Edytorstwo tekstów dawnych 3302-2ETD2-L

1. Podstawowe zagadnienia z zakresu kodykologii, m.in. materiał pisarski, budowa i układ tomu, układ graficzny strony, systemy numerowania i porządkowania wewnętrznego, zdobienie
2. Rodzaje pisma w rękopisach niemieckojęzycznych (karolingische Minuskel, gotische Buchschrift, kursive Buchschriften, Kurrent)
3. Początki naukowej krytyki tekstu i tzw. metoda Lachmann (Jakob Grimm, Karl Lachmann, Friedrich Heinrich von der Hagen) oraz koncepcje alternatywne
4. Brachygrafia, abrewiacje i symbole
5. Ortografia i interpunkcja w tekstach dawnych
6. Etapy pracy edytora tekstów dawnych
7. Edycja dyplomatyczna
8. Edycja krytyczna
9. Budowa aparatu krytycznego
10. Narzędzia informatyczne w pracy edytora tekstów dawnych: Transkribus, Oxygen XML Editor

Zajęcia mają charakter konwersatoryjny i służą przekazaniu wiedzy oraz rozwinięciu umiejętności z zakresu krytyki tekstu dawnego i przygotowania go do wydania. Omawiane będą podstawowe zagadnienia z kodykologii, paleografii i brachygrafii, a także kolejne etapy pracy edytora tekstów dawnych oraz typy wydań. Integralnym elementem zajęć będą ćwiczenia z wykorzystaniem narzędzi takich jak Transkribus i Oxygen XML Editor, służących przygotowywaniu edycji cyfrowych.

W cyklu zajęć 2025/2026 główny nacisk zostanie położony na edytorstwo rękopiśmiennych tekstów z XVIII–XX wieku. Materiałem źródłowym będą teksty zapisane dawnym pismem niemieckim (deutsche Schreibschrift). Jego opanowanie – zarówno w zakresie odczytywania, jak i zapisu – będzie niezbędne do pracy nad materiałem rękopiśmiennym. Pismo to, w krajach kręgu kultury niemieckiej stanowiące kontynuację tradycji gotyckiej i powszechnie określane jako neogotyckie, było stosowane w Niemczech aż do 1941 roku, kiedy to na mocy rozkazu Martina Bormanna zastąpiono je pismem łacińskim.
Rękopisy z XVIII–XX wieku stanowią cenny materiał źródłowy w wielu obszarach badań, jednak dostęp do zawartych w nich informacji bywa utrudniony ze względu na trudności w odczytaniu dawnego pisma. W polskich archiwach i bibliotekach – zarówno świeckich, jak i kościelnych – przechowywane są ogromne zasoby niemieckojęzycznych tekstów rękopiśmiennych, reprezentujących różnorodne gatunki i tematy. Wiele z tych cennych materiałów, istotnych m.in. dla historyków, filologów czy genealogów, wciąż czeka na opracowanie. Z tego względu nabycie umiejętności ich odczytywania i przygotowywania do edycji jest szczególnie ważne.

1. Beck, Friedrich u.a. (Hg.): Die archivalischen Quellen. Mit einer Einführung in die Historischen Hilfswissenschaften. Wien u.a.
2. Bein, Thomas (2008): Textkritik. Eine Einführung in Grundlagen germanistisch-mediävistischer Editionswissenschaft. Frankfurt am Main.
3. Bobowski, Kazimierz (1994): Skróty w piśmie neogotyckim. Na podstawie materiału śląskiego od początku XVI do połowy XX wieku. Wrocław.
4. Gehin, Paul (red.) (2008): Jak czytać średniowieczny rękopis (w tłumaczeniu Beaty Spieralskiej). Warszawa.
5. Grun, Paul Arnold (2002): Schlüssel zu alten und neuen Abkürzungen. Limburg.

- Beck, Friedrich u.a. (Hg.): Die archivalischen Quellen. Mit einer Einführung in die Historischen Hilfswissenschaften. Wien u.a.
- Bein, Thomas (2008): Textkritik. Eine Einführung in Grundlagen germanistisch-mediävistischer Editionswissenschaft. Frankfurt am Main.
- Bjohm, Hanno (2016): Die Kurrent schreiben lernen.Seesen.
- Bobowski, Kazimierz (1994): Skróty w piśmie neogotyckim. Na podstawie materiału śląskiego od początku XVI do połowy XX wieku. Wrocław.
- Braun, Manfred (2015): Deutsche Schreibschrift - Kurrent und Sütterlin lesen lernen: Handschriftliche Briefe, Urkunde, Rezepte mühelose entziffern. München.
- Delbanco, Helmut (2014): Schreibschule der deutschen Schrift.Ahlhorn.
- Gehin, Paul (red.) (2008): Jak czytać średniowieczny rękopis (w tłumaczeniu Beaty Spieralskiej). Warszawa.
- Grun, Paul Arnold (2002): Schlüssel zu alten und neuen Abkürzungen. Limburg.
Tandecki, Janusz, Kopiński, Krzysztof (2014): Edytorstwo źródeł historycznych. Warszawa.
- Süß, Harald (2003): Deutsche Schreibschrift. München.

- dopuszczalne są dwie nieusprawiedliwione nieobecności na zajęciach; nieobecności wynikające z choroby poświadczonej zwolnieniem lekarskim nie wliczają się do podanej liczby nieusprawiedliwionych nieobecności