Wstęp do pragmatyki 3301-ZJF184
Celem kursu jest wprowadzenie podstaw opisu pragmatycznego - przedstawienie jego zadań i metod. Zaczynając od przedstawienia genezy terminu "pragmatyka", przeglądu definicji pragmatyki i ustalenia granicy między semantyką a pragmatyką, przechodzimy do omówienia następujących aspektów języka:
- Entailment ("sąd logiczny") i presupozycja, które odnoszą się do logicznego znaczenia zdania. Sąd logiczny jest inferencją, której prawdziwość zagwarantowana jest poprzez relacje znaczeniowe między wyrażeniami języka. Presupozycja różni się od sądu logicznego tym, że pozostaje prawdziwa nawet wtedy, gdy zdanie, z którego wynika, jest fałszywe.
- Referencjalność i deiksa. Referencjalność jest relacją pomiędzy konkretnym obiektem w świecie a wyrażeniem, które ten przedmiot nazywa i wskazuje. Wyrażenia deiktyczne to wyrazy, których znaczenie zmienia się w zależności od sytuacji, w której zostały wypowiedziane (nadawcy, odbiorcy, czasu, miejsca wypowiedzi).
- Implikatura jako pojęcie związane ze znaczeniem wypowiedzi (a nie zdania) jest inferencją wydedukowaną ze zdań wypowiedzianych w różnych okolicznościach przez nadawcę, a nie ze zdań jako abstrakcyjnych bytów. Pojecie implikatury zostało wprowadzone przez filozofa Paula Grice'a, którego teoria, oparta o zasadę kooperacji i towarzyszące jej maksymy, jest omawiana razem z Teorią Relewancji autorstwa Sperbera i Wilson. Teoria ta stanowi rozwinięcie i modyfikację teorii Grice'a i proponuje kognitywne wytłumaczenie procesu komunikacji.
- Akty mowy. Teoria aktów mowy została stworzona przez J.L. Austina i rozwinięta przez J.R. Searle'a. Oparta jest na założeniu, że kiedy wypowiadamy wyrazy i zdania, nie tylko opisujemy istniejącą rzeczywistość, ale dokonujemy pewnych aktów. Akty mowy dzielą się na bezpośrednie i pośrednie ilokucje. Teoria aktów mowy bada metody, za pomocą których nadawca i odbiorca identyfikują pośrednie ilokucje.
- Uprzejmość jako zjawisko językowe i pragmatyczne. Kurs omawia dwie uznane teorie uprzejmości: teorię uprzejmości G. Leecha (opartą o nadrzędną zasadę uprzejmości i maksymy grzeczności) i model P. Brown i S. Levinsona, w którym zasadniczą rolę odgrywa pojęcie "twarzy" (społecznego obrazu siebie i innych).
Omawiane zagadnienia:
1. Czym jest pragmatyka? (pochodzenie terminu, definicje, semantyka vs. pragmatyka).
2. Entailment (sąd logiczny) i presupozycja (zdania analityczyne, syntetyczne i sprzeczne, "entailment", presupozycja, typy presupozycji).
3. Referencjalność i deixis (referencjalność, indeksykalność, typy deixis).
4. Teoria implikatury konwersacyjnej: Paul Grice (zasada kooperacji, maksymy konwersacyjne, przestrzeganie / jawne pogwałcenie / pogwałcenie maksym, typy implikatur).
5. Teoria Relewancji: Dan Sperber-Deirdre Wilson (Kognitywna / Komunikatywna Zasada Relewancji, Założenie Optymalnej Relewancji, stopnie relewancji, kontekst, typy inferencji).
6. Teoria aktów mowy J. L. Austina (konstatywy / performatywy, eksplicytne / implicytne performatywy, lokucja / ilokucja / perlokucja, warunki fortunności).
7. Teoria aktów mowy J. R. Searle'a (bezpośrednie / pośrednie akty mowy, warunki fortunności, klasyfikacja aktów mowy).
8. Modele uprzejmości (Leech - zasada i maksymy uprzejmości, Brown & Levinson - pozytywna / negatywna "twarz", akty zagrażające "twarzy").
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza
1, Student poznaje terminologię używaną w językoznawstwie angielskim, z naciskiem na pragmatykę
2 Student poznaje / zgłębia metodologię naukową w dziedzinach językoznawczych, ze szczególnym uwzględnieniem kontekstu anglosaskiego
3. Student ma pogłębioną wiedzę o języku angielskim, zdobywa podstawową wiedzę na temat pragmatyki i rozwija swoje umiejętności analityczne 4. Student ma zaawansowaną wiedzę o płaszczyznach i procesach komunikowania się w języku angielskim
5. Student zdobywa / pogłębia wiedzę o projektowaniu badań w dziedzinie filologii, a w szczególności o problemach, metodach, technikach i narzędziach badawczych (
Umiejętności
1. Student potrafi zastosować podstawową / pogłębioną metodologię językoznawczą. (H1A_U02, H1A_U04).
2. Student potrafi krytycznie i efektywnie dobrać oraz zastosować wiedzę z zakresu pragmatyki dla celów komunikacyjnych, dydaktycznych, badawczych, porównawczych (H2A_U01, H2A_U02).
Kompetencje społeczne
1. Student rozumie rolę kształcenia ustawicznego i ma przekonanie o potrzebie rozwoju osobistego i zawodowego; definiuje kolejne etapy tego rozwoju
2. Student szybko i prawidłowo rozpoznaje charakter dylematów, problemów, konfliktów, i znajduje ich najskuteczniejsze rozwiązania
3. Student docenia użyteczność swojej wiedzy i umiejętności w budowaniu więzi wspólnotowych
K_W01 rozumie wagę, miejsce i specyfikę filologii angielskiej w kontekście nauk humanistycznych;
K_W03 zna w stopniu zaawansowanym gramatykę, składnię, fonologię, fonetykę, morfologię, pragmatykę języka angielskiego i jego historię;
K_W05 zna skomplikowane uwarunkowania procesu przyswajania drugiego języka; rozumie i właściwie stosuje modele akwizycji języka obcego typowe dla językoznawstwa angielskiego;
K_W06 zna i rozumie niuanse teorii tłumaczeń oraz złożoność procesu przekładu;
K_W08 ma pogłębioną wiedzę o historycznym rozwoju języka, szczególnie języka angielskiego oraz towarzyszącej temu procesowi semantycznej zmienności i złożoności;
K_W09 rozumie w stopniu zaawansowanym złożoność i pluralizm kultur, zna oczywiste i nieoczywiste kody kultury determinujące kontakty międzykulturowe, zna strukturalne i instytucjonalne uwarunkowania kultury, zwłaszcza w kontekście krajów obszaru języka angielskiego;
K_W10 zna w stopniu zaawansowanym realia geograficzne, historyczne, polityczne, gospodarcze, kulturowe i społeczne krajów obszaru języka angielskiego;
K_U03 umie przedstawić zdobytą wiedzę w sposób logiczny i klarowny w formie pisemnej i ustnej;
K_U05 potrafi skutecznie dobrać i zastosować wiedzę z zakresu dyscypliny dla celów komunikacyjnych, dydaktycznych, badawczych;
K_U09 potrafi rozpoznawać oczywiste i wtórne symbole kultury, posługiwać się skomplikowanymi kodami kulturowymi w kontaktach z przedstawicielami kultur krajów obszaru języka angielskiego, i generalnie w interakcjach międzykulturowych;
K_K02 rozumie rolę kształcenia ustawicznego i ma przekonanie o potrzebie rozwoju osobistego i zawodowego; definiuje kolejne etapy tego rozwoju;
K_K05 docenia inicjatywę indywidualną, samodzielność oraz dostrzega wagę wkładu własnego w działania zespołowe;
K_K06 rozpoznaje charakter dylematów, problemów, konfliktów, i poszukuje najlepszych ich rozwiązań.
Kryteria oceniania
Wymagania:
1.Ćwiczenia w trakcie zajęć.
2. Pisemne zaliczenie końcowe w formie pytań zamkniętych i pytań otwartych, wymagających samodzielnej analizy danych.
Literatura
Blakemore, D. 1992. Understanding Utterances: An Introduction to Pragmatics. Oxford: Blackwell. (fragmenty).
Grice, H.P. 1975. ''Logic and conversation'', in P. Grice. 1989. Studies in the Ways of Words. Harvard University Press: Cambridge, MA.
Grundy, P. 1995. Doing Pragmatics. London/New York: Edward Arnold. (fragmenty).
Stilwell Peccei, Jean. 1999. Pragmatics. London & New York: Routledge.
Yule, George. 1996. Pragmatics. Oxford: Oxford University Press.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: