Wstęp do pragmatyki 3301-JF184
Celem kursu jest wprowadzenie podstaw opisu pragmatycznego - przedstawienie jego zadań i metod. Zaczynając od przedstawienia genezy terminu "pragmatyka", przeglądu definicji pragmatyki i ustalenia granicy między semantyką a pragmatyką, przechodzimy do omówienia następujących aspektów języka:
- Entailment ("sąd logiczny") i presupozycja, które odnoszą się do logicznego znaczenia zdania. Sąd logiczny jest inferencją, której prawdziwość zagwarantowana jest poprzez relacje znaczeniowe między wyrażeniami języka. Presupozycja różni się od sądu logicznego tym, że pozostaje prawdziwa nawet wtedy, gdy zdanie, z którego wynika, jest fałszywe.
- Referencjalność i deiksa. Referencjalność jest relacją pomiędzy konkretnym obiektem w świecie a wyrażeniem, które ten przedmiot nazywa i wskazuje. Wyrażenia deiktyczne to wyrazy, których znaczenie zmienia się w zależności od sytuacji, w której zostały wypowiedziane (nadawcy, odbiorcy, czasu, miejsca wypowiedzi).
- Implikatura jako pojęcie związane ze znaczeniem wypowiedzi (a nie zdania) jest inferencją wydedukowaną ze zdań wypowiedzianych w różnych okolicznościach przez nadawcę, a nie ze zdań jako abstrakcyjnych bytów. Pojecie implikatury zostało wprowadzone przez filozofa Paula Grice'a, którego teoria, oparta o zasadę kooperacji i towarzyszące jej maksymy, jest omawiana razem z Teorią Relewancji autorstwa Sperbera i Wilson. Teoria ta stanowi rozwinięcie i modyfikację teorii Grice'a i proponuje kognitywne wytłumaczenie procesu komunikacji.
- Akty mowy. Teoria aktów mowy została stworzona przez J.L. Austina i rozwinięta przez J.R. Searle'a. Oparta jest na założeniu, że kiedy wypowiadamy wyrazy i zdania, nie tylko opisujemy istniejącą rzeczywistość, ale dokonujemy pewnych aktów. Akty mowy dzielą się na bezpośrednie i pośrednie ilokucje. Teoria aktów mowy bada metody, za pomocą których nadawca i odbiorca identyfikują pośrednie ilokucje.
- Uprzejmość jako zjawisko językowe i pragmatyczne. Kurs omawia dwie uznane teorie uprzejmości: teorię uprzejmości G. Leecha (opartą o nadrzędną zasadę uprzejmości i maksymy grzeczności) i model P. Brown i S. Levinsona, w którym zasadniczą rolę odgrywa pojęcie "twarzy" (społecznego obrazu siebie i innych).
Omawiane zagadnienia:
1. Czym jest pragmatyka? (pochodzenie terminu, definicje, semantyka vs. pragmatyka).
2. Entailment (sąd logiczny) i presupozycja (zdania analityczyne, syntetyczne i sprzeczne, "entailment", presupozycja, typy presupozycji).
3. Referencjalność i deixis (referencjalność, indeksykalność, typy deixis).
4. Teoria implikatury konwersacyjnej: Paul Grice (zasada kooperacji, maksymy konwersacyjne, przestrzeganie / jawne pogwałcenie / pogwałcenie maksym, typy implikatur).
5. Teoria Relewancji: Dan Sperber-Deirdre Wilson (Kognitywna / Komunikatywna Zasada Relewancji, Założenie Optymalnej Relewancji, stopnie relewancji, kontekst, typy inferencji).
6. Teoria aktów mowy J. L. Austina (konstatywy / performatywy, eksplicytne / implicytne performatywy, lokucja / ilokucja / perlokucja, warunki fortunności).
7. Teoria aktów mowy J. R. Searle'a (bezpośrednie / pośrednie akty mowy, warunki fortunności, klasyfikacja aktów mowy).
8. Modele uprzejmości (Leech - zasada i maksymy uprzejmości, Brown & Levinson - pozytywna / negatywna "twarz", akty zagrażające "twarzy").
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza
1. K_W02 Student zna i rozumie w zaawansowanym stopniu kluczową terminologię związaną z pragmatyką, oraz najważniejsze teorie pragmatyczne w ramach filologii angielskiej, takie jak teoria presupozycji, teoria referencjalności, teoria komunikacji Grice'a, Teoria Relewancji, teoria aktów mowy czy teoria uprzejmości.
2. K_W03 Student zna i rozumie metodologię teorii wymienionych powyżej w odniesieniu do komunikacji interpersonalnej, ze szczególnym uwzględnieniem kontekstu anglosaskiego
K_W05, Student zna i rozumie w zaawansowanym stopniu pragmatykę języka angielskiego, ma zaawansowaną wiedzę o płaszczyznach i procesach komunikowania się w języku angielskim.
K_W07 Student zna i rozumie zasady projektowania badań pragmatyki językowej, a w szczególności stosowania metod i narzędzi w formułowaniu problemów.
Umiejętności
1. K_U01 Student potrafi posługiwać się terminologią i aparatem pojęciowym z zakresu językoznawstwa, z naciskiem na pragmatykę, w odniesieniu do zagadnień wymienionych w opisie przedmiotu.
2. K_U02 Student potrafi posługiwać się metodologią pragmatyki językowej w ramach filologii angielskiej, z poszanowaniem norm etyki naukowej i prawa
autorskiego.
3. K_U04 Student potrafi krytycznie i efektywnie wykorzystać zdobytą wiedzę z zakresu pragmatyki do opisania i rozwiązania problemu oraz wykonania zadania dotyczącego tematyki z zakresu dyscypliny. dla celów komunikacyjnych, dydaktycznych, badawczych, porównawczych.
4. K_U08 Student potrafi planować i organizować pracę indywidualną i w zespole, by skutecznie realizować wyznaczone cele dotyczące analizy omawianych w ramach kursu zjawisk i problemów
5. K_U11 Student potrafi projektować własną ścieżkę rozwoju
Kompetencje społeczne
1. K_K02 Student jest gotów do kształcenia ustawicznego i rozwoju osobistego, wykorzystując umiejętności w zakresie dokonywania wyboru przedmiotów i projektów odpowiadających zainteresowaniom danej osoby
2 K_KO3 Student jest gotów do wzięcia odpowiedzialności za pracę własną i poszanowania pracy innych w ramach zajęć z przedmiotu, dbając o przestrzeganie zasad etyki zawodowej oraz zasad i norm etycznych w działaniach projektowych i innych aktywnościach podejmowanych w ramach pracy zawodowej, wolontariatu itp.
3. K_K05 Student jest gotów do efektywnego funkcjonowania w kontaktach z innymi poprzez wyrażania siebie w sposób spójny, przejrzysty, logiczny i konkretny. Student docenia użyteczność swojej wiedzy i umiejętności w budowaniu więzi wspólnotowych.
Kształcenie językowe na poziomie B2+.
Podczas dyskusji na zajęciach studenci nabywają umiejętności wyrażania myśli jasno, spójnie, logicznie i precyzyjnie, językiem poprawnym gramatycznie, fonetycznie i pod względem słownictwa.
Kryteria oceniania
Wymagania:
1.Obecność.
2. Karty pracy, ćwiczenia w trakcie zajęć.
3. Udział w dyskusji.
4. Pisemne zaliczenie końcowe w formie pytań zamkniętych i pytań otwartych, wymagających samodzielnej analizy danych.
Dozwolone są 3 nieobecności.
Literatura
Blakemore, D. 1992. Understanding Utterances: An Introduction to Pragmatics. Oxford: Blackwell. (fragmenty).
Grice, H.P. 1975. ''Logic and conversation'', in P. Grice. 1989. Studies in the Ways of Words. Harvard University Press: Cambridge, MA.
Grundy, P. 1995. Doing Pragmatics. London/New York: Edward Arnold. (fragmenty).
Stilwell Peccei, Jean. 1999. Pragmatics. London & New York: Routledge.
Yule, George. 1996. Pragmatics. Oxford: Oxford University Press.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: