herrera, Canción por la pérdida del rey don Sebastián. Refleksja historiozoficzna. Dziedzictwo klasyczne.
Liryka ascetyczna i mistyczna: Fray Luis de León, św. Teresa i św. Jan od Krzyża. Droga rozwoju duchowego i mistyczne spotkanie z Bogiem za życia. Problem przekazania unikalnego doświadczenia.
Powieść pikarejska: Żywot Łazika z Tormesu. Rodzimy gatunek. Zagadnienia społeczne i moralne. Krytyka Kościoła. Postać dziecka. Humor.

XVII w.
Powieść i nowela nowożytna: Cervantes, Don Kichot; Rozmowa psów. Humor, parodia, ironia. Typ narratora. Polifonia. Konstrukcja szkatułkowa. Metaliteratura.
Liryka barokowa: Góngora, Soledades; Quevedo, sonety, letrillas. Kultyzm, konceptyzm, nowa estetyka. Satyra.
Proza barokowa: Quevedo, Sny, Żywot młodzika niepoczciwego imieniem Pablos; Mateo Alemán, Guzmán de Alfarache; Baltasar Gracián, El Criticón. Groteska. Kontynuacja powieści pikarejskiej. Powieść alegoryczna.