Brazylia w systemie międzynarodowym 3305-BWSM-U
. Harmonogram Zajęć (Szczegółowa Rozpiska Tygodniowa)
Tydzień Temat zajęć Kluczowe zagadnienia / słowa kluczowe
1. Wprowadzenie do systemu międzynarodowego: geopolityka i geostrategia System międzynarodowy a system światowy, przepływy strategiczne, pojęcie hegemona, pozycja Ameryki Łacińskiej.
2. Narodziny nowoczesnego systemu: upadek Konstantynopola, odkrycia geograficzne i kolonialna Brazylia Upadek Konstantynopola (1453), traktat z Tordesillas, Portugalia jako prekursor globalizacji, Brazylia jako kolonia.
3. Zmiany hegemonów i formowanie się centrum–peryferii (XVII–XVIII w.) Pokój westfalski, wzrost znaczenia Wielkiej Brytanii, Oświecenie i rewolucje atlantyckie.
4. Rewolucje przemysłowe i ich wpływ na Brazylię I i II rewolucja przemysłowa, rosnąca przepaść technologiczna, gospodarka surowcowa (kawa, kauczuk).
5. Międzynarodowe uwarunkowania niepodległości (1808–1822) Przeniesienie dworu portugalskiego do Rio, wojny napoleońskie, Kongres Wiedeński, rola Wielkiej Brytanii.
6. Proklamacja niepodległości i jej uznanie Doktryna Monroe, uznanie Brazylii przez mocarstwa, utrzymanie monarchii i integralności terytorialnej.
7. Dwie drogi Ameryk: USA i Brazylia do połowy XIX wieku Federalizm, niewolnictwo, ekspansja terytorialna, kolonializm wewnętrzny – równoległe trajektorie rozwoju.
8. Punkt zwrotny: wojna secesyjna i obalenie monarchii w Brazylii Wpływ wojny secesyjnej na gospodarkę światową; rewolucja republikańska w Brazylii (1889) i jej konsekwencje.
9. Hegemonia regionalna: wojny Brazylii w XIX wieku Wojna o Urugwaj, wojna paragwajska (1864–1870), rywalizacja z Argentyną, budowa pozycji mocarstwa regionalnego.
10. Umacnianie podmiotowości międzynarodowej i ekspansja terytorialna Sprawa Acre (traktat z Petrópolis, 1903), relacje z Boliwią, pozycjonowanie w regionie.
11. Pozycjonowanie Brazylii w okresie wojen światowych I wojna światowa i Liga Narodów; II wojna światowa i Brazylijski Korpus Ekspedycyjny (FEB); relacje z USA.
12. Okres powojenny i teoria zależności (Prebisch, Cardoso) Strukturalizm CEPAL, industrializacja, reformy rolne, Brazylia jako model zależności.
13. Zimna wojna i interwencja: przewrót wojskowy 1964 Doktryna Bezpieczeństwa Narodowego, Operacja Condor, rola USA, logika zimnowojenna.
14. Droga do demokracji i uwiązanie finansowe Wyjście z dyktatury, „stracona dekada”, kryzys zadłużenia, neoliberalne reformy i MFW.
15. Brazylia w świecie multipolarnym: BRICS jako trampolina Projekty industrialne (Porto do Açu), polityka surowcowa, BRICS+, nowa dyplomacja Południa.
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza
Student zna i rozumie:
• mechanizmy funkcjonowania systemu międzynarodowego i przepływów strategicznych;
• kluczowe punkty zwrotne w historii Brazylii i Ameryki Łacińskiej w kontekście globalnych zmian hegemonicznych;
• założenia teorii zależności (R. Prebisch, F. H. Cardoso) i ich zastosowanie do analizy gospodarki Brazylii;
• proces kształtowania się Brazylii jako aktora międzynarodowego w epoce kolonialnej, nowoczesnej i współczesnej.
Umiejętności
Student potrafi:
• analizować pozycję państwa peryferyjnego w zmieniającym się ładzie światowym;
• interpretować wydarzenia historyczne Brazylii w kontekście teorii stosunków międzynarodowych (realizm, system-świat, teoria zależności);
• porównywać trajektorie rozwoju Brazylii i USA w XIX wieku;
• stosować pojęcia geopolityczne i geostrategiczne w analizie współczesnej polityki zagranicznej Brazylii.
Kompetencje Społeczne
Student jest gotów do:
• uznania złożoności i wieloaspektowości historycznych i geopolitycznych uwarunkowań rozwoju państw globalnego Południa;
• prowadzenia świadomej i krytycznej debaty na temat globalnych nierówności oraz struktur władzy w systemie międzynarodowym;
• refleksyjnego myślenia o relacji między centrum a peryferiami w kontekście współczesnych wyzwań rozwojowych.
Powiązania z innymi przedmiotami i kompetencje kierunkowe
Powiązania z innymi przedmiotami:
Kurs stanowi uzupełnienie zajęć z zakresu historii krajów portugalskojęzycznych, kultury i cywilizacji Brazylii, współczesnych procesów społecznych w Ameryce Łacińskiej oraz tłumaczeń i analiz tekstów o tematyce politycznej i ekonomicznej.
Kompetencje kierunkowe (zgodne z profilami studiów II stopnia – brazylianistyka i portugalistyka):
Wiedza (K_W)
• K_W01 – ma pogłębioną wiedzę o historii, kulturze i realiach społeczno-politycznych krajów portugalskojęzycznych, w szczególności Brazylii.
• K_W05 – zna podstawowe pojęcia i teorie dotyczące systemu międzynarodowego, globalizacji i relacji centrum–peryferie w kontekście Ameryki Łacińskiej.
• K_W07 – rozumie złożone zależności między językiem, kulturą, gospodarką i władzą w przestrzeni portugalskojęzycznej.
Umiejętności (K_U)
• K_U02 – potrafi analizować teksty (pisemne i audiowizualne) dotyczące relacji Brazylii z innymi państwami, wykorzystując wiedzę z zakresu historii i polityki.
• K_U05 – potrafi formułować i prezentować własne poglądy na temat procesów międzynarodowych, posługując się językiem portugalskim na poziomie akademickim.
• K_U08 – umie interpretować i porównywać procesy historyczne i kulturowe w Brazylii i w innych krajach portugalskojęzycznych w kontekście globalnym.
Kompetencje społeczne (K_K)
• K_K02 – potrafi pracować w grupie międzynarodowej i wielokulturowej, szanując odmienność kulturową.
• K_K04 – jest świadomy społecznych i etycznych konsekwencji globalnych nierówności i potrafi podejmować refleksję nad rolą kultury i języka w ich utrwalaniu lub przełamywaniu.
• K_K06 – wykazuje postawę otwartości intelektualnej i gotowość do dalszego samokształcenia w zakresie kultury, historii i współczesnej polityki Brazylii.
Kryteria oceniania
Metody dydaktyczne
• Aktywne uczestnictwo w zajęciach (dyskusje, analiza przypadków).
• Prezentacje indywidualne lub zespołowe (analiza wydarzenia, postaci lub procesu).
• Esej analityczny / praca pisemna.
Kryteria oceniania
Składnik Waga Opis
Aktywność na zajęciach 30% Przygotowanie do zajęć, udział w dyskusjach, krótkie zadania.
Prezentacja 30% Analiza wybranego zagadnienia w kontekście międzynarodowym.
Praca pisemna / egzamin 40% Esej analityczny (4–6 stron) dotyczący jednego z tematów kursu.
Praktyki zawodowe
-
Literatura
Literatura obowiązkowa
• Raúl Prebisch, The Economic Development of Latin America and Its Principal Problems (CEPAL, 1950).
• Fernando Henrique Cardoso & Enzo Faletto, Dependência e Desenvolvimento na América Latina.
• Celso Furtado, Formação Econômica do Brasil.
• Leslie Bethell (red.), The Cambridge History of Latin America.
• Kingstone, P. & Power, T. J. (red.), Democratic Brazil Revisited. University of Pittsburgh Press, 2010.
Literatura uzupełniająca
• Immanuel Wallerstein, The Modern World-System I–III.
• Gilberto Freyre, Casa-Grande e Senzala.
• Perry Anderson, Brazil Apart: 1964–2019.
• Sean Burges, Brazil and the World: Political and Economic Dimensions of Foreign Policy.
• Oficjalne raporty Ministério das Relações Exteriores (Itamaraty) – wybrane dokumenty i komunikaty.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: