Metonimia w języku i w myśleniu. Studia przypadku 3301-JF2645
Na poziomie językowym przykładami metonimii są wyrażenia takie, jak: "ręce" w zdaniu "Wszystkie ręce na pokład"; "cztery kółka" w wypowiedzi "Wspaniałe cztery kółka dla wspaniałego kierowcy – to byłoby coś!"; językowymi przykładami metonimii jest też stwierdzenie "Chłopak to chłopak" i pytanie "Czy ma Pani zegarek?". Koncentrując się na analizie różnych typów językowych przejawów metonimii, kurs odwołuje się też do metonimii w percepcji wzrokowej. Bazując na analizie zarówno językowych jak i pozajęzykowych przykładów metonimii w ujęciu językoznawstwa kognitywnego, kurs omawia metonimię jako proces pojęciowy – jako "figurę myśli" a nie "figurę słowa".
Zagadnienia teoretyczne kursu dotyczą rozwoju teorii metonimii w językoznawstwie kognitywnym w odniesieniu do podejść teoretycznych zaproponowanych przez: Lakoffa i Johnsona (1980); Lakoffa i Turnera (1989); Lakoffa (1987); Taylora (1989); Langackera (1993); Raddena i Kövecsesa (1999).
Podstawowe źródło danych: język angielski.
Główne zagadnienia i terminy:
• domena pojęciowa i Wyidealizowane Modele Kognitywne;
• nośnik metonimiczny i element docelowy metonimii;
• obrazowe i słowno-obrazowe realizacje metonimii pojęciowej w rysunku i ilustracjach;
• językowe wyrażenie metonimiczne a metonimia pojęciowa;
• porównanie pojęciowej metonimii z metaforą pojęciową;
• rodzaje metonimii;
• systematyczność metonimii;
• funkcje metonimii (leksykalna, dyskursywna, retoryczna, kognitywna/poznawcza);
• rola metonimii w kategoryzacji;
• metonimia jako zjawisko przywoływania punktu odniesienia;
• pojęciowe zasady wyboru nośnika metonimicznego;
• rodzaje relacji pojęciowych tworzących różne metonimie;
• metonimia jako mechanizm manipulacji językowej (w reklamie i języku polityki);
• retoryczne efekty metonimii.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
lektura monograficzna
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Efekty obowiązujące dla studentów przyjętych przed rokiem akademickim 2022/2023
Po ukończeniu kursu studenci będą posiadać:
Wiedzę na temat:
• metonimii w języku i w myśleniu.
• relacji między pojęciową metonimią i metaforą.
Umiejętności, które:
• pozwolą im na samodzielną analizę językowych wyrażeń metonimicznych jak też obrazowych i słowno-obrazowych przejawów metonimii pojęciowej, np. w ilustracjach, rysunku, komiksach i drukowanej reklamie.
Kompetencje, które:
• ułatwią im krytyczną lekturę literatury przedmiotu na temat kognitywnej teorii metonimii.
Kształcenie językowe na poziomie B2+.
Efekty obowiązujące dla studentów przyjętych po roku akademickim 2022/2023:
WIEDZA
Studenci znają i rozumieją:
- przejawy metonimii pojęciowej w języku i modalności wzrokowej (rysunkach, ilustracjach).
- przebieg rozwoju teorii metonimii w językoznawstwie kognitywnym.
- funkcje metonimii w języku i myśleniu.
- relacje między pojęciową metonimią i metaforą.
UMIEJĘTNOŚCI
Studenci potrafią:
- samodzielnie analizować językowe wyrażeń metonimiczne jak też obrazowe i słowno-obrazowe przejawy metonimii pojęciowej, np. w ilustracjach, rysunku, komiksach i drukowanej reklamie.
- studiować literaturę przedmiotu na temat pojęciowej teorii metonimii.
- rozpoznawać różnice pomiędzy odmiennymi podejściami metodologicznymi do badań nad metonimia pojęciową.
- przedstawić zdobytą wiedzę w sposób spójny, precyzyjny i poprawny językowo, posługując się językiem angielskim na poziomie C2 według Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego, dobierając odpowiednio formy wypowiedzi do sytuacji komunikacyjnej.
- komunikować się ze zróżnicowanym kręgami odbiorców (kompetencje mediacyjne), w szczególności w celu omawiania roli metonimii pojęciowej w języku i myśleniu.
- z łatwością rozwijać wiedzę w zakresie językoznawstwa kognitywnego, jak i utrzymywać naturalną ciekawość.
- wykorzystać wiedzę na temat metonimii pojęciowej w praktyce translatorskiej.
KOMPETENCJE SPOŁECZNE
Studenci są gotowi do:
- krytycznej oceny własnej wiedzy językoznawczej i umiejętności związanych ze zbieraniem, analizą i interpretacją danych językowych.
- wykorzystania wiedzy i umiejętności uzyskanych w trakcie kursu, w szczególności umiejętności związanych z samodzielną lekturą i analizą tekstów naukowych do kształcenia ustawicznego oraz rozwoju osobistego i zawodowego.
- wzięcia odpowiedzialności za pracę własną i poszanowanie pracy innych.
- dbałości o precyzyjne i wiarygodne formułowanie swoich myśli.
- troski o przestrzeganie zasad etyki zawodowej, rozwijanie etosu zawodu oraz zasad i norm etycznych w nauce.
Kryteria oceniania
• Kurs prowadzony jest w formie dyskusji i zadań analitycznych wykonywanych indywidualnie i w małych grupach.
• Podstawą oceny końcowej są wyniki dwóch testów pisemnych: środsemestralnego (40%) i końcowego (60%); oba test mają formę mieszaną: kilka pytań typu "test wyboru", kilka pytań typu "test luk" i jedno pytanie otwarte.
• Dodatkowe 10% można otrzymać za nieobowiązkową pracę pisemną; na ocenę ma też wpływ aktywne uczestnictwo w dyskusjach.
• Dopuszczalne są 2-3 nieobecności.
Literatura
Literatura podstawowa (wybrane fragmenty):
Lakoff, George, and Mark Johnson. 1980. Metaphors we Live by. Chicago: University of Chicago Press.
Lakoff, George, and Mark Turner. 1989. More than Cool Reason. A Field Guide to Poetic Metaphor. Chicago: The University of Chicago Press.
Lakoff, George. 1987. Women, Fire and Dangerous Things: What Categories Reveal about the Mind. Chicago/London: The University of Chicago Press.
Langacker, Ronald W. 1993. "Reference-point constructions". Cognitive Linguistics 4(1): 1-38.
Radden, Günter, and Zoltán Kövecses. 1999. "Towards a theory of metonymy". In Metonymy in Languge and Thought, edited by Klaus-Uwe Panther, and Günter Radden, 17-59. Amsterdam: Benjamins.
Taylor, John R. 1989/1995. Linguistic Categorization. Prototypes in Linguistic Theory. Oxford: Clarendon Press.
Literatura dodatkowa:
Gibbs, Raymond W. 1999. “Speaking and thinking with metonymy”. In Metonymy in Languge and Thought, edited by Klaus-Uwe Panther, and Günter Radden, 61-77. Amsterdam: Benjamins.
Górska, Elżbieta. 2017. “Text-image relations in cartoons. A case study of image schematic metaphors”. Studia Linguistica Universitatis Iagellonicae Cracoviensis 134(3): 219–228. doi:10.4467/20834624SL.17.015.7089
Górska, Elżbieta. 2020. Understanding Abstract Concepts across Modes in Multimodal Discourse. A Cognitive Linguistic Approach. London and New York: Routledge. DOI https://doi.org/10.4324/9780429282737
Górska, Elżbieta, and Günter Radden, eds. 2005. Metonymy-Metaphor Collage. Warszawa: Warsaw University Press.
Littlemore, Jeannette. 2015. Metonymy: Hidden Shortcuts in Language, Thought and Communication. Cambridge University Press.
Panther, Klaus-Uwe, and Günter Radden, eds. 1999. Metonymy in Language and Thought. Amsterdam: Benjamins.
Panther Klaus-Uwe, and Linda L. Thornburg, eds. 2003. Metonymy and Pragmatic Inferencing. Amsterdam: Benjamins.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: