Kodeksy mezoamerykańskie 3305-KM-U
Zajęcia poświęcone będą wyjątkowemu mezoamerykańskiemu manuskryptowi – kodeksowi znanemu jako Mexicain 20 lub Ms. Aubin 20, jednej z nielicznych zachowanych przedhiszpańskich ksiąg. Uczestnicy poznają, czym były kodeksy tworzone przez rdzennych mieszkańców Mezoameryki, jak funkcjonowały jako narzędzia dywinacyjne i historyczne, oraz jakie miejsce zajmowały w życiu społecznym i religijnym. Podczas zajęć student//ka pozna kluczowe elementy religii Azteków i Mixteków oraz ich wyobrażenie świata, w tym zagadnienie połączenia czasu z pojęciem przestrzeni i oddziaływaniem sił boskich na świat ludzi. Nauczy się także rozróżniać kluczowe znaki graficzne używane w środkowo-mezoamerykańskim systemie pisma – analizując Ms. Aubin 20 jako potencjalny portal do świata bogów i swego rodzaju mapę kosmograficzną.
Zajęcia bazują na najnowszych wynikach badań interdyscyplinarnego projektu naukowego, kierowanego przez prowadzącą zajęcia, i który łączy metody humanistyczne i nowoczesne techniki obrazowania, w tym analizę multispektralną. Uczestnicy wezmą aktywny udział w procesie rekonstrukcji zniszczonych fragmentów kodeksu oraz zmierzą się z problematyką błędnych kopii i tzw. „mitów akademickich”.
Program zajęć obejmuje:
1. Wprowadzenie do świata środkowo-mezoamerykańskich kodeksów dywinacyjnych.
2. Kalendarz 260-dniowy i jego rola jako dystrybutor sił boskich.
3. Pięć stron świata i ich nazwy.
4. Pary bogów cihuateteo i macuiltonaleque jako reorganizatorzy świata i czasoprzestrzeni.
5. Czy i jak można odtworzyć zniszczoną część kodeksu?
6. Nowe życie kodeksu: XVIII-wieczne kopie i ich dzieje.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Wiedza:
- Ma pogłębioną wiedzę na temat kulturowego i religijnego znaczenia kodeksów dywinacyjnych w Mezoameryce oraz ich funkcji jako narzędzi komunikacji i interpretacji rzeczywistości (K_W01, K_W02, K_W04)
- Zna wybrane elementy systemów religijnych, kalendarzowych i kosmologicznych Azteków i Mixteków, w szczególności ich związek z czasoprzestrzenią i organizacją społeczną (K_W02, K_W03, K_W04)
- Rozumie podstawowe zagadnienia związane z interpretacją ikonograficzną i graficzną, w tym rozpoznaje wybrane znaki pisma środkowo-mezoamerykańskiego oraz wie, jak były one wykorzystywane (K_W01, K_W03, K_W06, K_W07)
- Posiada wiedzę na temat interdyscyplinarnych metod badawczych, w tym zastosowania nowoczesnych technologii (np. obrazowania multispektralnego) w analizie źródeł (K_W05, K_W06, K_W07)
Umiejętności
- Potrafi analizować i interpretować ikonograficzne i graficzne źródła historyczne, z uwzględnieniem ich kontekstu kulturowego, religijnego i kosmologicznego (K_U01, K_U02, K_U03, K_U04)
- Umie samodzielnie i w grupie przygotować projekt badawczy o charakterze humanistycznym, planując jego etapy, wykonując analizę materiału i prezentując rezultaty (K_U03, K_U05, K_U06)
- Posiada umiejętność krytycznej oceny opracowań naukowych i umie wskazać potencjalne zniekształcenia w interpretacji źródeł (np. tzw. „mity akademickie”) (K_U02, K_U04, K_U06)
Kompetencje społeczne:
- Jest świadomy znaczenia dziedzictwa kulturowego Mezoameryki i odpowiedzialności badacza za jego interpretację i popularyzację (K_K01, K_K03)
- Potrafi pracować w zespole, szanując różne perspektywy badawcze i style współpracy, w tym w kontekście pracy nad wspólnym projektem (K_K02, K_K04)
- Wykazuje postawę otwartości i refleksji krytycznej wobec dominujących modeli interpretacyjnych (np. eurocentrycznych) i jest gotów do ich rewizji (K_K01, K_K03)
Kryteria oceniania
Metody dydaktyczne:
- Nauczanie przez badanie (inquiry-based learning)
- Odwrócona klasa (Flipped Classroom)
- Dyskusja kierowana
- Praca w grupach / metoda problemowa
- Metoda projektowa (w ramach przygotowania końcowego projektu z procesu rekonstrukcji zniszczonych fragmentów kodeksu dopuszczalne jest użycie narzędzi AI)
Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest:
- uczestnictwo w min. 50% zajęć, dopuszczalne są max. 2 nieusprawiedliwione nieobecności (większa ilość nieusprawiedliwionych nieobecności skutkuje obniżeniem oceny końcowej w proporcji: 1 nieusprawiedliwiona obecność pow. dwóch - obniżenie oceny końcowej o 0,5 stopnia)
- aktywny udział studenta w dyskusjach na zajęciach i przygotowanie studenta/-tki do zajęć poprzez przeczytanie wskazanej literatury
- zrealizowanie miniprojektu badawczego dot. Kodeksu Ms. Mexicain 20, przygotowanego w grupie 2-4 osobowej.
Składowe oceny:
- Ocena ciągła (bieżące przygotowanie do zajęć, lektura tekstów, aktywne uczestnictwo w dyskusjach, obecność): 40%
- Ocena z projektu: 60%
Szacuje się, że w celu osiągnięcia zdefiniowanych dla przedmiotu efektów uczenia się, student/ka powinien przeznaczyć ok. 2-3 h tygodniowo na samodzielną pracę i lekturę tekstów.
Literatura
Boban, Eugène (1891) Documents pour servir à l’histoire du Mexique: catalogue raisonné de la collection de E.-Eugène Goupil (Ancienne Collection J.-M.-A. Aubin..., Text (2 vols.) and Atlas (80 planchas fototípicas). París: Ed. Ernest Leroux. (fragmenty).
Boone, Elizabeth Hill (2000) Stories in Red and Black: Pictorial Histories of the Aztecs and Mixtecs. Austin, University of Texas Press (fragmenty).
Boone, Elizabeth Hill (2007) Cycles of Time and Meaning in the Mexican Books of Fate, Austin, University of Texas Press (fragmenty).
Caso, Alfonso (1966) “El culto al sol. Notas a la interpretación de W. Lehmann”. Traducciones mesoamericanistas. Tomo 1, Mexico: Sociedad Mexicana de Antropología: 177-190.
Domenici, Davide, Brunetto Giovanni Brunetti, Costanza Miliani, Antonio Sgamellotti (2020) “Non-invasive investigations on Mesoamerican codices: the MOLAB approach”, Rendiconti Lincei Scienze Fisiche e Naturali, special issue Non-destructive techniques for cultural heritage. 31: 773-778.
Jansen, Maarten (1988) “The Art of Writing in Ancient Mexico: an ethno-iconographical perspective”. En: Visible Religion, VI. E. J. Brill (ed.) The image in Writing. Leiden – New York – Kobenhavn – Köln. 86-113.
Jansen, Maarten (1992) Mixtec Pictography: Conventions and Contents. En Supplement to the Handbook of Middle American Indians (Vol. 5, pp. 20-33). University of Texas Press.
Jansen, Maarten (1998) “La fuerza de los Cuatro Vientos. Los manuscritos 20 y 21 del Fonds Mexicain”. Journal de la Société des Américanistes, 84 (2): 125-161.
Jansen, Maarten (2012) “Ancient Mexican Books of Time: Interpretive developments and prospects”. Analecta Praehistorica Leidensia. 43/44: 77-94.
Matos Moctezuma, Eduardo & Leonardo López Luján (2012) “El insólito caso de la ‘Piedra Pintada’”, Arqueología Mexicana, 116: 28-35.
Mikulska, Katarzyna (2015) Tejiendo destinos. Un acercamiento al sistema de comunicación gráfica en los códices adivinatorios. Mexico, Warsaw: El Colegio Mexiquense, IEIeI-University of Warsaw (fragmenty)
Mikulska, Katarzyna (2017) “¿El dios en mosaico? La composición de la imagen de la deidad en los códices adivinatorios”, Trace. 71: 40-75. DOI: http://dx.doi.org/10.22134/trace.71.2017.26.
Mikulska, Katarzyna (2018) “El enigma de la parte central del Ms. Aubin No 20 y la relación con sus copias”. Journal de la Société des américanistes. 104 (1): 181-226. https://doi.org/10.4000/jsa.15904
Mikulska, Katarzyna (2020) “Tres componentes de codificación en el sistema de comunicación gráfica de los códices Vaticano B y Borgia", [w:] Katarzyna Mikulska (red.) Nuevo comentario al Códice Vaticano B (Vat. Lat. 3773), Meksyk, IIH-UNAM – ISIiI UW – Biblioteka Watykańska (fragmenty).
Nicholson, Henry B. (1998) “The native tradition pictorials in the Aubin-Goupil collection of Mesoamerican ethnohistorical documents in the Bibliothèque nationale de France: major reproductions and studies”. Journal de la Société des américanistes. 84 (2): 35-50.
Pohl, John M.D. (2007) Sorcerers of the Fifth Heaven: Nahua Art and Ritual of Ancient Southern Mexico. Cuadernos 9. Princeton: Princeton University Program in Latin American Studies.
Pohl, John M.D. (2021) “Fonds Mexicains No. 20: The Sorcerer’s Cosmos”. Sorcery in Mesoamerica. J. D. Coltman & J.M.D. Pohl (eds.), Louisville: University Press of Colorado.
Sahagún, Bernardino de (1997) Primeros Memoriales, paleografía y trad. de Thelma D. Sullivan, completado y revisado por Henry B. Nicholson, Arthur J.O. Anderson, Charles E. Dibble, Eloise Quiñones Keber y Wayne Ruwet, Norman, University of Oklahoma Press (Civilization of the American Indian 100) (fragmenty).
Siarkiewicz, Elżbieta (1995) El Tiempo en el Tonalamatl, Warsaw: University of Warsaw (fragmenty)
Simonin, Martine (1989) “De los puntos cardinales en el Códice Aubin núm. 20”. Trace: Travaux et Recherches dans les Amériques du Centre d’Études Mexicains et Centroaméricaines. 16: 131-146.
Simonin, Martine (1998) “Le codex du culte rendu à Tonatiuh (Manuscrit Aubin no 20)”. Journal de la Société des Américanistes. 84 (2): 163-181.
Smith, Mary E. (1973). Picture Writing from Ancient Southern Mexico. Mixtec Place Signs and Maps. University of Oklahoma Press (fragmenty).
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: