Pojęciowa charakterystyka kategorii gramatycznych 3301-JF2630
W części opisowej kursu w centrum uwagi znajdą się schematyczne struktury pojęciowe kategorii gramatycznych (rzeczownika, czasownika, bezokolicznika, imiesłowu, przymiotnika, przysłówka, przyimka); analogia między strukturą semantyczną rzeczowników i czasowników, jak też pomiędzy frazami nominalnymi i frazami werbalnymi. Jednym z powracających motywów części opisowej kursu jest odmienne obrazowania tych samych struktur pojęciowych przy pomocy odmiennych kategorii gramatycznych, czego przykładem są struktury semantyczne kodowane przez czasownik "enter" i przyimek "into". W ramach teorii gramatyki kognitywnej, która jest modelem języka opartym na uzusie, analizowane są zarówno konwencjonalne użycia jednostek leksykalnych, jak i motywowane kontekstowo niekonwencjonalne użycia takich jednostek (tj. nowe rozszerzenia semantyczne), jak np. "car" w: "You will get a lot of car for your money.", czy " house" w: " That's enough house for today".
Podstawowe źródło danych: język angielski.
Główne zagadnienia:
• symboliczna funkcja języka;
• znaczenie jako konceptualizacja;
• encyklopedyczne podejście do znaczenia jednostek językowych;
• model języka oparty na uzusie językowym;
• zdolności kategoryzujące człowieka;
• zdolność kognitywne do: organizacji doświadczenia w terminach figura-tło"; konceptualizacji na różnych poziomach schematyczności, reifikacji, skanowania sumarycznego i sekwencyjnego;
• opis wybranych aspektów "konwencjonalnego obrazowania" (tj. konstruowania) znaczeń językowych w terminach metafory oglądu;
• odbicie w znaczeniu językowym bezpośredniego doświadczenia ciała i jego funkcjonowania w świecie fizycznym;
• ocena adekwatności kognitywnych modeli języka: zasada zbieżności dowodów;
• szczegółowa charakterystyka kategorii gramatycznych na poziomie schematów i podschematów, tj. opis struktur semantycznych w terminach ustawienia "figura-tło" i innych aspektów obrazowania znaczeń językowych.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
WIEDZA
Studenci znają i rozumieją:
• podstawy gramatyki kognitywnej Langackera.
• pojęciową charakterystykę kategorii gramatycznych.
• analogię między strukturą semantyczną rzeczowników i czasowników, jak też
pomiędzy frazami nominalnymi i frazami czasownikowymi.
• zasady odmiennego obrazowanie tych samych struktur pojęciowych przy
pomocy odmiennych kategorii gramatycznych.
UMIEJĘTNOŚCI
Studenci potrafią:
• przeprowadzać samodzielną analizę zarówno konwencjonalnego użycia jednostek leksykalnych, jak i motywowanych kontekstowo niekonwencjonalnych użyć takich jednostek.
• studiować literaturę przedmiotu na temat zastosowania gramatyki kognitywnej do opisu różnych języków.
• rozpoznawać różnice pomiędzy odmiennymi podejściami metodologicznymi do badań nad semantyką kognitywną.
• przedstawić zdobytą wiedzę w sposób spójny, precyzyjny i poprawny językowo, posługując się językiem angielskim na poziomie C2 według Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego, dobierając odpowiednio formy wypowiedzi do sytuacji komunikacyjnej.
• komunikować się ze zróżnicowanym kręgami odbiorców (kompetencje mediacyjne), w szczególności w celu omawiania zasad odmiennego obrazowanie tych samych struktur pojęciowych przy pomocy odmiennych kategorii gramatycznych oraz roli kontekstu w tworzeniu takich znaczeń.
• z łatwością rozwijać wiedzę w zakresie językoznawstwa kognitywnego.
• wykorzystać wiedzę na temat odmiennego obrazowania tych samych struktur pojęciowych przy pomocy odmiennych kategorii gramatycznych do praktyki translatorskiej.
KOMPETENCJE SPOŁECZNE
Studenci są gotowi do:
• krytycznej oceny własnej wiedzy językoznawczej i umiejętności związanych ze zbieraniem, analizą i interpretacją danych językowych.
• wykorzystania wiedzy i umiejętności uzyskanych w trakcie kursu, w szczególności umiejętności związanych z samodzielną lekturą i analizą tekstów naukowych do kształcenia ustawicznego oraz rozwoju osobistego i zawodowego.
• wzięcia odpowiedzialności za pracę własną i poszanowanie pracy innych.
• dbałości o precyzyjne i wiarygodne formułowanie swoich myśli.
• troski o przestrzeganie zasad etyki zawodowej, rozwijanie etosu zawodu oraz zasad i norm etycznych w nauce.
Kryteria oceniania
• Kurs prowadzony jest w formie dyskusji i zadań analitycznych wykonywanych indywidualnie i w małych grupach.
• Podstawą oceny końcowej są wyniki dwóch testów pisemnych: środsemestralnego (40%) i końcowego (60%); oba test mają formę mieszaną: kilka pytań typu "test wyboru", kilka pytań typu "test luk" i jedno pytanie otwarte.
• Dodatkowe 10% można otrzymać za nieobowiązkową pracę pisemną; na ocenę ma też wpływ aktywne uczestnictwo w dyskusjach.
• Dopuszczalne są najwyżej 3 nieobecności.
Literatura
Literatura podstawowa (wybrane fragmenty):
Evans, Vyvyan and Melanie Green. 2006. Cognitive Linguistics: An Introduction. Edinburgh University Press.
Langacker, Ronald W. 1990. Concept, Image and Symbol: The Cognitive Basis of Grammar. Berlin and New York: Mouton de Gruyter. Chapter 3: Nouns and Verbs, pp. 59-100. (1st published in: 1987. "Nouns and verbs". Language. 43/1, 53-94).
Langacker, Ronald W. 1995a. “Viewing in cognition and grammar”. In Davis Philip W. (ed.), Alternative Linguistics. Descriptive and Theoretical Modes. Amsterdam and Philadelphia: John Benjamins, 153-212
Langacker, Ronald W. 1995b. “The symbolic alternative”. In Persson, Gunnar and Henryk Kardela (eds), New Trends in Semantics and Lexicography. Umeå: Acta Universitatis Umensis, 89-117.
Lee, David. 2001. Cognitive Linguistics: An Introduction. Oxford: Oxford University Press.
Radden, Günter and René Dirven. 2007. Cognitive English Grammar. Amsterdam: Benjamins.
Taylor, John R. 2002. Cognitive Grammar. Oxford: Oxford University Press.
Literatura dodatkowa:
Górska, Elżbieta. 2000. “What’s ‘cognitive’ about cognitive grammar?” Kwartalnik Neofilologiczny 47/3, 269-279.
Hart, Christopher and Javier Marmol Queralto. 2021. "What can cognitive linguistics tell us about language-image relations? A multidimensional approach to intersemiotic convergence in multimodal texts". Cognitive Linguistics 32(4): 529–562.
Karczewski, Daniel, Wajda Edyta and Radosław Poniat. 2020. "Do all storks fly to Africa? Universal statements and the generic overgeneralization effect". Lingua 246: 1-15.
Langacker, Ronald W. 2008. Cognitive Grammar. A Basic Introduction. Oxford: Oxford University Press.
Tabakowska, Elżbieta. 2015. "Translation studies meets linguistics: Pre-structuralism, structuralism, post-structuralism". Acta Universitatis Caroline Philologica 3: 7-18.
Tabakowska, Elżbieta. 2017.“Grammar, 'cultural meaning' and translation pedagogy”. In Julie Deconinck, Philippe Humblé, Arvi Sepp, and Hélène Stengers (eds.) Towards Cultural Awareness in Translation pedagogy. Zurich: LIT Verlag, 65 – 76.
Taylor, John R. 1995. Linguistic Categorization. Prototypes in Linguistic Theory. 2nd Edition. Oxford: Clarendon Press (1st edition 1989).
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: