Głosy Ameryk: podróż przez literaturę i kulturę Ameryki Łacińskiej 3301-GA-B2
„Voces de América: Un Viaje por la Literatura y Cultura Latinoamericana” to intensywny kurs trwający dziesięć i pół godziny, stworzony dla studentów pragnących opanować język hiszpański na poziomie B2+ poprzez zapoznanie się z najwybitniejszymi dziełami kultury i literatury regionu. Nie jest to tradycyjny kurs językowy, ale dogłębne zanurzenie się w tematy, które definiują Amerykę Łacińską. Poprzez studiowanie dzieł takich autorów jak Cortázar, Allende i Guillén, studenci doskonalą swoje zaawansowane umiejętności gramatyczne i poszerzają słownictwo, dyskutując na temat abstrakcyjnych pojęć, takich jak realizm magiczny, sprawiedliwość społeczna, pamięć historyczna i konstrukcja tożsamości. Każda sesja ma formę warsztatów opartych na współpracy, które sprzyjają płynności językowej poprzez krytyczną dyskusję, prezentacje i analizę.
Podróż wykracza poza kartki książki, aby zbadać konteksty historyczne i ruchy kulturowe, które ukształtowały te dzieła, od narracji po boomie gospodarczym po wpływ rytmów afro-latynoskich i współczesnego krajobrazu cyfrowego. Pod koniec kursu studenci zdobędą nie tylko lepszą znajomość języka, ale także krytyczne ramy pozwalające zrozumieć różnorodność głosów Ameryki Łacińskiej. Będą potrafili wyrażać wyrafinowane opinie, analizować artefakty kulturowe i pewnie uczestniczyć w dyskusjach na temat przeszłości, teraźniejszości i przyszłości kontynentu, łącząc biegłą znajomość języka z rozumieniem kultury. Nie jest to tradycyjny kurs językowy, ale dogłębna analiza tematów charakterystycznych dla Ameryki Łacińskiej, prowadzona w formie wirtualnego, wysoce interaktywnego seminarium. Platforma internetowa umożliwia płynną integrację zasobów multimedialnych, w tym fragmentów utworów muzycznych w rytmach afro-latynoskich, wywiadów wideo z autorami oraz wirtualnych wycieczek po muzeach, wzbogacając doświadczenie edukacyjne.
PLAN KURSU
Spotkanie 1: El Boom Latinoamericano y el Realismo Mágico
• Temat: Wprowadzenie do boomu latynoamerykańskiego i jego najsłynniejszego eksportowego produktu: realizmu magicznego. Co oznacza połączenie magii z codziennością?
• Zagadnienia literackie: Analiza krótkiego fragmentu powieści Gabriela Garcíi Márqueza Cien años de soledad (np. słynnego „la ascensión de Remedios la bella”.
• Tematyka kulturowa: Globalny wpływ boomu. Rola autora jako postaci kulturowej, a czasem politycznej.
• Tematyka językowa: Czasy narracyjne (czas przeszły prosty vs. czas przeszły niedokonany, czas przeszły złożony) do opisania wydarzeń w opowiadaniu. Słownictwo służące do opisywania tego, co fantastyczne i zwyczajne.
Spotkanie 2: Voces Indígenas y la Lucha por la Identidad
• Temat: Badanie perspektyw rdzennej ludności i złożonej konstrukcji tożsamości w społeczeństwach postkolonialnych.
• Zagadnienia literackie: Czytanie i analiza wierszy Mayry Santos Febres (Portoryko) lub Humberto Ak'abala (Gwatemala). Nacisk na obrazy i metafory.
• Tematyka kulturowa: Pojęcie „mestizaje”. Synkretyzm kulturowy w religii (np. Dzień Zmarłych), kuchni i języku.
• Tematyka językowa: Używanie trybu łączącego (subjuntivo) w wyrażaniu wątpliwości, emocji i niepewności dotyczących tożsamości. Słownictwo związane z dziedzictwem kulturowym, przynależnością i konfliktem.
Spotkanie 3: Dyktatura, pamięć i prawa człowieka
• Temat: Literatura jako świadectwo i narzędzie zachowania pamięci w obliczu sponsorowanego przez państwo zapominania.
• Zagadnienia literackie: Fragment powieści Isabel Allende La casa de los espíritus lub wiersz Mario Benedettiego (Urugwaj).
• Tematyka kulturowa: Krótki przegląd dyktatur w krajach południowego stożka Ameryki Południowej i ich wpływu społecznego. Działalność organizacji Madres de Plaza de Mayo.
• Tematyka językowa: zdania warunkowe typu „si” służące do omówienia historycznych możliwości i konsekwencji. Słownictwo związane z polityką, uciskiem i oporem.
Spotkanie 4: El Cuento Corto: Microcosmos de Realidad
• Temat: Opowiadanie jako idealny nośnik ostrej krytyki społecznej i potężnej narracji.
• Zagadnienia literackie: Czytanie i analiza opowiadania La siesta del martes Gabriela Garcíi Márqueza lub opowiadania Julio Cortázara (Argentyna).
• Tematyka kulturowa: Hierarchie społeczne, klasizm i pojęcie „dignidad” w życiu codziennym.
• Tematyka językowa: Zaimki bezpośrednie i pośrednie służące płynnemu opowiadaniu historii. Wyrażanie przyczyny i skutku (debido a, puesto que, por lo tanto).
• Test I
Spotkanie 5: Meksyk: Granice, rzeczywistość i marzenia
• Temat: Meksyk jako potęga kulturowa, ze szczególnym uwzględnieniem złożonej rzeczywistości związanej z granicami i migracją.
• Zagadnienia literackie: Analiza fragmentów książki Valerii Luiselli „Tell Me How It Ends: An Essay in 40 Questions” (napisanej w języku hiszpańskim/angielskim) lub poezji Glorii Anzaldúa.
• Tematyka kulturowa: Znaczenie granicy (la frontera) jako przestrzeni fizycznej, kulturowej i psychologicznej. Wpływ kina meksykańskiego (Alfonso Cuarón, Guillermo del Toro).
• Tematyka językowa: Czas teraźniejszy trybu łączącego do wyrażania nadziei, żądań i konieczności w kontekście praw migrantów. Słownictwo związane z migracją, marzeniami i barierami.
Spotkanie 6: El Ritmo de la Identidad: Música y Poesía Negra
• Temat: Głęboki wpływ Afryki na kulturę Ameryki Łacińskiej, szczególnie poprzez muzykę i poezję.
• Zagadnienia literackie: Wiersze Nicolása Guilléna (Kuba) lub Victorii Santa Cruz (Peru). Nacisk na rytm, dźwięk i tradycję ustną.
• Tematyka kulturowa: Pochodzenie i znaczenie kulturowe rytmów afro-latynoskich: salsa, cumbia, son, rumba.
• Tematyka językowa: Tryb rozkazujący i wyrażenia potoczne występujące w tekstach piosenek. Słownictwo związane z muzyką, rytmem i ciałem.
Spotkanie 7: Współczesna Ameryka Łacińska: młode głosy i nowe technologie
• Temat: Gdzie obecnie znajduje się kultura latynoamerykańska? Odkrywanie współczesnych głosów w erze cyfrowej.
• Zagadnienia literackie: analiza krótkiego utworu współczesnego pisarza cyfrowego lub wpisu na blogu z witryny takiej jak Revista Vice en Español lub fragment nowoczesnego programu, takiego jak (Narcos / Club de Cuervos).
• Tematyka kulturowa: Rozwój YouTuberów, streamerów i aktywistów cyfrowych. Jak technologia kształtuje nową tożsamość pan-latynoamerykańską.
• Tematyka językowa: Kolokwializmy i współczesny slang z różnych krajów. Powtórka wszystkich kluczowych struktur gramatycznych z kursu podczas końcowej debaty.
• Test II
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
WIEDZA
Student zna i rozumie:
podstawowe metody analizy dzieł literackich reprezentujących różne aspekty i style języka hiszpańskiego; podstawową terminologię z zakresu analizy tekstów literackich dotyczących określonego okresu; systematyczne rozumienie historii literatury latynoamerykańskiej (trendy, nurty danej epoki, najważniejsi autorzy i ich dzieła) od XVI do XIX wieku; główne powiązania między literaturą latynoamerykańską a procesami historycznymi i kulturowymi (K_W02, K_W03, K_W04, K_W05).
jak wyrażać subiektywnie ważne i abstrakcyjne treści w języku hiszpańskim (K_U02);
jak wykorzystywać w nauce języka teksty kulturowe przeznaczone dla osób hiszpańskojęzycznych (K_U03);
jak wybierać teksty i ćwiczenia, które będą łączyć funkcję utrwalania wiedzy i stymulowania jej dalszego rozwoju, również wśród źródeł stworzonych całkowicie w języku hiszpańskim (K_U04);
UMIEJĘTNOŚCI
Student potrafi:
czytać i rozumieć różne rodzaje tekstów literackich w języku hiszpańskim; przedstawiać własne poglądy i opinie; omawiać dzieła literackie Ameryki Łacińskiej z danego okresu; rozpoznawać różne rodzaje tekstów literackich Ameryki Łacińskiej (poezja, eposy), umieszczać je w ogólnym kontekście historycznym i kulturowym oraz analizować przy użyciu podstawowej terminologii i odpowiednich metod; samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać umiejętności, korzystając ze źródeł odpowiednich dla dziedziny literaturoznawstwa i historii literatury Ameryki Łacińskiej (źródła, monografie, podręczniki); pisać i redagować krótkie eseje, korzystając z odpowiednich metod i źródeł właściwych dla dziedziny literaturoznawstwa i historii literatury Ameryki Łacińskiej; przygotowywać prezentacje ustne, korzystając z odpowiednich metod i źródeł właściwych dla dziedziny literaturoznawstwa i historii literatury latynoamerykańskiej; Wykorzystywać podstawową terminologię z zakresu literaturoznawstwa i historii literatury latynoamerykańskiej (K_U01, K_U02, K_U03, K_U04, K_U05, K_U06, K_U07).
krytycznie oceniać własną wiedzę i umiejętności, pracować samodzielnie oraz rozumieć potrzebę ciągłego doskonalenia i uczenia się; planować i organizować pracę indywidualną oraz pracę zespołową, a także przestrzegać standardów etyki zawodowej; aktywnie uczestniczyć w kulturze latynoamerykańskiej, korzystając z różnorodnych form i mediów oraz pracując w grupach, pełniąc różne role; śledzić współczesne procesy i zjawiska zachodzące w kulturze i literaturze latynoamerykańskiej (K_K01, K_K02, K_K03, K_K04)
KOMPETENCJE SPOŁECZNE:
Student potrafi:
prowadzić dyskusje w sposób zaangażowany, posługując się środkami językowymi wyrażającymi szacunek i zainteresowanie rozmówcami (K_K02);
aktywnie uczestniczyć w zajęciach prowadzonych w języku hiszpańskim przez przedstawicieli świata kultury krajów hiszpańskojęzycznych (K_K03);
samodzielnie czytać artykuły dziennikarskie i naukowe dotyczące współczesnej kultury krajów hiszpańskojęzycznych, pokonywać pojawiające się trudności dzięki świadomości wspólnotowego charakteru uczestnictwa w świecie kultury (K_K04); Po pomyślnym ukończeniu kursu „Voces de América” student osiągnie i wykaże się kompetencjami językowymi na poziomie B2+ oraz zdobędzie dogłębną wiedzę na temat kluczowych pojęć kulturowych i literackich.
1. Kompetencje językowe i funkcjonalne (poziom B2+)
Student będzie potrafił:
• rozumieć złożone teksty
• angażować się w abstrakcyjne dyskusje
• prezentować i argumentować
• poruszać się po niuansach gramatycznych: wykazywać się pewnością, choć nie zawsze perfekcją, w stosowaniu zaawansowanych struktur gramatycznych, w szczególności:
o pełnym spektrum trybu łączącego (subjunctive) w celu wyrażenia wątpliwości, pragnienia, emocji i hipotezy.
o zdaniami warunkowymi (klauzule si) w celu omówienia hipotetycznych sytuacji i ich konsekwencji.
o szerokim zakresem spójników dyskursywnych
• wykorzystywać zaawansowane słownictwo: posługiwać się bogatym i precyzyjnym słownictwem związanym z analizą literacką, krytyką kulturową i tematyką społeczno-polityczną, wykraczającym poza język codziennej konwersacji.
2. Wiedza kulturowa i literacka
Student będzie znał i będzie zaznajomiony z:
• kluczowymi ruchami literackimi
• głównymi autorami i dziełami
• istotnymi kontekstami historycznymi
• koncepcjami kulturowymi
• różnorodnymi formami ekspresji artystycznej
3. Zrozumienie pojęć
Poza samymi faktami student zrozumie:
• literaturę jako odzwierciedlenie społeczeństwa
• różnorodność „Ameryki Łacińskiej”
• siłę narracji
• podtekst kulturowy i historyczny oraz to, że jego własna perspektywa jest częścią tej analizy.
Kryteria oceniania
1. Przed oceną zakończenia kursu brane są pod uwagę następujące elementy:
• aktywny udział w zajęciach językowych (25%)
• wyniki prac domowych (25%)
• dwa testy (50%),
jednakże, aby uzyskać pozytywną ocenę za ukończenie kursu, studenci muszą wykazać się pewnymi osiągnięciami w każdej z powyższych kategorii (ocena nie zostanie przyznana studentowi, który uzyskał 0% w którejkolwiek z kategorii lub nie wykazał się żadną aktywnością w jednej z nich).
Skala ocen:
99-100% - 5+ (celujący)
93-98% - 5 (bardzo dobry)
87-92% - 4+ (dobry plus)
77-86% - 4 (dobry)
71-76% - 3+ (zadowalający plus)
60-70% - 3 (zadowalający)
2. Ponadto nauczyciel określi szczegółowe zasady i kryteria zaliczenia kursu i przedstawi je studentom podczas pierwszych zajęć w danym roku akademickim.
3. Student ma prawo do 3 nieobecności w ciągu jednego semestru bez konieczności podawania przyczyny nieobecności. Na początku kursu nauczyciel poinformuje studentów, w jaki sposób mogą nadrobić nieobecności i uzupełnić zaległości.
4. Ocena uzyskana za ukończenie kursu zostanie wprowadzona do systemu obsługi studentów uniwersytetu (USOS)
5. Ocena niedostateczna może zostać przyznana wyłącznie studentom, którzy nie osiągnęli zadowalających wyników w testach, zadaniach domowych i końcowym teście sprawdzającym osiągnięcia.
6. Studenci powinni samodzielnie rejestrować się na kursy językowe wyłącznie w oficjalnie ogłoszonym terminie rejestracji. Podobnie, jeśli studenci chcą zrezygnować z kursu, muszą to zrobić samodzielnie, ale wyłącznie w terminie rejestracji.
Literatura
1. García Márquez, Gabriel. Sto lat samotności. Buenos Aires: Sudamericana, 1967.
• (Do sesji 1: Fragmenty dotyczące realizmu magicznego, np. „El hielo” lub „La ascensión de Remedios la bella”).
2. Allende, Isabel. Dom duchów. Barcelona: Plaza & Janés, 1982.
• (Do sesji 3: Fragmenty dotyczące dyktatury i pamięci, w szczególności rozdziały poświęcone zawirowaniom politycznym).
3. Cortázar, Julio. „La siesta del martes” w Final del juego. Buenos Aires: Sudamericana, 1956.
• *(Idealne, samodzielne opowiadanie na sesję 4, przedstawiające krytykę społeczną i mistrzowską narrację).*
4. Benedetti, Mario. „Pedro y el capitán” lub wybrane wiersze z Inventario Uno. Madryt: Visor Libros, 1995.
• (Do sesji 3: Jego poezja i sztuka „Pedro y el capitán” stanowią potężną eksplorację ucisku i oporu).
5. Guillén, Nicolás. „Sóngoro Cosongo” lub „West Indies, Ltd.” w Nicolás Guillén: Obra poética, tom 1. Hawana: Instituto Cubano del Libro, 1972.
• (Do sesji 6: Najważniejsze utwory poetyckie ruchu „Negrista”, łączące afrykańskie rytmy z hiszpańskim wierszem).
6. Luiselli, Valeria. Los niños perdidos (Un ensayo en 40 preguntas). Madryt: Sexto Piso, 2016.
• *(Do sesji 5: Przejmująca i nowoczesna powieść-esej, która przedstawia bezpośrednie spojrzenie na kryzys migracyjny na granicy amerykańsko-meksykańskiej).*
Dodatkowe lektury i krytyka kulturowa:
7. Santa Cruz, Victoria. „¡Me gritaron negra!” (Wiersz/performance). Victoria! (Album). Lima, 1978.
• *(Do sesji 6: Mocne afro-peruwiańskie świadectwo poetyckie; doskonale pasuje do Guilléna w dyskusji na temat tożsamości Afro-Latynoamerykanów).*
8. Borges, Jorge Luis. „El sur” w Ficciones. Buenos Aires: Sur, 1944.
• (Potencjalna alternatywa dla sesji 4; arcydzieło formy opowiadania z głębokimi przemyśleniami na temat tożsamości i przeznaczenia).
9. Fuguet, Alberto i Sergio Gómez, red. McOndo. Barcelona: Mondadori, 1996. (Wprowadzenie).
• (Do sesji 7: Manifest „McOndo” stanowi istotny kontrapunkt dla realizmu magicznego i wprowadza głos młodszego, zglobalizowanego pokolenia).
10. Monsiváis, Carlos. A ustedes les consta: Antología de la crónica en México. Meksyk: Era, 1980.
• (Znakomity zbiór „crónicas” – kwintesencji latynoamerykańskiego gatunku łączącego dziennikarstwo i literaturę; doskonały do fragmentów dotyczących współczesnego życia).
Zalecane materiały krytyczne (dla zaawansowanych studentów):
11. Rama, Ángel. La ciudad letrada. Hanover: Ediciones del Norte, 1984.
• (Podstawowy tekst z zakresu kulturoznawstwa, pozwalający zrozumieć rolę intelektualistów i literatury w historii Ameryki Łacińskiej).
12. Martin, Gerald. Journeys through the Labyrinth: Latin American Fiction in the Twentieth Century. Londyn: Verso, 1989.
• (Doskonały, kompleksowy przegląd historyczny w języku angielskim, zapewniający studentom solidne tło kontekstowe dla wszystkich zajęć).
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: