Językoznawstwo portugalskie I 3305-JP1-1U

Tematyka zajęć obejmuje historię języka portugalskiego od momentu pojawienia języków preromańskich:
- wstęp do językoznawstwa diachronicznego;
- języki preromańskie;
- łacina zwyczajna a łacina z Półwyspu Iberyjskiego;
- Wizygoci i Arabowie
- znaczenie substratów i superstratów w powstawaniu nowej rzeczywistości językowej Półwyspu Iberyjskiego
- rekonkwista, początki państwa portugalskiego
- język galicyjsko-portugalski
- etapy rozwoju języka portugalskiego: Português Antigo, Português Médio, Português Clássico
- ekspansja języka portugalskiego w świecie.
Ewolucja fonologiczna, morfologiczna i syntaktyczna języka portugalskiego:
- ewolucja systemu samogłosek od łaciny klasycznej do portugalskiego;
- procesy fonologiczne: perda da quantidade vocálica, metafonia, inflexão vocálica, alternância vocálica, upodobnienie, odpodobnienie, metateza, wokalizacja, palatalizacja, udźwięcznienie, crase, dodanie dźwięku (proteza, epenteza, paragoge), zanik dźwięku (afereza, synkopa, apokopa);
- ewolucja samogłosek akcentowych, przedakcentowych i poakcentowych;
- pojęcie zmiany językowej;
- ewolucja spółgłosek w sylabie początkowej, w pozycji interwokalicznej oraz w sylabie końcowej;
- ewolucja grup spółgłoskowych.

W cyklu 2023Z:

W XV wieku, wraz z początkiem portugalskiej ekspansji zamorskiej, język portugalski opuścił granice Europy i rozpoczął nowy etap swych dziejów. W odróżnieniu do tzw. portugalskiego "europejskiego", badacze mówią o początkach historii języka portugalskiego "pozaeuropejskiego". Na wszystkich kontynentach, do których docierał, język portugalski napotykał na rozmaite uwarunkowania społeczne i językowe, które kształtowały proces jego ewolucji, wyznaczały jego status i jego funkcje społeczne.
Celem zajęć jest zaprezentowanie dziejów języka portugalskiego odmiany „pozaeuropejskiej” w dobie „Złotej Epoki”, wskazanie na różnorodność i bogactwo odmian, jakie ukształtowały się pod jego wpływem, a także próba wyjaśnienia przyczyn, które doprowadziły do formowania się każdej z nich.
Na terenach uprzednio niezamieszkałych język portugalski pozostawał w formie XV wiecznych dialektów, zawiezionych tam przez pierwszych żeglarzy i odkrywców. W zamieszkałych regionach Afryki, Brazylii czy Azji, w zależności od napotkanych warunków językowych, dochodziło bądź do konieczności posługiwania się, poza własnym językiem, również językami innych grup, do potrzeby odwoływania się do form wehikularnych, bądź do kształtowania się języków mieszanych, takich jak pidżyny czy języki kreolskie.

W cyklu 2024Z:

Rodzaj przedmiotu

obowiązkowe

Tryb prowadzenia

lektura monograficzna
zdalnie

Założenia (opisowo)

Wymagana znajomość podstawowych pojęć z zakresu gramatyki opisowej języka portugalskiego z dziedzin: fonologia/fonetyka, morfologia, słowotwórstwo oraz składnia.

Koordynatorzy przedmiotu

Michał Belina

Efekty kształcenia

K_W02: student posiada podstawową terminologię nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa diachronicznego, jego źródła oraz zastosowania
K_W03: student zna metodologię badań diachronicznych
K_W04: student zna miejsce studiów nad portugalskim obszarem językowym w systemie nauk humanistycznych oraz ich przedmiotowe i metodologiczne powiązania z innymi dyscyplinami naukowymi
K_W06: student zna zjawiska z zakresu historii języka portugalskiego
K_W08: student zna wyznaczniki niezbędne w profesjonalnej analizie procesów językowych portugalskiego obszaru językowego
K_U03: student potrafi stosować podstawowe umiejętności badawcze, obejmujące formułowanie i analizę problemów badawczych, dobór metod i narzędzi badawczych, opracowanie i prezentację wyników, w dyscyplinach, w których prowadzony jest kierunek studiów
K_K02: student gotowy jest do podnoszenia poziomu swojej wiedzy i umiejętności językowych w zakresie języka portugalskiego, ciągłego dokształcania się zawodowego i rozwoju osobistego, samooceny własnych kompetencji i doskonalenia umiejętności

Kryteria oceniania

Zaliczenie na podstawie:
- obecności na zajęciach (dopuszczalne dwie nieobecności. W przypadku większej liczby nieobecności student ma obowiązek zdać materiał zajęć, w których nie uczestniczył);
- pisemnego kolokwium;
- ustnej prezentacji wybranego zagadnienia związanego z przedmiotem zajęć;
- oceniania ciągłego w trakcie zajęć.
Egzamin pisemny, warunkiem zaliczenia jest uzyskanie z niego oceny pozytywnej. Ocena z egzaminu jest zarazem oceną końcową z przedmiotu.
Na egzaminie obowiązuje następująca skala ocen:
• 0-69% – ocena ndst
• 70-74% – ocena dst
• 75-79% – ocena dst +
• 80-84% – ocena db
• 85-89% – ocena db +
• 90-100% – ocena bdb
Na zajęciach wymagana jest obecność. Studenci są oceniani w sposób ciągły na podstawie uczestnictwa, aktywności oraz przygotowania do zajęć.
Metody kształtujące dla oceny ciągłej to:
- dyskusja oceniająca sposób przygotowania zadanych zagadnień
- przygotowanie przez studentów opracowań ustnych na zadany temat.
Metody podsumowujące:
- ostateczna, końcowa ocena wykonania zadań polega na przeprowadzeniu egzaminu pisemnego.
Forma i kryteria zaliczenia przedmiotu mogą ulec zmianie w zależności od aktualnej sytuacji epidemicznej. Równoważne warunki zaliczenia zostaną ustalone zgodnie z wytycznymi obowiązującymi na Uniwersytecie Warszawskim, w porozumieniu z uczestnikami zajęć

Praktyki zawodowe

Literatura

Literatura: Literatura podstawowa:
1. Cardeira E., O essencial sobre a história do português, Lisboa, 2006;
2. Castro I., Curso de história da língua portuguesa, Lisboa, 1991;
3. Silva Neto S., Textos medievais portugueses e seus problemas, Lisboa, 1956;
4. Teyssier P., História da língua portuguesa, Lisboa, 1982;
5. Williams E.B., Do Latim ao Português, Oxford, 1938.
Literatura uzupełniająca:
1. Castro I., Introdução à história do português, Lisboa, 2006;
2. Silva Dias A.E., Sintaxe histórica portuguesa, Lisboa, 1985.

W cyklu 2023Z:

Castro, I., Introdução à História do Português. Geografia da Língua. Português Antigo, Edições Colibri, Lisboa, 2005.
Hlibowicka-Węglarz B., 2003, Język portugalski w świecie, Lublin.
Hlibowicka-Węglarz B., 2013, Portugalskie języki kreolskie w Afryce, Lublin.
Hlibowicka-Weglarz B.,2017, Pidżyny i inne języki wehikularne, „LingVaria” 1 (23), s. 25-41.
HLIBOWICKA-WĘGLARZ B., O „cudownych formacjach” czyli rzecz o językach kreolskich, „LingVaria”, nr 1 (25), 2018, UJ, ISSN 0204-8779, pp. 21-37.
Reto, L.A., Machado, F.L., Esperança, J.P., Novo Atlas da Língua Portuguesa, Camões, Lisboa, 2016.

W cyklu 2024Z:

Uwagi

W cyklu 2023Z:

Zajęcia prowadzone są w trybie zdalnym w semestrze zimowym 2021/2022.

W cyklu 2024Z:

Zajęcia prowadzone są w trybie zdalnym w semestrze zimowym 2021/2022.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3305-JP1-1U w USOSweb