Poniemieckie - geografia wyobrażona ziem odzyskanych 3302-PGWZO-OG

Tematyka tzw. ziem odzyskanych w literaturze polskiej jest nie tylko narracją literacką. „Poniemieckie” to polski fenomen kulturowy związany z migracją Wschód-Zachód w powojennej Europie. W ramach tego zjawiska mieszczą się procesy kształtowania tożsamości, negocjowania dziedzictwa, przetwarzania kontaktu kulturowego, oswajania i wypierania obcego.
Dziki Zachód, Odrzania, Poniemiecja, Niedopolska - choć krainy te nie istnieją na mapach fizycznych, to stanowią rodzaj geografii wyobrażonej, która ma swój emocjonalny, pamięciowy i symboliczny krajobraz.

Co będziemy czytać?
Fragmenty literatury socrealu (Paukszta), poezję (Muszer), reportaże gonzo (Szczerek), paradokumenty (Rokita), literaturę przygodową dla młodzieży (Nienacki), literaturę faktu (Kuszyk), i literaturę piękną (Szatrawska).

A dalej?
W semestrze letnim możesz kontynuować podróż po kulturowym pograniczu w ramach drugiego seminarium „Wypędzenia - topografia ziem utraconych”, które pokazuje perspektywę niemiecką i pozwola zobaczyć drugi biegun historii Ziem Odzyskanych.

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Tryb prowadzenia

w sali

Koordynatorzy przedmiotu

Anna Damięcka-Wójcik

Efekty kształcenia

Dlaczego warto?
Poznasz różne perspektywy badawcze: postkolonializm, studia nad pamięcią, teorię pogranicza, childhood studies, sentimental studies; koncepcje palimpsestu i fantomowości.
Zrozumiesz historyczny i społeczny kontekst powojennej Europy oraz polską myśl zachodnią
Połączysz teorię z praktyką, odkrywając, jak kultura pamięci kształtuje współczesność w różnych krajach.
Przygotujesz na zaliczenie własny projekt, który może stać się bazą do artykułu naukowego lub pracy licencjackiej;

Kryteria oceniania

Aktywność na zajęciach - 50% (dozwolone dwie nieobecności, w innym wypadku - zaliczenie ustne) prezentacja zaliczeniowa 30% wykonywanie zadań w ramach prac domowych związanych z fragmentami lektur 20%

Literatura

Literatura prymarna (fragmenty):
Kuszyk K.,. Poniemieckie. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne 2019.
Muszer D., Wiersze poniemieckie. Szczecin 2019.
Nienacki Z., seria „Pan Samochodzik…” Warszawa 1966-1973.
Paukszta, E., Wrastanie [1964], Poznań 1988.
Rokita Z., Odrzania, Kraków 2023.
Sochaj, S., Niedopolska. Nowe spojrzenie na Ziemie Odzyskane. Warszawa 2024.
Szatrawska I., Toń, Warszawa 2023.
Szczerek Z. (2013). Przyjdzie Mordor i nas zje, czyli tajna historia Słowian. Kraków: Korporacja Ha!art.
Szczerek Z. (2014). Jezus Świebodzińczyk, syn pantery, w poniemieckim stepie”. Archwium korporacja Ha!art: http://www.ha.art.pl/felietony/2963-ziemowit-szczerek-jezus-swiebodzinczyk-synpantery-w-poniemieckim-stepie.html [dostęp: 1.10.2014].

Literatura sekundarna:
Ćwiek-Rogalska, K.. Ziemie. Historie odzyskiwania i utraty. Warszawa: Wydawnictwo RN, 2024
Gosk, H. (red.), Narracje migracyjne w literaturze polskiej XX i XXI wieku, Kraków 2012
Halicka, B., Polski Dziki Zachód. Przymusowe migracje i kulturowe oswajanie Nadodrza 1945‑1948, Kraków 2015
Kledzik E., Michalski M., Praczyk M. (red.), „Ziemie Odzyskane”. W poszukiwaniu nowych narracji, Poznań 2018.
Lipski J. J. Dwie ojczyzny, dwa patriotyzmy. Warszawa 1992.
Saryusz-Wolska M., Traba R. (2014). Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci. Warszawa: Scholar.
Traba R., Żytyniec R., Ziemie Odzyskane/utracony Heimat , w: M. Górny et al. (red.), Polsko-niemieckie miejsca pamięci, t. 1: Wspólne — Oddzielne, i inni, Warszawa 2015.
Zborowska A. (2019). Życie rzeczy w powojennej Polsce (1944-1949) - ich pochodzenie, praktyki, znaczenia w perspektywie kulturoznawczej. Warszawa: WUW

Filmografia:
Nikt nie woła (1960), reż. K. Kutz (fragmenty)
Skarb (1948, reż. Leonard Buczkowski (fragmenty)
Sami swoi (1967, reż. Sylwester Chęciński)

Uwagi

W cyklu 2025L:

Seminarium jest prowadzone w języku polskim w trybie stacjonarnym lub zgodnie z aktualnymi wytycznymi Rektora.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3302-PGWZO-OG w USOSweb