Bóstwa i wyrocznie. Códice Borbónico i inne kodeksy mantyczne 3305-BW-Z-SPEC
Celem zajęć jest wprowadzenie studenta w tematykę centromezoamerykańskich kodeksów („malowanych ksiąg”) o charakterze kalendarzowo-religijnym i pełniących funkcje wróżebne. Na przykładzie nahuatlańskiego Códice Borbónico, choć w porównianiu z innymi księgami, w szczególności zaś z kodeksami Borgia, Vaticano B, Fejervary-Mayer, student nauczy się rozróżniać znaki graficzne używane w centromezoamerykańskim systemie „pisma”. Pozna także wiele aspektów religii mezoamerykańskiej, w szczególności zaś roli sił boskich w kształtowaniu przeznaczenia i charakterystykę najważniejszych bóstw.
Na bazie podstawowego cyklu kalendarzowego (260-dniowego) tworzącego rachubę „trzynastek”, jak również innych cykli zawartych w Códice Borbónico (cykle „Dziewięciu Panów Nocy”, „Trzynastu Panów Dnia” i in.) student pozna zasady konstruowania wiedzy o przyszłości, determinowanej przez układ boskich sił i przekazanych w kodeksach wróżebnych. Z kolei na bazie cyklu rocznego (365-dniowego), pozna kalendarz azteckich świąt religijnych, bazujących na rachubie „dwudziestek”, poznając zarazem efekty kulturowych wpływów europejskich, co zobaczy na przykładzie kodeksów kolonialnych (Tudela, Magliabechiano, Telleriano-Remensis y Vaticano A). Odtwarzając przebieg Święta Nowego Ognia, student pozna istotę tej ceremonii, odbywającej się co 52 lata.
Znaczna część zajęć polegać będzie na praktycznej analizie kodeksów: rozróżniania znaków graficznych i bóstw oraz ich możliwej interpretacji. Zarazem student będzie poznawać stopniowo teorię i zasady mezoamerykańskiego systemu przekazu informacji drogą graficzną, co stanowić będzie przygotowanie do przedmiotu Krosna przeznaczenia. Kodeksy Borgia, Vaticano B i Cospi, proponowanego w semestrze letnim, w którym część teoretyczna zostanie rozwinięta.
Szacuje się, że w celu osiągnięcia zdefiniowanych dla przedmiotu efektów uczenia się, student powinien przeznaczyć ok. 3-4 h tygodniowo na samodzielną pracę i lekturę tekstów.
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Po ukończeniu przedmiotu student:
– zna kodeksy kalendarzowo-religijne Centralnego Meksyku i tzw. regionu Puebla -Tlaxcala, w tym bardzo dokładnie Códice Borbónico, ale również rozróżnia i orientuje się w tematyce kodeksów Borgia, Vaticano B, Fejervary-Mayer, Tudela, Magliabechiano, Telleriano-Remensis y Vaticano A.
– wie, w jaki sposób są skomponowane
– zna pochodzenie Códice Borbónico i polemikę z tym związaną
– zna założenia religii mezoamerykańskiej, charakterystykę najważniejszych bóstw i rolę bóstw w kształtowaniu przeznaczenia
– zna podstawowe mezoamerykańskie cykle kalendarzowe (260 dni, 365 dni i 52 lat) i ich rolę w tworzeniu kodeksów wróżebnych
– rozpoznaje większość znaków graficznych użytych w Códice Borbónico, jak również wiele z innych poznanych kodeksów
– wie na czym polega interpretacja poszczególnych scen w Códice Borbónico, ale również w tych samych cyklach kalendarzowo-wróżebnych w kodeksach Borgia, Vaticano B, Fejervary-Mayer, jak również szacuje ryzyko błędu
– orientuje się w metodach pracy nad kodeksami piktograficznymi
Kryteria oceniania
Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest aktywny udział studenta w zajęciach i przygotowanie studenta do zajęć poprzez przeczytanie wskazanej literatury. Student może być także poproszony o przygotowanie referatu na konkretny temat. Powinien również pozytywnie zaliczyć przeprowadzone na koniec każdego semestru pisemne zaliczenie z rozbudowaną częścią praktyczną
- Ocena ciągła (bieżące przygotowanie do zajęć, lektura tekstów, aktywne uczestnictwo w zajęciach, obecność): 35%
Literatura
Anders, Ferdinand, Maarten Jansen y Luis Reyes García (1991) El libro del Ciuacoatl. Homenaje para el año del Fuego Nuevo. Libro explicativo del llamado Códice Borbónico. Madrid – Graz – México, Sociedad Estatal Quinto Centenario – ADEVA – FCE.
Batalla Rosado, Juan José (1994) “Datación del Códice Borbónico a partir del análisis iconográfico de la representación de la sangre”. Revista Española de Antropología Americana (UCM, Madrid). 24: 47-74.
Batalla Rosado, Juan José (1994) “Los tlacuiloque del Codice Borbonico: una aproximacion a su numero y estilo”. Journal de la Societe des Americanistes. 80: 47-72.
Batalla Rosado, Juan José (2009) “El Libro Escrito Europeo del Códice Tudela o Códice del Museo de América. Itinerarios (Universidad de Varsovia). 9: 83-115 (texto paleografiado del Códice Tudela).
Boone, Elisabeth H. (2000) Stories in Red and Black. Pictorial Histories of the Aztecs and Mixtecs. Austin, University of Texas Press.
Boone, Elisabeth H. (2007) Cycles of Time and Meaning in the Mexican Books of Fate. Austin, University of Texas Press.
Durand-Forest, Jacqueline de (1997) “Nuevas consideraciones sobre el simbolismo del Tonalamatl del Códice Borbónico”. En: S. Rueda Smithers, C. Vega Soza y R. Martínez Baracs (eds.) Códices y documentos sobre México. Segundo Simposio. 2 vols., México: INAH – Consejo Nacional para la Cultura y las Artes. 2: 221-229.
Graulich, Michel (1997) “Elementos de las fiestas de las veintenas en las trecenas del Códice Borbónico”. En: S. Rueda Smithers, C. Vega Soza y R. Martínez Baracs (eds.) Códices y documentos sobre México. Segundo Simposio. 2 vols., México: INAH – Consejo Nacional para la Cultura y las Artes. 2: 205-220.
Graulich, Michel (2008) “Las fiestas del año solar en el Códice Borbónico”. Itinerarios (Universidad de Varsovia). 8: 185-194.
Jansen, Maarten (1998) “La fuerza de los Cuatro Vientos. Los manuscritos 20 y 21 del Fonds Mexicain”. Journal de la Société des Américanistes. 84(2): 125-161.
Jansen, Maarten (2002) “Una mirada al interior del Templo de Cihuacoatl. Aspectos de la función religiosa de la escritura pictórica”. En: Carmen Arellano, Peer Schmidt y Xavier Noguez (eds.) Libros y Escritura de Tradición Indígena. Ensayos sobre los códices prehispánicos y coloniales de México. México: El Colegio Mexiquense – Katholische Universität Eichstätt.
Noguez, Xavier (1992) “Apuntamientos sobre la polémica en torno a la época de confección del Códice Borbónico”, Expresión Antropológica (México). Año 3, julio-sept. 1991, 9: 9-25.
Quiñones Keber, Eloise (1995) Codex Telleriano-Remensis. Ritual, Divination and History in a Pictorial Aztec Manuscript. Austin: University of Texas Press (textos de las glosas)
Sahagún, fray Bernardino de, 1989 [1988] Historia general de las Cosas de Nueva España. Ed., introducción, paleografía, glosario y notas de Josefina García Quintana y Alfredo López Austin. México: CONACULTA – Alianza Editorial Mexicana.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: