Krosna przeznaczenia. Kodeksy Borgia, Vaticano B i Cospi 3305-KP-Z-SPEC
Celem zajęć jest pogłębienie wiedzy studenta dot. centromezoamerykańskich kodeksów („malowanych ksiąg”) o charakterze kalendarzowo-religijnym i pełniących funkcje wróżebne. Na przykładzie kodeksów Borgia, Vaticano B i Cospi, zawsze jednak w porównaniu z manuskryptami pokrewnymi (takimi jak Fejervary-Mayer, Laud, Manuscrito Aubin No. 20), student pozna różnorodne cykle kalendarzowo-wróżebne (takie jak cykl ataków Wenus czy cykle narodzin bądź wróżby dot. małżeństw). Cykle te, wraz z poznanymi w ramach przedmiotu Bóstwa i wyrocznie… podstawowymi cyklami trzynastek, dwudziestek i 52 lat, determinowały postrzeganie mezoamerykańskiego świata i stanowiły bazę do stworzenia skomplikowanego układu sił boskich i przeznaczenia, zaszyfrowanego w tychże dokumentach.
Znaczna część zajęć polegać będzie na praktycznej analizie kodeksów: rozróżniania znaków graficznych i bóstw oraz ich możliwej interpretacji. Zarazem student będzie poznawać stopniowo teorię i zasady mezoamerykańskiego systemu przekazu informacji drogą graficzną, co stanowić będzie przygotowanie do drugiego semestru, w którym część teoretyczna zostanie rozwinięta. Student pozna także wiele aspektów religii mezoamerykańską, w szczególności zaś roli sił boskich w kształtowaniu przeznaczenia i charakterystykę najważniejszych bóstw. Pozna również tzw. rytuały z manojos contados, zakodowane w kodeksach, ale do dziś praktykowane przez Indian Tlapaneków w stanie Guerrero i w innej postaci przez Indian w innych częściach Meksyku.
Szacuje się, że w celu osiągnięcia zdefiniowanych dla przedmiotu efektów uczenia się, student powinien przeznaczyć ok. 3-4 h tygodniowo na samodzielną pracę i lekturę tekstów
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Po ukończeniu przedmiotu student:
– zna kodeksy kalendarzowo-religijne Centralnego Meksyku, Regionu Puebla-Tlaxcala i pobliskich regionów, w szczególności zaś kodeksy Borgia, Vaticano B, Cospi, i w mniejszym stopniu kodeksy Fejervary-Mayer, Laud, Manuscrito Aubin No. 20.
– wie, w jaki sposób są skomponowane
– zna pochodzenie kodeksów z grupy Borgia i polemikę z tym związaną
– zna założenia religii mezoamerykańskiej, charakterystykę najważniejszych bóstw i rolę bóstw w kształtowaniu przeznaczenia
– zna podstawowe mezoamerykańskie cykle kalendarzowe i ich rolę w tworzeniu kodeksów mantycznych, jak również zna niektóre wybrane cykle wróżebno-kalendarzowe (np. cykl ataków Wenus, cykl-wróżba narodzin i in.)
– rozpoznaje większość znaków graficznych użytych w tychże manuskryptach, w szczególności w kodeksach Borgia, Vaticano B y Cospi
– wie na czym polega interpretacja wybranych cykli wróżebno-kalendarzowych w kodeksach Borgia, Vaticano B y Cospi, jak również szacuje ryzyko błędu
– rozróżnia i definiuje metody pracy nad kodeksami piktograficznymi
Kryteria oceniania
Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest aktywny udział studenta w zajęciach i przygotowanie studenta do zajęć poprzez przeczytanie wskazanej literatury. Student może być także poproszony o przygotowanie referatu na konkretny temat. Powinien również zaliczyć pozytywnie przeprowadzone na koniec każdego semestru pisemne zaliczenie z rozbudowaną częścią praktyczną
- Ocena ciągła (bieżące przygotowanie do zajęć, lektura tekstów, aktywne uczestnictwo w zajęciach, obecność): 35%
- pisemne zaliczenie po każdym semestrze z rozbudowaną częścią praktyczną: 65%
Literatura
Aguilera, Carmen (1997) “Aculturación en el Códice Cospi”. ECN (IIH-UNAM). 27: 228-246.
Anders, Ferdinand, Maarten Jansen y Luis Reyes García (1994) Calendario de pronósticos y ofrendas. Libro explicativo del llamado Códice Cospi. Contribuciones de José Eduardo Contreras Martínez y Beatriz Palavicini Beltrán. Graz – México: ADEVA – FCE.
Batalla Rosado, Juan José (2008) “Los códices mesoamericanos: métodos de estudio”. Itinerarios (Universidad de Varsovia). 8: 43-65.
Batalla Rosado, Juan José (2008) Codex Borgia. Una guía para un viaje alucinante por el inframundo. Torrejón de Ardoz: Biblioteca Apostólica Vaticana – Testimonio Editorial.
Boone, Elisabeth H. (2000) Stories in Red and Black. Pictorial Histories of the Aztecs and Mixtecs. Austin, University of Texas Press.
Boone, Elisabeth H. (2007) Cycles of Time and Meaning in the Mexican Books of Fate. Austin, University of Texas Press.
Dehouve, Danièle (2001) “El Fuego Nuevo: interpretación de una «ofrenda contada» tlapaneca (Guerrero, México)”. Journal de la Société des Américanistes. 87: 89-112.
Dupey García, Elodie (2003) “Color y cosmovisión en la cultura náhuatl prehispánica”. Tesis de maestría, FFyL-UNAM.
Galarza, Joaquín (1996) Tlacuiloa. Escribir pintando. México, Tava Ed.
Glass, John B. (1966) A survey of Middle American Pictorial Documents. Washington, Library of Congress (working papers).
Jansen, Maarten (1988) “The Art of Writing in Ancient Mexico: an ethno-iconographical perspective”. En: Visible Religion, VI. E. J. Brill (ed.) The image in Writing. Leiden – New York – Kobenhavn – Köln. 86-113.
Jansen, Maarten (1998) “La fuerza de los Cuatro Vientos. Los manuscritos 20 y 21 del Fonds Mexicain”. Journal de la Société des Américanistes. 84(2): 125-161.
Jansen, Maarten (1999) “Fundamentos para la lectura lírica de los códices”. Estudios de Cultura Nahuatl. 99: 165-181.
Lacadena, Alfonso (2008) “Regional scribal traditions, methodological implications for the decipherment of Nahuatl writing”. PARI Journal. 8 (4): 1-22.
Laurencich Minelli, Laura (1999) “A note on the mesoamerican Codex Cospi”. Journal de la Société des Américanistes (Paris). 85: 376-386.
Loo, Peter van der (1982) “Rituales con manojos contados en el Grupo Borgia y entre los Tlapanecos de hoy día”. En: Marcos Matías Alonso (comp.) Rituales agrícolas y otras costumbres guerrerenses (siglos XVI-XX). México, CIESAS.
Loo, Peter van der (1994) “Voicing the Painted Image: A Suggestion for Reading the Reverse of the Codex Cospi”. En: Elizabeth Hill Boone & Walter D. Mignolo (eds.) Writing without words. Alternative Literacies in Mesoamerica en the Andes. Durham & London, Duke University Press: 77-86.
Mikulska, Katarzyna (2008) El lenguaje enmascarado. Un acercamiento a las representaciones gráficas de algunas deidades nahuas. México, IIA-UNAM – PTSL – IEIeI-Universidad de Varsovia.
Mohar Betancourt, Luz María y Fernández Díaz, Rita (2006) “El estudio de los códices”. Desacatos. 22: 9-36.
Oudijk, Michel R. (2008) “De tradiciones y métodos: investigaciones pictográficas”. Desacatos (CIESAS). 27 (mayo-agosto): 123-138.
Prem, Hanns (2008) “Cohesión y diversidad en la escritura nahuatl”. Itinerarios (Universidad de Varsovia). 8:13-41.
Sahagún, fray Bernardino de, 1989 [1988] Historia general de las Cosas de Nueva España. Ed., introducción, paleografía, glosario y notas de Josefina García Quintana y Alfredo López Austin. México: CONACULTA – Alianza Editorial Mexicana.
Sampson, Geoffrey (1985) Sistemas de escritura. Barcelona, Ed. Gedisa.
Sisson, Edward B. (1983) “Recent Work on the Borgia Group Codices”. Current Anthropology, 24 (5): 653-656.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: