Środki stylistyczne w przekładzie 3301-JS2821
Kurs przeznaczony jest dla studiów 2-go stopnia. Tematyka kursu obejmuje wykorzystanie w komunikacji środków stylistycznych polegających na odejściu od znaczeń zakodowanych w systemie językowym, zarówno w sytuacji użycia jednego języka, jak i w przekładzie. Jako podstawa teoretyczna wykorzystane będą wybrane współczesne podejścia do metafory, metonimii i ironii/parodii, proponujące opis mechanizmów działania tych środków oraz zwracające uwagę na ich powszechność w komunikacji i poznaniu, tj. teoria relewancji i językoznawstwo kognitywne.
1. Kategorie środków stylistycznych według kryterium źródła niedosłowności. Przykłady i intuicje dotyczące rozumienia tych środków.
2. Metafora i metonimia w poznaniu i komunikacji. Mechanizmy interpretacyjne i efekty retoryczne.
3. Zastosowanie oraz przekład metafory i metonimii w tekstach akademickich i użytkowych.
4. Zastosowanie oraz przekład metafory i metonimii w tekstach literackich i tekstach śpiewanych.
5. Zastosowanie oraz przekład metafory i metonimii w tekstach o charakterze perswazyjnym (np. w reklamie).
6. Ironia i parodia jako odwołanie do przekonań innych osób; różne sposoby wykorzystania intertekstualności. Interpersonalne funkcje ironii/parodii.
7. Zastosowanie i przekład ironii/parodii w tekstach użytkowych.
8. Zastosowanie i przekład ironii/parodii w tekstach literackich.
9. Zastosowanie i przekład ironii/parodii w tekstach o charakterze perswazyjnym.
10. Podsumowanie: co wynika z użycia środków stylistycznych w komunikacji; zastosowanie strategii i technik translatorskich w ich przekładzie.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Dotyczy studentów rozpoczynających studia w latach 2022/23-2024/25:
Wiedza: Absolwent zna i rozumie:
K_W01, w sposób pogłębiony specyfikę językoznawstwa na tle dziedziny nauk humanistycznych;
K_W02, w sposób pogłębiony tendencje rozwoju badań językoznawczych w odniesieniu do pragmatycznej analizy języka figuratywnego;
Umiejętności: Absolwent potrafi
K_U01, posługiwać się zaawansowaną terminologią i aparatem pojęciowym z zakresu językoznawstwa w zakresie badań nad językiem figuratywnym;
K_U03, wykorzystać zdobytą wiedzę do opisania i rozwiązania problemu oraz wykonania projektu naukowego dotyczącego tematyki kursu
K_U04, w sposób pogłębiony analizować i syntetyzować treści w kontekście społecznym;
K_U05, rozpoznawać różnice pomiędzy alternatywnymi podejściami metodologicznymi stosowanymi w danej dyscyplinie – w szczególności pomiędzy językoznawstwem kognitywnym a teorią relewancji;
K_U08, uczestniczyć w pracy projektowej, współdziałać z innymi osobami w ramach prac zespołowych i dyskusji prowadzonych na zajęciach;
K_U09 przedstawić zdobytą wiedzę w sposób spójny, precyzyjny i poprawny językowo, posługując się językiem angielskim na poziomie C2 według Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego w ramach dyskusji na zajęciach i w formie pisemnej w eseju końcowym;
Kompetencje społeczne – absolwent jest gotów do:
K_K02, kształcenia ustawicznego, rozwoju osobistego i zawodowego wykorzystując wiedzę i umiejętności uzyskane w trakcie studiów;
K_K03, wzięcia odpowiedzialności za pracę własną i poszanowania pracy innych, dbając o przestrzeganie zasad etyki zawodowej, rozwijanie etosu zawodu oraz zasad i norm etycznych w nauce w odniesieniu do dyscyplin reprezentowanych w programie kształcenia;
K_K04 krytycznej oceny własnej wiedzy i umiejętności w zakresie kierunku studiów.
Dotyczy studentów rozpoczynających studia w roku 2025/2026:
Wiedza: Absolwent zna i rozumie:
K_W01 w pogłębionym stopniu terminologię, teorię i metody badań odpowiadające aktualnemu stanowi zaawansowanej wiedzy w dyscyplinie językoznawstwo, w zakresie badań nad środkami stylistycznymi, takimi jak metafora, metonimia i ironia oraz ich przekładem;
K_W04 pojęcia i zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej i prawa autorskiego
Umiejętności: Absolwent potrafi:
K_U01 w pogłębionym stopniu stosować terminologię, teorie i zaawansowane metody badań językoznawczych do rozwiązywania złożonych i oryginalnych problemów badawczych związanych z figurami stylistycznymi w komunikacji i przekładzie;
K_U04 stosować w praktyce pojęcia i zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej i prawa autorskiego
Kompetencje społeczne – absolwent jest gotów do
K_K01 krytycznej oceny posiadanej wiedzy i odbieranych treści
K_K02 uznawania znaczenia wiedzy w rozwiązywaniu problemów poznawczych i praktycznych oraz zasięgania opinii ekspertów w przypadku trudności z samodzielnym rozwiązaniem problemu
Kryteria oceniania
Podstawę oceny (80%) stanowi praca pisemna ok. 2500 słów zawierająca analizę dowolnego tekstu (lub kilku krótkich tekstów), którego/których przekaz opiera się na niedosłowności. W pracy należy nawiązać do omawianych na zajęciach teorii języka figuratywnego oraz odnieść się do problemów tłumaczeniowych i omówić strategie ich rozwiązania (jeśli praca odnosi się do przekładu). Pozostałe 20% oceny przyznawane jest na podstawie aktywności na zajęciach i wykonania prac domowych.
Te same warunki dotyczą zaliczenia poprawkowego.
Dozwolone są 3 nieobecności.
Literatura
Literatura Barcelona, A. 2011. “Reviewing the properties and prototype structure of metonymy”. In R. Benczes, A. Barcelona & F.J. Ruiz de Mendoza Ibáñez (eds.), Defining Metonymy in Cognitive Linguistics: Towards a Consensus View. Amsterdam: John Benjamins, 7–58.
Dobrzyńska, T. 1995. Translating metaphor: Problems of meaning. Journal of Pragmatics 24 (6): 595-60.
Dybiec-Gajer, J. (ed.) 2015. (Nie)dosłowność w przekładzie. Kraków: Tertium.
Gutt, E-A. 2000. Relevance and Translation. St. Jerome Publishing, Manchester.
Gutt, E-A. 2010. “Relevance and translation: On the value of a good theoretical foundation of translation”. In: In the Mind and across Minds, Cambridge Scholars Publishing. Newcastle upon Tyne, 292-309.
Hong Zhao. 2011. “A relevance-theoretic approach to verbal irony: A case study of ironic utterances in Pride and Prejudice.” Journal of Pragmatics, 43 (1): 175-182.
Jodlowiec, M. & A. Piskorska. 2015. “Metonymy revisited: Towards a new relevance-theoretic account.” Intercultural Pragmatics 12(2): 161-187.
Lagerwe, L. 2007. “Irony and sarcasm in advertisements: Effects of relevant inappropriateness.” Journal of Pragmatics 39 (10): 1702-1721
Lakoff, G. & M. Johnson. 2003 (2nd ed.). Metaphors We Live By. University of Chicago Press.
Newmark, P. 1988. A textbook of Translation. Prentice Hall.
Ruiz Moneva, M.A. 2017. “Code and inference in the expression of irony in Orwell’s Animal Farm and its translation into Spanish”. In: Applications of Relevance Theory: From Discourse to Morphemes. Newcastle-upon Tyne: CSP, 175-197.
Sperber, D. & D. Wilson. 2008. “A deflationary account of metaphor.” In: R.W Gibbs (ed.), The Cambridge Handbook of Metaphor and Thought. Cambridge: Cambridge University Press, 84-105.
Turner, M. http://markturner.org/blending.html (and other sources listed therein)
Wilson, D. 2006. “The pragmatics of verbal irony: Echo or pretence?” Lingua 116 (10):1722-1743.
Wilson, D. & D. Sperber, Relevance theory. In: L. Horn & G. Ward (eds.), The Handbook of Pragmatics, Blackwell, Oxford 2004, 607-632.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: